İNTERNET HABERLERİNDE SAKATLIK

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 2, 624 - 640, 29.10.2022

Hasan Ozan Atikaslan

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1142476

Cited By: 2

Öz

Kendi başına bilimsel bir alan olarak sosyal bilimler içerisinde yer edinen sakatlık çalışmaları, toplumdaki eşitsizlikler ve adaletsizlikler gibi kimi yapıları iletişim ve medya bağlamında analiz etmeye, anlamlandırmaya ve çözüm önerileri getirmeye çalışan multidisipliner bir alan olan iletişim bilimleri ile de kesişimler yaşamaktadır. Yeni medya ile dönüşen okuyucu pratikleri internet haberciliğinin de yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bu araştırma da eleştirel medya ve ana akım medya ayrımına giderek örneklem kapsamında belirlenmiş internet sitelerindeki haber metinleri üzerinden sakatlık temsilinin biçimlerini ve temsilde yaşanan dönüşümleri sakat ayrımcılığı olarak da adlandırılan sağlamcılığı da göz önünde tutarak sorgulamaktadır. İncelenen internet haberleri bu kapsamda belirlenmiş ve yöntem olarak Teun van Dijk tarafından geliştirilen eleştirel söylem analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre ana akım internet haberlerinin dilinin sağlamcı ideolojiyi tekrardan ürettiği ve meşrulaştırdığı belirlenirken, eleştirel medyanın haber dilinin alışagelmiş mesleki pratikler nedeniyle ana akımla kimi zaman benzerlikler gösterse dahi genel anlamda onun egemen söylemlerine karşıtlık oluşturduğu ve hak odaklı bir yaklaşım sergilediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Medya, İnternet Haberleri, Temsil, Sakatlık, Engellilik, Söylem

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

SYL-2019-12563

Teşekkür

Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi'ne SYL-2019-12563 numaralı projemi destekledikleri için teşekkürlerimi sunarım

DISABILITY ON ONLINE NEWS

Öz

Disability studies, which have a place in social sciences as a scientific field on its own, also have intersections with communication sciences, which is a multidisciplinary field that tries to analyze, make sense of and offer solutions to some structures such as inequalities and injustices in society in the context of communication and media. Reader practices transformed with new media have also led to the spread of internet journalism. This research distinguishes between the critical media and the mainstream media and questions the forms of disability representation through the news texts on the websites determined within the scope of the sample, taking into account the ableism, which is also called disability discrimination. In this context, the news texts determined were analyzed by Teun van Dijk's critical discourse analysis method. According to the result, it is observed that mainstream internet news legitimizes and reproduces ableism. Critical media, on the other hand, sometimes show similar characteristics due to professional habits, but mostly it opposes the dominant discourse of the mainstream media and shows a rights-centered approach.

Anahtar Kelimeler

Media, Online news, Representation, Disability

Proje Numarası

SYL-2019-12563

Kaynakça

• Alankuş, S. (2007). Bia ve hak haberciliği üzerine. S. Alankuş (Dü.) içinde, İnsan hakları haberciliği (s. 11-24). IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Arsan, E. (2005). Haber ve Habercilik. S. Alankuş (Dü.) içinde, Gazetecilik ve Habercilik (s. 137-151). IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Aydoğan, A. (2012). İletişim araştırmalarında internet gazeteciliği: Bağlamsal çalışmaların eksikliği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(35), 19-41. 10 12, 2020 tarihinde http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423903279.pdf adresinden alındı
• Bruns, A. (2003). atewatching, Not Gatekeeping: Collaborative Online News. Media International Australia, 107(1), s. 31-44. doi:ttps://doi.org/10.1177/1329878X0310700106
• Burcu, E. (2011). Türkiye’deki Engelli Bireylere İlişkin Kültürel Tanımlamalar: Ankara Örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1), 37-54.
• Burcu, E. (2015). Engellilik sosyolojisi. Anı Yayıncılık. Cammaerts, B., Bailey, O. G., & Carpentier, N. (2015). Alternatif medyayı anlamak. (Ç. Öztürk, Çev.) Kafka Yayınevi.
• Campbell, F. K. (2009). Contours of ableism : the production of disability and abledness. Palgrave Macmillan.
• Ceyhan, Ç. (2009). Medyada alternatif bir hal: ahali ve karşıt-kamusallık. Kurgu: Online International Journal of Communication Studies, 22(1), 176-209. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1496769 adresinden alındı.
• Chouinard, V. (1997). Making Space for Disabling Differences: Challenging Ableist Geographies. Environment and Planning D: Society and Space, 15(4), 379-387. doi:https://doi.org/10.1068/d150379
• Christians, C., Glasser, L. T., McQuail, D., Nordenstreng, K., & White, A. R. (2009). Normative Theories of the Media: Journalism in Democratic Societies. University of Illinois.
• Clogston, J. S. (1989). A theoretical framework for studying media portrayal of persons. Annual meeting of the Association for Education in Journalism and Mass. Minneapolis.
• Deuze, M. (2003). The web and its journalisms: considering the consequences of different types of newsmedia online. New Media & Society, 5(2), 203-230. doi:10.1177/1461444803005002004
• Devotta, K., Wilton, R., & Yiannakoulias, N. (2013). Representations of disability in the Canadian news media: a decade. Disabil Rehabil, 35(22), s. 1859–1868. doi:10.3109/09638288.2012.76065
• Eitzen, D. S., Zinn, M. B., & Eitzen Smith, K. (2012). Social problems. Allyn & Bacon.
• Haller, B. (1993). Paternalism and protest: Coverage of deaf persons in the Washington Post and New York Times. Mass Communications Review, s. 3-4. Ağustos 23, 2022 tarihinde https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED351698.pdf adresinden alındı.
• Hallin, D., & Mancini, P. (2004). Comparing Media Systems: Three Models of Media and Politics. Cambridge University Press.
• Hrant Dink Vakfı. (2019). Medyada Nefret Söylemi İzleme Raporu Mayıs-Ağustos 2019. İstanbul.
• İnal, A. (1996). Haberi Okumak. Temuçin.
• Korkut, T. (2007). Hak haberciliği ne işe yarar? S. Alankuş (Dü.) içinde, İnsan hakları haberciliği (s. 135-143). IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• McQuail, D., & Windahl, S. (1981). Communication models for the study of mass communications. Longman.
• Mutlu, E. (2012). İletişim sözlüğü. Sofos Yayınları.
• Özer, Ö. (2011). Haber söylem ideoloji eleştirel haber çözümlemeleri. Literatürk Yayınları.
• Sandoval, M., & Fuchs, C. (2015, Ağustos 14). Alternatif Medyanın Eleştirel Bir Teorisine Doğru. Şubat 06, 2021 tarihinde Ayrıntı Dergi: https://ayrintidergi.com.tr/alternatif-medyanin-elestirel-bir-teorisine-dogru/ adresinden alındı
• Scott, B. (2005). A contemporary history of digital journalism. Television & New Media, 6(1), 89-126. doi:10.1177/1527476403255824
• Siebert, F. S., Peterson, T., & Schramm, W. (1963). Four Theories of the Press. University of Illinois Press.
• Taylan, A. (2008). Ana akımdan tabandan bir yanıt: alternatif gazetecilik. İletişim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 107-144.
• Theodorou, E., & Mavrou, K. (2017). iConstruct: virtual disabilities in online settings. Disability & Society, 32(4), s. 542-564. doi:10.1080/09687599.2017.1307717
• Tılıç, D. (1998). Utanıyorum ama gazeteciyim. İletişim Yayıncılık.
• Top Sites in Turkey. (tarih yok). Ekim 16, 2019 tarihinde Alexa: https://www.alexa.com/topsites/countries/TR adresinden alındı
• van Dijk, J. (2018). Ağ toplumu. (B. Çoban, B. Ataman, Dü, & Ö. Sakin, Çev.). Kafka Yayınevi.
• van Dijk, T. (1988). News as discourse. Lawrence Erlbaum Associates.
• Yardım, G., & Doğruel, H. (2019). Eleştirel söylem çözümlemesi bağlamında haber metinlerinin incelenmesi: Pippa Bacca cinayeti örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 137-148. Şubat 07, 2021 tarihinde alındı
• Yıldız, N. (2017). Eleştirel Haber Çalışmalarının Ötesine Geçmek: Haberde muhalefetin olanakları. Global Media Journal TR Edition, 7(10), s. 105-126.
• 5 maddede engelli sorunları (2015, Aralık 3). Bianet. http://bianet.org/bianet/toplum/169796-5-maddede-engelli-sorunlari
• Bedensel engelli genç kız zumba eğitmeni oldu (2017, Aralık 3). T24. https://t24.com.tr/haber/bedensel-engelli-genc-kiz-zumba-egitmeni-oldu,503985
• Dışlanmak en büyük engel (2015, Aralık 3), Akşam. https://www.aksam.com.tr/saglik/dislanmak-en-buyuk-engel/haber-467774
• Engelli oğlunu kız kardeşine bırakıp, intihar etti (2018, Aralık 3), Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/adana/cukurova/engelli-oglunu-kiz-kardesine-birakip-intihar-etti-41038678
• Engellilerde idrar kaçırma önemli bir problem! (2018, Aralık 3), Sözcü. https://www.sozcu.com.tr/2018/saglik/engellilerde-idrar-kacirma-onemli-bir-problem-2773979/
• “Engellilere yönelik önyargılar tüm acımasızlığıyla sürüyor” (2018, Aralık 3), Bianet. http://bianet.org/bianet/engelli-haklari/203162-engellilere-yonelik-onyargilar-tum-acimasizligiyla-suruyor
• Felçli şehit babasına özel yol (2010, Aralık 3), Akşam. https://www.aksam.com.tr/yasam/felcli-sehit-babasina-ozel-yol--913h/haber-913
• Görme engelli öğretmen görevinden telefonda pardon denilerek alındı (2018, Aralık 3), Sözcü. https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/gorme-engelli-ogretmen-gorevinden-telefonda-pardon-denilerek-alindi-2774281/
• Görme yetisini kaybetti ama azimle öğretmen oldu (2018, Aralık 3). Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/afyonkarahisar/gorme-yetisini-kaybetti-ama-azimle-ogretmen-old-41039296
• Kahraman ve mağdur ikileminde medyada engelliler (2019, Aralık 3), Bianet. http://bianet.org/bianet/engelli-haklari/216574-kahraman-ve-magdur-ikileminde-medyada-engelliler
• Merdivene ters binen Kılıçdaroğlu, Erdoğan'a 'zihinsel engelli' dedi (2014, Aralık 3), Yeni Akit. https://www.yeniakit.com.tr/haber/merdivene-ters-binen-kilicdaroglu-erdogana-zihinsel-engelli-dedi-38602.html
• Otizm Eylem Planı 3,5 Yıl Sonra Kabul Edildi (2016, Aralık 3), Bianet. https://m.bianet.org/bianet/toplum/181376-otizm-eylem-plani-3-5-yil-sonra-kabul-edildi
• Son dakika... Bakan açıkladı! Engelli atamaları yapılacak (2019, Aralık 3), Hürriyet.