SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI, MEKÂN TASARIMINA ETKİSİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR MALZEME AĞI MODEL ÖNERİSİ

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 2, 1390 - 1408, 24.10.2025

Melih Kurnalı

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1666735

Öz

Bu çalışma, sürdürülebilirlik kavramını tarihsel gelişimi, küresel ve yerel ölçekli etkileri bağlamında ele alarak mekân tasarımı üzerindeki yansımalarını irdelemektedir. Literatürdeki sürdürülebilirlik yaklaşımları, iç mekân tasarımına olan etkileriyle birlikte çok boyutlu olarak analiz edilmiştir. Türkiye özelinde sürdürülebilirlik politikalarının tarihsel seyri değerlendirilmiş, çevresel krizlerin mekânsal kararları nasıl şekillendirdiği ortaya konmuştur. Çalışmada, sürdürülebilirlik ilkelerinin sadece enerji verimliliği ya da yapı ölçeğindeki teknik çözümlerle sınırlı olmadığı, aynı zamanda kullanıcı sağlığı, malzeme seçimi, yerel kaynaklara erişim ve iç mekân kalitesi gibi parametrelerin de dikkate alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu kapsamda, çalışmanın özgün katkısı olarak, sürdürülebilir malzemelere erişimi kolaylaştıracak, yerel üreticiler ile iç mimarları buluşturmayı amaçlayan Yerel Sürdürülebilir Malzeme Ağı (YSMA) isimli bir sistem modeli önerilmiştir. Model; gömülü emisyonların azaltılmasını, yerel kalkınmayı desteklemeyi ve doğa dostu tercihlere yönlendirmeyi hedefleyen dijital bir altyapı sunmaktadır. Ayrıca, önerilen sistemde yerel yönetimlerin destekleyici rolü ve karar destek modülleriyle kullanıcıya sağlanan çevresel katkı analizlerinin önemi vurgulanmaktadır. Çalışma, sürdürülebilirlik olgusunun kuramsal ve pratik boyutlarını bütüncül şekilde değerlendirmeyi amaçlamakta; önerdiği modelle hem literatüre teorik bir katkı sunmakta hem de uygulama alanı için çözüm üretmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir mimari , Sürdürülebilir mekân , Yerel malzeme ve sürdürülebilirlik , Geleneksel yapım teknikleri , Sürdürülebilir malzeme ağı

THE CONCEPT OF SUSTAINABILITY, ITS IMPACT ON SPATIAL DESIGN AND A MODEL PROPOSAL FOR A SUSTAINABLE MATERIAL NETWORK

Öz

The present study examines the concept of sustainability in the context of its historical development, global and local scale effects, and its implications for spatial and interior design. Existing sustainability approaches in the literature are analyzed from a multidimensional perspective, particularly regarding their influence on interior environments. The historical course of sustainability policies in Turkey is evaluated and it is revealed how environmental crises shape spatial decisions. The study emphasises that sustainability principles extend beyond mere energy efficiency or technical solutions at the building scale. It also underscores the significance of parameters such as user health, material selection, access to local resources, and interior quality in achieving sustainable building objectives. In this context, the study puts forward a system model called the Local Sustainable Materials Network (LSSM), which aims to facilitate access to sustainable materials by connecting interior designers with local producers. The model provides a digital infrastructure that aims to reduce embedded emissions, support local development, and encourage environmentally conscious choices. Furthermore, the supportive role of local governments in the proposed system and the significance of environmental contribution analyses provided to the user through decision support modules are emphasised. The objective of the present study is to evaluate the theoretical and practical dimensions of the sustainability phenomenon in a holistic manner. The proposed model makes a theoretical contribution to the existing literature and aims to produce solutions for real-world implementation.

Anahtar Kelimeler

Sustainable architecture , Sustainable space , Local materials and sustainability , Traditional construction techniques , Sustainable material network

Kaynakça

• Alfuraty, A. B. (2020). Sustainable environment in interior design: design by choosing sustainable materials. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 881(1), 012035. (ss.1–18). https://doi.org/10.1088/1757-899x/881/1/012035
• Arsan, Z. D. (2008, 340). Türkiye'de Sürdürülebilir Mimari. Mimarlık, 340, 21–30.
• Attia, S. (2018). Regenerative and Positive Impact Architecture Learning from Case Studies. SpringerBriefs in Energy. https://doi.org/10.1007/978-3-319-66718-8
• Ayalp, N. (2012). Environmental sustainability in interior design elements. Altawell, N., Volkov K., Matos C., Arroyabe P. (Eds.), Recent Researches in Environmental & Geological Sciences (ss. 163–167). WSEAS Press.
• Baltacıoğlu, A. (1949). Teknik Gelişmeler. Mimarlık Dergisi, 23(1), 25–32.
• Baweja, V. (2014). Sustainability and the architectural history. Enquiry the ARCC Journal for Architectural Research, 11(1), 40–51. https://doi.org/10.17831/enq:arcc.v11i1.207
• Bolayır, S. ve Eroğlu, İ. (2024). Türkiye'de Sürdürülebilir Kalkınma. Sakarya İktisat Dergisi, 13(1), 1–22.
• Canpolat, İ., Turan, M. ve Ilgıt, F.(1980). ODTÜ Mimarlık Fakültesi Güneş Evi. Mimarlık 18(1), 41–42.
• Çalışlar, H., PAAF, Çavuş, M., Demiralp, D., & Tufan, A. (2021, 19 Mayıs). Palanga Goat Shelter / Erginoğlu & Çalışlar Architects. Archdaily: https://www.archdaily.com/987407/palanga-goat-shelter-erginoglu-and-calislar-architects/62fccee096724107112bb5e4-palanga-goat-shelter-erginoglu-and-calislar-architects-photo adresinden alındı
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü. (2022,13 Haziran). Binalar İle Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği. Binalar İle Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği: https://meslekihizmetler.csb.gov.tr/binalar-ile-yerlesmeler-icin-yesil-sertifika-yonetmeligi-haber-272022
• Değirmendereli, A., & Dubukan, L. (2021). Enerji Verimliliği Kapsamında Konutlara Yönelik Vergi Teşvikleri: Bir Vergi Teşvik Mekanizması. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(24), 562–577.
• Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi. (2009). Dünya'da ve Türkiye'de Güneş Enerjisi. Ankara: Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi.
• Erginoğlu ve Çalışlar. (2021, 10 Aralık). Kentsel Tasarım Palanga Keçi Korunağı. Ecarch: https://ecarch.com/projeler/palanga-keci-korunagi/
• Ertan, Y. (2018). Türkiye'de Sürdürülebilirlik Raporlanması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(3). 463–478.
• European Parliament. (2008, 31 Ocak). European Parliament resolution of 31 January 2008 on an Action Plan for Energy Efficiency: Realising the Potential (2007/2106(INI)). European Parliament: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-6-2008-0033_EN.pdf
• Eyüboğlu, H., & Büyükçam, S. F. (2023). Tracing the Evolution of Sustainable Architecture: An Analysis Spanning Five Decades. ICONARP International Journal of Architecture and Planning, 12(1) 46–74.
• From Zero to Hero. (2018). Yapılı Çevreler için Enerji Verimli Çözümler. Doğa Yayıncılık.
• Göktaş, O. (2023, 19 Mayıs). Two Face House / SO? Architecture and Ideas. Archdaily: https://www.archdaily.com/1024836/two-face-house-so-architecture-and-ideas/67616ba240f1570001988cca-two-face-house-so-architecture-and-ideas-photo?next_project=no
• Guy, S., & Farmer, G. (2001). Reinterpreting Sustainable Architecture: The Place of Technology. Journal of Architectural Education, 54(3), 140–148.
• Hayles, C. S. (2015). Environmentally sustainable interior design: A snapshot of current supply of and demand for green, sustainable or Fair Trade product for interior design practice. International Journal of Sustainable Built Environment, 4(1), 100–108.
• Kapluhan, E. (2014). Enerji Coğrafyası Açısından Bir İnceleme: Güneş Enerjisinin Dünya'daki ve Türkiye'deki Kullanım Durumu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, s. 70–98.
• Karabıçak, M. ve Özdemir, B. (2015). Sürdürülebilir Kalkınmanın Kavramsal Temelleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 6(13), 44–49.
• Karakoç, M. Z. (2013). Klimalarda Enerji Verimliliği Sınıflandırılmasında Farklı Bir Yaklaşım: Ekserjetik Verimlilik Oranı ve Çevresel Etki Oranı. 11. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 859–879). İzmir: TMMOB Makine Mühendisleri Odası.
• Kaya, N., Çobanoğlu, M. T. ve Artvinli, E. (2010). Sürdürülebilir kalkınma için Türkiye’de ve dünyada çevre eğitimi çalışmaları . 6. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, (ss. 407–418). Eskişehir.
• Mckoy, D. R., Tesiero, R. C., Acquaah, Y. T., & Gokaraju, B. (2023). Review of HVAC Systems History and Future Applications. Energies, 16(17), 6109. 1–15. https://doi.org/10.3390/en16176109
• Mimarlık. (1947). Güneş ve Mimarlar. Mimarlık Dergisi, 14(1-2), 25.
• Naaz, S., & Jain, K. (2024). Sustainable Interior Design: Strategies for Creating Eco-Friendly Spaces. ShodhKosh: Journal of Visual and Performing Arts, 5(1), 50–61. https://doi.org/10.29121/shodhkosh.v5.i1.2024.1327
• Özdağ, U. (2011). Sessiz Bahar’dan Sonra Ses Getiren Elli Yıl: Kadın, Çevre, Sağlık. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 179–199.
• Özmehmet, E. (2007). Avrupa ve Türkiye'deki Sürdürülebilir Mimarlık Anlayışına Eleştirel bir Bakış. Journal of Yaşar University, 2(7), 809–826.
• Özorhon, G. (2013). Sürdürülebilir Mimarlık, Yarının Binaları ve Bir Örnek. 11. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 1473–1478). İzmir: TMMOB Makina Mühendisleri Odası.
• Passive House İnstitute. (2025, 12 Ocak). World map of certified buildings. Passive House: https://passivehouse.com/03_certification/02_certification_buildings/02_certification_buildings.htm
• PAU Temiz Enerji Evi. (2009, 23 Mart). PAÜ Temiz Enerji Evi Nedir? Pamukkale Üniversitesi Temiz Enerji Evi: http://tee.pau.edu.tr/amac.html
• SO? Architecture and Ideas. (2025, 12 Şubat). Two Face. So İstanbul: https://www.soistanbul.com/Two-Face
• Sonad, S. (1948). Yapıcılığımızda Mahalli İmkan ve Şartlar. Mimarlık, 21(5), 5–10.
• Şanlı, B. ve Özekicioğlu, H. (2007). Küresel Isınmayı Önlemeye Yönelik Çabalar ve Türkiye . Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 2007(2), 456–482.
• Şen, H., Kaya, A., ve Alpaslan, B. (2018). Sürdürülebilirlik Üzerine Tarihsel Bir Perspektif. Ekonomik Yaklaşım, 29(107), 1–47. https://doi.org/10.5455/ey.39101
• Tabb, P. (2013). Origins of Green Architecture. P. J. Tabb, & S. Deviren (Ed.) içinde, The Greening of Architecture A Critical History and Survey of Contemporary Sustainable Architecture and Urban Design (ss. 1–21). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315239293
• Tufan, M. Z. ve Özel, C. (2018). Sürdürülebilirlik Kavramı ve Yapı Malzemeleri için Sürdürülebilirlik Kritelerleri. Uluslararası Sürdürülebilir Mühendislik ve Teknoloji Dergisi, 2(1), 6–13.