Belediye Meclis Üyelerinin Seçimi ve Nitelikleri Hakkında Belediye Başkanlarının Düşünceleri: Eskişehir Örneği

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 2, 1 - 32, 26.04.2024

Güner Altınel Alper Özmen

Öz

Yerel yönetimler; karar organları halk tarafından seçimle belirlenen, yerel coğrafi alanda faaliyette bulunan özerk kuruluşlardır. Yerel yönetimlerin genel karar organı olan meclislerin üyelerinin tespiti ve burada oluşan parti temelli sayısal çoğunluk, alınan kararların yönünü oldukça etkilemektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, belediye başkanlarının büyükşehirlerde ilçe belediye meclis üyelerinin belirlenmesinde, hangi ölçütlerin belirleyici olması gerektiğini düşündüklerini saptamaktır. Bir büyükşehir ve on dört ilçe belediyesine sahip olan Eskişehir ili örneklem olarak seçilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu kapsamda büyükşehir belediye başkanı ve ilçe belediye başkanlarıyla derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Belediye başkanlarının tamamı seçilme yeterliliğine sahip olan herkesin belediye meclisi üyesi olabileceğini belirtmiştir. Belediye başkanlarının önemli bir çoğunluğu mecliste alınan kararların yerindeliği açısından meclis üyelerinin bilgi ve uzmanlığa sahip nitelikli kişilerden oluşması gerektiğini ifade etmiştir. Büyükşehir Belediye Meclisinin temsil adaleti açısından zayıf olduğunu görüşmeye katılanların yarısından fazlası onaylamıştır. Meslek kuruluşlarının alanlarına ilişkin konularda mecliste görüş bildirmeleri, gerekirse bir rapor hazırlamaları önemli bir çoğunluk tarafından uygun görülmüştür. Ayrıca ilçe belediye meclisinde ihtisas komisyonu başkanlığı yapan kişilerin büyükşehir belediyesinde de aynı ihtisas komisyonunun başkanlığını üstlenmesi belediye başkanlarının önemli bir çoğunluğu tarafından sakıncalı bulunmuştur. Belediye meclislerinde kadın temsili konusunda da tüm belediye başkanları, kadın meclis üyesi sayılarının yetersiz olduğunu vurgulamış ve seçmen nüfusunun yarısını oluşturan kadınların yeterince temsil edilmediğini belirtmişlerdir. Görüşmeler sonucunda belediye başkanları, büyükşehir yasasının tekrar gözden geçirilerek yeniden düzenlenmesi ve yerel yönetimlerin daha fazla demokratikleştirilmesi yönünde görüş bildirmiş ayrıca ilçe belediyelerinin güçlendirilmesi konusunda hemfikir olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler, Büyükşehir Belediyesi, Büyükşehir İlçe Belediyesi, Meclis Üyeliği

Kaynakça

• Alıcı, O. V. (2012). Büyükşehir Belediyesinin İlçe Belediyeleri Üzerindeki Denetim Yetkisinin Kavramsal Açıdan Değerlendirilmesi. Yerel Politikalar Dergisi, Mayıs-Ağustos, 38-52.
• Alıcı, O. V. ve Kızılboğa Özaslan, R. (2020). Büyükşehir Belediye Meclislerinde Temsil Sorunu ve Meclis Üyelerinin Üstlenebilecekleri Görevlerdeki Orantısızlık. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 29(1), 95-115.
• Arıkboğa, E. (2009). Ölçek Reformunun Büyükşehir Belediye Meclislerindeki Temsil Adaletine Olumlu Etkileri. Ulusal Kalkınma ve Yerel Yönetimler, 4. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, C. 2, TODAİE Yay., 737–754.
• Arıkboğa, E. (2012). Büyükşehir Belediye Modeli ve Reform. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 1-32.
• Arıkboğa, E. (2014). Büyükşehir Belediye Meclislerindeki Temsil Adaletsizliğinin Coğrafi ve Siyasi Görünümleri. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 2(2), 35-61.
• Azaklı, S. ve Özgür, H. (2005). Belediye Organları Ve Organlar Arası İlişkiler: Başkan, Meclis Ve Encümen. Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar -I: Reform, Ed. Özgür, H. Ve Kösecik, M., Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 297-319.
• Çınar Y. ve Göksel T. (2019). Türkiye’de Yeni Seçim ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne İlişkin Sayısal Analizler ve Politika Önerileri. No: 81, Ankara: TEPAV Yayınları.
• Çitci, O. (1996). Temsil, Katılma ve Yerel Demokrasi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(6), 5-14.
• Çokluk Ö., K. Yılmaz ve E. Oğuz (2011). Nitel Bir Görüşme Yöntemi: Odak Grup Görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95-107.
• Eryılmaz, B. (2018). Kamu Yönetimi. Kocaeli: Okutman Yayıncılık.
• Görmez, K. (2000). Demokratikleşme Açısından Merkezi Yönetim - Yerel Yönetim İlişkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 81-88.
• Keleş, R. (1992). Belediyeciliğimizde Son Gelişmeler ve Yerel Özerklik. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 1(2), 9-14.
• Kılıçoğlu, M. S. (2016). 1982 Anayasası’nın Bir İmkansızı: “Temsilde Adalet Ve Yönetimde İstikrar” İlkesi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XX(3-4), 1-14.
• Oktay, T. (2013). Yerel Siyaset Bağlamında Belediye Meclis Komisyonları: Marmara Bölgesi Örneği. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Yayını.
• Oktay, T. (2016). Yerel Yönetim Reformu Sonrasında Türkiye’de Belediye Meclisleri. Türkiye’de Yeni Kamu Yönetimi: Yerel Yönetim Reformu, Ed. Demirkaya, Y., İstanbul: Dünya Yerel Yönetim Ve Demokrasi Akademisi Vakfı Yayını, 355-385.
• Önder, Ö. (2013). Yerelleşme Ve Yerel Demokrasinin Güçlendirilmesi Bağlamında Yerel Katılım. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 9(18), 311-326.
• Özbudun, E. (2014). Türk Anayasa Hukuku. 15. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özgür, H. ve Savaş Yavuzçehre, P. (2016). Türkiye’nin Büyükşehir Belediyesi Sistemi:1982-2015. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 903-926.
• Tuncer, E. (2006). Türkiye’de Seçim Uygulamaları/Sorunları Işığında Temsilde Adalet- Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği. Anayasa Yargısı, 22(1), 167-182.
• Uslu F. ve E. Demir (2023). Nitel Bir Veri Toplama Tekniği: Derinlemesine Görüşme. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 289-299.
• Üzeltürk, S. T. (2006). Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Seçim Sistemleri. Anayasa Yargısı, 23, 237-278. Yalçındağ, S. (1992). Güçlü ve Özerk Yerel Yönetimler Demokrasimizin ve Yönetim Sistemimizin Temel Kuruluşları Olmalıdır. Çağdaş Yerel Yönetimler, 1(2), 3-8.
• Yalçındağ, S. (1997). Yerel Yönetimlerde Profesyonel Yöneticilik. Çağdaş Yerel Yönetimler, 6(3), 3-21.
• Yaman, M. ve M. Küçükşen (2018). Yerel Yönetimlerin Demokratikleşmesi Açısından Yerel Katılımın İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (55), 247-259.
• Yaylı, H. ve G. Eroğlu (2015). Yerel Katılım Bağlamında Türkiye’de Kadın Temsili. International Journal of Science Culture and Sport, (Özel Sayı 3), 504-524.
• Yeter, E. (1996). İl Genel Meclislerinin Oluşumu, Çalışma Esas ve Usulleri, Üyelerinin Mali ve Sosyal Hakları. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(5), 37-50.
• eskisehir.bel.tr/meclis-uyeleri, e.t.: 10.08.2023.
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685, e.t.: 12.08.2023.