KONYA SURİÇİNİN YAYALAŞTIRILMASI VE KENT MERKEZİNE TARİHİ BİR GÖRÜNÜM KAZANDIRMA

Yıl 2016, Sayı: 1, 85 - 106, 01.04.2016

Fatih Semerci Mehmet Hayırlıoğlu

Öz

Yayalaştırma, özellikle kent merkezlerinde yaşanabilirliği artıran, yayanın rahat dolaşımı ile güvenliğini sağlayan, uygulandığı sokak ve caddelerin kullanımlarındaki artışa bağlı olarak ekonomik canlılık getiren ve kamu yararını gözeten insani bir yaklaşımdır. Özellikle tarihi birikime sahip, tarihi eserlerle dolu olan şehirlerde, tarihi kent merkezleri yayalaştırılarak insanların kullanımına sunulmaktadır. Binlerce yıllık tarihi boyunca Konya şehri de farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Ancak bu süreç içerisinde en parlak dönemini Türkiye Selçuklu Devleti’ne başkentlik yaptığı dönemde yaşamıştır. Şehir hayırsever Selçuklu Sultanları ve devlet adamları ile camiler, mescitler, medreseler, hankahlar, hamamlar, kervansaraylar ve türbelerle donatılmıştır. Bu eserlerden günümüze ulaşanları Alaeddin Tepesi çevresinde, tarihi kent merkezinde yoğunluk göstermekte ve Konya’nın Selçuklu şehri olduğu imajını ortaya koymaktadır. Konya tarihi kent merkezi için uzun yıllardır konuşulmakta olan yayalaştırma projesi, şehrin turistik dinamiklerine önemli katkılar sağlayacaktır. Özellikle Mevlana Türbesi ile Alaeddin Tepesi’ni birbirine bağlayan Mevlana Caddesi’nin, ardından da aşama aşama bütün Konya suriçinin yayalaştırılması ve yeniden düzenlenmesi Konya şehrinin tarihi, kültürel ve turistik değerinin artmasına sebep olacaktır. Araştırmamızda suriçinin yayalaştırılması ile birlikte kent merkezine tarihi bir kimlik kazandıracak; dış surların ve kapılarının ihya edilmesi, tarihi eserlerin çevre düzenlemelerinin yapılması, tarihi ve mimari hiçbir özelliği olmayan yapılardan bu bölgenin temizlenmesi gibi yapılabilecek çalışmalar anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Konya Tarihi Kent Merkezi, Yayalaştırma, Selçuklu, Tarihi Eserler, Tu‐ rizm

Pedestrianization of the Walled City of Konya and a Historical View Give To the City Center

Öz

Pedestrian, especially in urban centers increase livability, pedestrian safety and comfort that allows the circulation, which is a humanitarian approach that promotes the eco‐nomic vitality and the public interest due to the increase in the use of the streets and av‐enues are applied. Especially with the historical background, the city is full of historical monuments, are available to people uses by pedestrisationing of the historical city cen‐ters. Throughout the history of the city of Konya it has hosted thousands of years also home to different civilizations. However, has experienced its heyday in the process at the time when the capital of the Seljuk Empire. City philanthropists Seljuk Sultans and digni‐taries is equipped with the mosques, masjids, madrassas, baths, caravanserais and shrines. These works from the extant ones around Alaeddin Hill, Konya and show the in‐tensity in the historic center reveals the image that the city of Seljuk. Pedestrianization project is being talked about for many years to Konya historic city center, it will make an important contribution to the city's tourist dynamics. In particular, the street that con‐nects the tomb of Mevlana and Alaaddin Hill, then gradual realignment of all of Konya and pedestrianized historic walled city of Konya, which will cause an increase in the cul‐tural and touristic value. Notification will provide us with a historic town center pedestri‐anization of the identity of the walled city; the revival of the outer walls and doors, per‐forming landscaping historical monuments historical and architectural features of the building without any cleaning this area work will be done as described.

Anahtar Kelimeler

Konya Historical City Center, Pedestrisation, Seljuk, Historical Monuments, Tourism

Kaynakça

• Altınçekiç, M., 1997, Ankara Bahçelievler 7. Cadde’de Yaya Zonu Düzenlenme Olanakla- rı Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Appleyard, D., 1981, Liveable Streets, University of California Press, Berkeley, Los Ang- les.
• Baykara, 1985, Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlı- ğı Yayınları
• Cebeci, Ö.ve Çakılcıoğlu, M., 2001, Ulaşımda Gözden Kaçan Ayrıntı: Yaya, http://www.toplumsalhukuk.org/yazi_oku.asp?sayfa_no=90&b=ulasimda_gozden_ kacan_ayrinti_yaya_omer_faruk_cebecimehmet_cakilcioglu.
• Çetiner, G., 1993, Trafikte Eğitimin Önemi ve Yaya Haklan, Trafikte Güvenlik ve Çağdaş Uygulamalar Sempozyumu, 26-28 Kasım 1993 Makine Mühendisleri Odası, İzmir, 221-230.
• Çol, D., 2004, Kentsel Ulaştırmada Yaya Alanları, İstanbul Avcılar-Marmara Caddesi Yayalaştırma Projesinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Ensti- tüsü.
• Döllük, G., 2005, Yayalaştırılmış Sokakların Kent Peyzajına Katkısı: 58. Bulvar ve İstiklal Caddesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• İHD Çevre Komisyonu, 1990, İnsan Hakları Derneği-Yaya Hakları Bildirgesi.
• Gültekin, B., 2007, Kent İçi Yolların, Yaya Kullanımına Yönelik Değerlendirilmesinde Çözümlemeli Bir Yaklaşım: Adana Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversi- tesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Hayırlıoğlu M, 2015, Konya’nın Toprak Altında Kalmış Selçuklu Hazineleri, 1. Avrasya Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, Konya
• Karpuz, 2004, Anadolu Selçuklu Mimarisi, Konya, Selçuk Üniversitesi Yaşatma ve Geliş- tirme Vakfı
• Karpuz, 2012, Ortaya Çıkan Sur Kalıntıları Yok Edilmemelidir, Merhaba Gazetesi Aka- demik Sayfalar, Cilt 12, Sayı 29, Konya http://www.merhabahaber.com/d/file/12-29- 21-11-2012.20121208141341.pdf adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:10.04.2016)
• Keleş, R., 1980, Kentbilim Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Konyalı, İ.H., 2007, Konya Tarihi, Konya, KOSKİ
• KTO, 2008, Konya Ticaret Odası Turizm Sektör Raporu, Konya.
• Mevka, 2011, TR52 Düzey 2 Bölgesi 2023 Vizyon Raporu(Turizm Sektörü) Taslak, Kon- ya
• Moore R.L. ve Ross D.T., 1998, Trails and Recreational Greemvays, Parks and Recrea- tion, 33, 68-80.
• Orhon, D., 2004, Kişisel Bir Perspektiften Konak Meydanı’na Bakışın Düşündürdükleri, Ege Mimarlık, 2(50), 54-56.
• Robertson, K.A., 1994, Pedestrian Malls and Skywalks, Ashgate Publishing Lmt, Ave- bury, England, 1-85628-687-8.
• Şişman E.E. ve Etli, L., 2007, Tekirdağ Kentinde Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(1), 43-51.
• Tekir A, 2014, İstanbul Tarihi Yarımada Yayalaştırma Projesi Mevcut Durum Değerlen- dirmesi, İstanbul, 5 Texier, C.
• Top, N., 1990, Bir Ulaşım Türü Olarak Yaya ve Yaya Mekanları Üzerine Düşünceler, Planlama, 90 (1-2), 52-55.
• TS, 1997, Şehir İçi Yolları, Yaya Yolu ve Yaya Bölgeleri Tasarım Kuralları, ICS: 93.080.30, TS: 12174/Mart 1997.
• Ulusan Y., Batman O., 2010, Alternatif Turizm Çeşitlerinin Konya Turizmine Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi • 23 / 2010, Konya.