ASLANTAŞ BARAJI'NIN ÇUKUROVA HALK KÜLTÜRÜNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 515 - 545, 01.12.2021

Ali Doğaner

https://doi.org/10.32321/cutad.857773

Öz

Baraj, su üzerine engel konularak engel gerisinde kalan geniş bir havzada suyun toplanması ve tutulması şeklinde oluşturulan yapıdır. Suyun toplanmasıyla; tarım alanlarını sulama, taşkınları önleme, enerji üretme, içme suyu temin etme gibi birçok amaca hizmet eden barajların 5000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu bilinmektedir. Merkezî yönetimler tarafından insanlığa hizmet amacıyla inşa edilen barajlar, özellikle de kurulduğu bölgelerdeki insanları çeşitli yönlerden etkilemektedir. Araştırmamızın merkezini oluşturan Aslantaş Barajı’nın yaklaşık on yıl süren yapımı sırasında ve 1983 yılında hizmete girmesi sonrasında yöre insanlarında oluşturduğu etkiler, olumlu ve daha çok da olumsuz yönleriyle halk şiirinde dile getirilmiştir. Bu etkiler tarlaların sular altında kalması sonucunda geçim sıkıntılarının başlaması, evlerin kaybedilmesiyle farklı yerleşim yerlerine göçlerin yaşanması, insanların âdeta kök saldıkları topraklardan koparılmasıyla maddi ve manevi sıkıntılara düşmesi şekillerinde olumsuz; elektrik üretimi, su kaynaklarının verimli kullanılması, çiftlik balıkçılığına elverişli olması, hoş bir manzara oluşturması, turizmi canlandırması gibi olumlu şekillerde örneklendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Çukurova, Aslantaş Barajı, Halk Şiiri, Göç

THE EFFECT OF ASLANTAŞ DAM ON ÇUKUROVA FOLK CULTURE

Öz

The dam is a structure created by placing an obstacle on the water to collect and hold back the water in a wide basin behind the obstacle. Serving many purposes with the collection of water such as irrigation of agricultural lands, preventing floods, generating energy and providing drinking water, it is known that dams have a 5000-year history. Dams built by central governments to serve humanity affect people in various ways, especially those in the regions where they are established. The effects of Aslantaş Dam, constituting the center of our study, on local people during its ten-year lasting construction and after its completion in 1983 were expressed in folk poetry with its positive and more negative aspects. The effects can be exemplified negatively, such as the beginning of livelihood difficulties as a result of flooding of the fields, the migration to the different settlements with the loss of homes, and the material and moral problems arisen from the loss of people’s homes; and positively, such as the electricity generation, the efficient use of water resources, the suitability for farm fishing, creating pleasant landscape, and stimulating tourism.

Anahtar Kelimeler

Çukurova, Aslantaş Dam, Folk Poetry, Migration

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2011). Baraj suları altında kalan somut olmayan kültürel miras. Halk bilimi araştırmaları içinde 307-315, Ankara: Akçağ.
• Anık, F. (1997). Barajlar ve çevre. Türkiye Mühendislik Haberleri, 392, 27-34.
• Aslantaş, H. (2015). Aslantaş barajı neleri yuttu. İstanbul: Cinius.
• Âşık Feymânî (1989). Ahu gözlüm. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Âşık Feymânî (2015). Zamanı geldi (S. M. Taşkaya, Haz.). Kadirli Kaymakamlığı.
• Çağlar, A. (2002). Barajların sosyal etkileri: Ceyhan-Aslantaş barajı örneği. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 2, 47-103.
• Çağlayan, A. ve Çağlayan, M. (2000). Kadirli’de Çağlayanlar ll. Kadirli Hizmet Birliği.
• Doğaner, A. (2013). Çukurova bölgesi konar-göçerlerinde halk kültürü ve halk edebiyatı. Yayımlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Doğaner, A. (2019). Ozan Duranoğlu (hayatı-sanatı-şiirleri). Adana: Karahan.
• Ersoy, R. (2003). Yerelden evrensele maddi kültür unsurları ve kooperatifçilik Osmaniye Karatepe Kızyusuflu köy kooperatifi örneği. İstanbul Üniversitesi, Motif Halk Oyunları Eğitim Derneği, Gençlik ve Spor Kulübü, İstanbul, 12-14 Aralık 2003, <http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/ruhi_ersoy_kooperatif.pdf> Erişim tarihi: 07.01.2021.
• Evren, B. (2012). Apo gardaş Abdurrahman Keskiner. Adana: Altın Koza.
• İşlek, B. (2010). Bir cerene av olmak. İstanbul: Çatı.
• Karabulut, H. (1999). Şiire adanan ömür. Kadirli Hizmet Birliği.
• Koca, N. (2017). Doğal ve sosyo-ekonomik özellikleri açısından Osmaniye yaylaları. Ankara: Pagem.
• Öner, İ. (2001). Barajların yaşam seyri sürecinde yapılan sosyal çalışmalara, muhtemel afetlere hazırlık açısından bir bakış. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 8 (1,2), 1-34.
• Yeni resimli bilgi ansiklopedisi 7 (1983). İstanbul: Baskan.
• Temiz, M. (2005). Andırın ağıtları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.