ÇOK KUŞAKLI YAŞAM ALANLARI: KONUT TASARIMINA GÜNCEL BİR BAKIŞ

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 2, 1669 - 1686, 24.10.2025

İmran Kavaz Altun , Güler Karabekir

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1660120

Öz

Dünya genelinde nüfusun yaşlanması, ortalama yaşam sürelerinin uzaması, göçler ve özellikle ekonomik sorunlar gibi birçok faktör, insanların yaşam biçimlerini etkilemektedir. Söz konusu sebeplerle birincil dereceden aile bağı olan üyelerle birlikte yaşama fikrine dair olumlu yaklaşım giderek artmaktadır. Ancak ülkemizdeki mevcut konut stoğu genel olarak çekirdek ailenin yaşayabileceği konut ideali üzerinden tasarlanan ve üretilen konutlar olup çok kuşaklı yaşama dair artan ihtiyaca cevap verecek nitelikte değildir. Bu çalışmanın amacı giderek tercih edileceği düşünülen çok kuşaklı konut tasarımına ilişkin kullanıcı gereksinimleri üzerine bir analiz yapmak ve çok kuşaklı konut uygulamalarında dikkat edilmesi gereken parametreleri belirlemektir. Farklı nesillerin bir arada yaşadığı konutların tasarımında kullanıcı gereksinimleri göz önünde bulundurularak belirlenen parametreler özelinde seçilen örnekler üzerinden vaka analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda konut tasarımında özellikle esneklik ve adaptasyon parametresi dikkate alınarak tasarım yapıldığında, bu tür yaşam alanlarının kullanıcıları için daha uzun süreli ve etkili bir yaşam çözümü sunacağı sonucuna varılmıştır. Ayrıca çok kuşaklı konut tasarımının kullanıcı gereksinimleri bağlamında güçlü ve zayıf yönlerine değinilirken, bu alanların bireysel, ailevi ve toplumsal düzeyde sunduğu faydalar da ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çok Kuşaklı Konut , Konut Tasarımı , Kullanıcı Gereksinimleri

MULTIGENERATIONAL LIVING SPACES: A CONTEMPORARY PERSPECTIVE ON HOUSING DESIGN

Öz

Globally, many factors such aspopulation aging increased life expectancy, migration and particularly economic challanges are reshaping lifestyles. As a result, there is a growing positive inclination toward living with immediate family members under one roof. However, the existing housing stock in Turkey has predominantly been designed and produced in line with the ideal of the nuclear family residence, and therefore remains insufficient in meeting the increasing demand for multigenerational living. The aim of this study is to conduct an analysis on user requirements regarding multi-generational housing design, which is thought to be increasingly preferred, and to determine the parameters to be considered in multi-generational housing applications. Case studies were conducted on selected examples, specifically on the parameters determined by considering user requirements in the design of houses where different generations live together. The findings reveal that incorporating flexibility and adaptability as primary parameters in housing design provides longer-term and more effective living solutions for users. Furthermore, the study discusses the strengths and weaknesses of multigenerational housing in the context of user requirements, while also highlighting the benefits such spaces can offer at individual, familial, and societal levels.

Anahtar Kelimeler

Multi- Generational Housing , Housing Design , User Needs

Kaynakça

• Aging, N. C. (2024). How intergenerational connections can ease loneliness in older adults. https://www.ncoa.org/article/how-intergenerational-connections-can-ease-loneliness-in-older-adults. Erişim: 15.05.2025.
• Asadpour, H., Razmara, M., Heidairi, A. A., & Taghipour, M. (2022). Privacy, patterns, and factors in urban open spaces (Case study: Jannat Park in Shiraz City). Megaron, 17(2), 195-208. https://doi.org/10.14744/MEGARON.2022.98965.
• Bank, C. (2024). Advantages of multigenerational living. https://www.commercebank.com/personal/ideas-and- tips/2024/advantages-of-multigenerational-living . Erişim 15.05.2025.
• Baskoro, A. A., Prasetyoputra, P., Katherina, L. K., Prasojo, A. P. S., & Pitaloka, A. A. (2024). Understanding the Resilience of Garment Workers’ Families Through a Mixed-Method Approach: Surviving the Economic Hardship During the Covid-19 Pandemic in Indonesia. Social Indicators Research, 175(3), 1099-1130.
• Bayazıt, N. (1982). Tasarlama teori ve metotları: Planlamaya ve tasarlamaya katılma. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
• Bozkurt, G. (2013). 19. yy da Osmanlı konut mimarisinde iç mekân kurgusunun Safranbolu evleri örneğinde irdelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 62(2), 37-70.
• Buğday, H. (1991). Endüstrileşmiş toplu konutta farklı kullanıcı gereksinmelerini karşılayıcı çözümler doğrultusunda bir mimari tasarım araştırması. Master's thesis, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ching, F. (2002). Mimarlık biçim, mekân & düzen. Gizem Parlak, (Çev.). İstanbul: Nobel Yayınları.
• Choi, K. H., & Ramaj, S. (2024). Living arrangements and housing affordability issues of young adults in Canada: Differences by nativity status. Canadian Review of Sociology/Revue canadienne de sociologie, 61(1), 46-66.
• Dove, C. (2020). Radical Housing: Designing multi-generational and co-living housing for all. RIBA publishing.
• Durrett, C., McCamant, K. (2011). Creating cohousing: Building sustainable communities. New Society Publishers.
• Dülgeroğlu, Y., Aydınlı, S., Yılmaz, Z., Pulat, G., Özgünler, M. (1996). Toplu konutlarda nitelik sorunu. Konut Araştırmaları Dizisi, 4, 1-2.
• Freeman, C., Buttery, Y., & van Heezik, Y. (2021). Complexity and flexibility: Interviews with three-generation families in their homes. Qualitative Research, 21(4), 531-549.
• Gratton, L., Scott, A. (2021). The 100-year life: Living and working in an age of longevity. Bloomsbury Publishing.
• Gül, B. (1993). Kullanıcı-çevre uyum probleminin tasarım sürecinde çözümlenmesi. Yüksek lisans tezi. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Harvey, H., Dunifon, R. (2023). Why mothers double up: The role of demographic, economic, and family characteristics. Journal of Marriage and Family, 85(3), 845-868.
• He, W., Jia, S. (2024). Exploring multigenerational co-residence in the United States. International Journal of Housing Markets and Analysis, 17(2), 517-538.
• Hofstede, G. (2001). Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations. Sage Publications. doi:https://doi.org/10.1016/S0005-7967(02)00184-5
• Kalınkara, V. (2010). Yaşlı bireyler için yaşam çevresinin ergonomik tasarımı. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 3(1), 54-64.
• Kavaz Altun, İ. (2023). Kamusal iç mekanda aktif yaşlı bireylerin sosyalleşmesini destekleyecek mekan tasarım parametreleri: AVM örneği. Doktora Tezi. H.Ü. Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Klanten, R., Stuhler, E., Plockova, J. (Eds.). (2021). Come together: The architecture of multigenerational living. Gestalten.
• Kuban, D. (1995). Hayatlı Türk evi. Eren Yayıncılık, İstanbul, s, 29.
• Lang, J. (1987). Creating architectural theory. The role of the behavioral sciences in environmental design. New York.: Van Nostrand Reinhold Company.
• Lino, Y., Igarashi, Y., & Yamagishi, A. (2005). Study on the improvement of environmental humidity in houses for the elderly: Part 1-Actual conditions of daily behavior and thermal environment. Environmental Ergonomics, 3, 231-238. https://doi.org/10.1016/S1572-347X(05)80038-2
• Maslow, A. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4) 370-396.
• Niederhaus, S. G., Graham, J. L. (2013). All in the family: A practical guide to successful multigenerational living. Rowman & Littlefield.
• Önder, D. (1995). Kent otellerinde mekânsal kademelenmenin değerlendirilmesi için bir yöntem. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Porshansky, H., Fabian, A., Kaminof, R. (1983). Place identity: Physical world and socialization of the self. Journal of Environmental Psychology, 3(1): 57-83.
• Sarco, A. (2013). Building a home for multiple generations. https://www.sarcoarchitects.com/building-a-home-for-multiple-generations. Erişim 14.05.2024.
• Scheckler, S. (2023). Household Composition Under Strain: Regional Unemployment Rates and the Older American Housing Decision. Journal of Aging & Social Policy, 35(2), 125-153.
• Shaweesh, M. (2024). Multigenerational living: the housing experience of Lebanese Australian families. Australian Geographer, 55(1), 137-156.
• Shin, S. (2012). Planning for a multi-generational future: policies, regulations, and designs for multi-generational housing in the United State. Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology.
• Sıramkaya, S. (2015). Mekân konfigürasyonunun sosyal etkileşime olan etkisinin fakülte binalarında sentaktik analizi. Doktora Tezi. Selçuk Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Şener, H. (1977). Geleneksel konutların onarım yenileme çalışmalarına ihtiyaçsal değerlendirme yolu ile bir yaklaşım. Doktora Tezi. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Taşçı, C., Baran, A. (2023). Yaşlanmanın Geleceği ve Yapı-Birey İlişkiselliği Çerçevesinde Yaşlılarda Yaşam Politikasının Önemi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 16(1), 34-48.
• Xiu, D., Dyar, C., Pereira, G. F., Vaux, D. (2024). Multigenerational Living: Designing for Chinese Immigrant Families in the United States. The International Journal of Architectonic, Spatial, and Environmental Design, 19(1), 143.
• Zorlu, T. (2017). Yaşlılar için konutta iç mekan tasarımı ve ergonomi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 40-53.
• Zorlu, T. ve Keskin, K. (2017). Kültür-Konut Etkileşiminde Mahremiyet Olgusu: Geleneksel Urfa- Akçaabat/Ortamahalle Evleri Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Analiz. Online Journal of Art & Design, 5(2), 72-89.
• Url 1 - TUİK (2025). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2024, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2024-54194 adresinden 17.05.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Url 2 - Porjazoski, P., Blazanin, L., Porjazoski, M., & Chittleborough, R. (2019). Multi-generational housing: Solving housing affordability and aged care in one. Bent Architecture: https://www.bentarchitecture.com.au/articles/2019/multi-generational-housing-solving-housing-affordability-and-aged-care-in-one adresinden 14.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Url 3 - Han, S. (2019). AZL Architects wraps wheelchair ramp around multi-generational house. Dezeen: https://www.dezeen.com/2019/07/08/song-house-azl-architects-elderly-multi-generational-family-home-nansong-china/ adresinden 14.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Url 4 - Ghisleni, C. (2024). Inter-generational homes: Addressing diverse needs under one roof. ArchDaily: https://www.archdaily.com/1011354/inter-generational-homes-addressing-diverse-needs-under-one-roof adresinden 14.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Url 5 - Pintos, P. (2023). Three summits residence/NÓS. ArchDaily: https://www.archdaily.com/997023/three-summits-residence-n-s adresinden 14.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Url 6 - Abdel, H. (2025). Naples street house / Edition office. ArchDaily: https://www.archdaily.com/1018983/naples-street-house-edition-office adresinden 14.01.2025 tarihinde erişilmiştir.