Kutadgu Bilig Dizinindeki Bir Kelime Hakkında IV: Emdi ‘Şimdi’ Üzerine

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 69 - 76, 30.06.2017

Erdem Uçar

Öz

Eski Türkçenin bütün dönemlerinde ve birçok metninde görülen ‘şimdi’ anlamındaki amtı, Kutadgu Bilig neşrinde ince sıradan emdi şeklinde okunmuştur. Kutadgu Bilig dizinine göre, KB neşrinde emdi toplam 304 kez geçmektedir. Kutadgu Bilig’in Arap harfli Kahire ve Fergana yazmalarında kelimenin imlâsı AMDY (elif+mim+dal+ye) şeklindedir. Kelimenin Kutadgu Bilig ve Dīvānu Lugāti’t-Türk neşrindeki okunuşu tekrar değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, emdi, amtı, amdı, Dīvānu Lugāti’t-Türk

Kaynakça

• Al-Rabghūzī (2015). The Stories of the Prophets: Qiṣaṣ Al-Anbiyā’: an Eastern Turkic Version (Second Editon), Edited by H.E. BOESCHOTEN; J. O’KANE, Vol. I: Text Edition; Vol II: Translation, Leiden, New York, Köln: E. J. Brill. Arat, R. R. (1947). Kutadgu Bilig I: Metin, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. Arat, R. R. (1979). Kutadgu Bilig III: İndeks, İndeksi Neşre Hazırlayanlar: K. ERASLAN, O. F. SERTKAYA, N. YÜCE. İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. Arat, R. R. (1992). Edib Ahmed B. Mahmut Yükneki: Atebetü’l-Hakayık, 2. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Atalay, B. (1943). Dîvânu Lugâti’t-Türk Dizini (İndeks), Ankara: Alâeddin Kıral Basımevi. Berbercan, M. T. (2013). Çağatayca Gülistan Tercümesi (Gülistan-ı Türkî), Giriş-Gramer-Metin-Notlar-Dizin-Tıpkı Basım, Ankara: Hâkim Yayınları. Brockelmann, C. (1928). Mitteltürkischer Wortschatz nach Muḥmūd al-Kāšgarīs Dīwān Luǧāt at-Turk, Leipzig: Otto Harrassowitz. Clauson, Sir G. (1960). Sanglax: A Persian guide to the Turkish language by Muhammad Mahdī Xān, Facsimile text with an introduction and indices, London: Luzac. Clauson, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press. Dankoff, R.; J. KELLY (1982). Mahmut el-Kāşгarī: Compendium of the Turkic Dialects (Dīvān Luγāt at-Türk), Edited and Translated with Introduction and Indices by R. DANKOFF in collaboration with J. KELLY, Part I, Harvard: Harvard University Press. Dankoff, R.; J. Kelly (1985). Mahmut el-Kāşгarī: Compendium of the Turkic Dialects (Dīvān Luγāt at-Türk), Edited and Translated with Introduction and Indices by R. DANKOFF in collaboration with J. KELLY, Part III, Harvard: Harvard University Press. Ercilasun, A. B.; Z. AKKOYUNLU (2014). Kâşgarlı Mahmud: Dîvânu Lugâti’t-Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Erdal, M. (2004). A Grammar of Old Turkic, Leiden-Boston: E. J. Brill. Grønbech, K. (1942). Komanisches Wörterbuch: türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus, Kopenhagen: Einar Munksgaard. Halasi-Kun, T. (2000). The King’s Dictionary: The Rasûlid Hexaglot: Fourteenth Century Vocabularies in Arabic, Persian, Turkic, Greek, Armenian, and Mongol, with introductory essays by P. B. GOLDEN and T. T. ALLSEN, Ed. with notes and commentary by P. B. GOLDEN, Brill: Leiden-Boston-Köln. Hamilton, J. R. (1998). Dunhuang Mağarasında Bulunmuş Buddhacılığa İlişkin Uygurca El Yazması: İyi ve Kötü Prens Öyküsü, Çev. V. KÖKEN, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Menıński F. a A. (2000). Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicae, Arabicae, Persicae, von elif bis chy ( ا-خ ), Haz. S. STACHOWSKI; M. ÖLMEZ, İstanbul-Viyana: Simurg Yayınları. (Reprint der Ausgabe, Viennæ Austriæ, 1680) Nadelyayev, V. M. et al (1969). Drevnetyurkskiy Slovar’, Leningrad: Institut Yazıkoznaniya, Akademiya Nauk SSSR. Räsänen, M. (1969). Versuch eines etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen, Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura. Redhouse, J. W. (1880). Redhouse’s Turkish Dictionary, in two parts, Engilish and Turkish and Turkish and Engilish, Second Edition, Revised and Enlarged by C. Wells, London: Bernard Quaritch, 15 Piccadilly. Röhrborn, K. (2015). Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasie, Neubearbeitung, II: Nomina-Pronomina-Partikeln, Teil 1: a-asvık, Stuttgart: Franz Steiner Verlag. Schönig, C. (1993). “Das Tofa, eine neue türkische Schriftsprache in der Sowjetunion”, Ural-Altaische Jahrbücher Neue Folge, 12: 192-202. Temir, A. (1956). “Die Konjunktionen und Satzeinleitungen im Alt-Türkischen II”, Oriens, 9/2: 233-280 Üşenmez, E.; E. UÇAR (2014). İslamî Dönem Türk Edebiyatının ilk Eseri: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hâcib, Kahire Nüshası (Tıpkıbasım), İstanbul: Akademik Kitaplar. Yusuf Has Hacib (2015a). Kutadgu Bilig B Fergana Nüshası (Taşkent Davlat Şarkşünaslik İnstituti Huzuridegi Abu Rayhan Beruniy Namli Şark Kolyazmaleri Merkezi 1809. nr.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Yusuf Has Hâcib (2015b). Kutadgu Bilig A Viyana Nüshası (Wien, ÖNB, Cod. A. F. 13), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.