Yerel Yönetimlerde Siyasal Katılıma Yön Veren Faktörler ve Belediye Seçmen İlişkisi: Beşikdüzü Belediyesi Araştırması

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 2, 33 - 72, 26.04.2024

Handan Yılmaz

Öz

Yerel yönetimlerde siyasal katılım konusu oldukça geniş boyutludur. Çünkü yerel yönetimlerde siyasal katılım ekonomik, sosyal, psikolojik, etnik, dinsel ve kültürel gibi birçok faktöre bağlı olarak sürekli değişim göstermektedir. Siyasal katılım bir toplumun yönetim sisteminin belirlenmesi, yerel yönetim faaliyetlerinin sürekliliğinin sağlanıp vatandaşa etkin ve verimli hizmet götürülmesi hususunda en önemli faaliyettir. Dolayısıyla seçmenin siyasal katılımını etkileyecek olan nefret söylemleri, adayın kişisel ve fiziksel özellikleri, süreç karşısındaki tutumları, parti liderlerinin eylem ve eğilimleri gibi birçok faktör de son zamanlarda siyasal katılım konusunda seçmenin dikkatini çeken ve onu önemli ölçüde etkileyen faktörlerdir. Seçmenin siyasal katılım sürecinde yaşadığı problemler ve oy verme davranışını etkileyen faktörler, güncelliğini koruyan bir konu olduğundan ülkeden ülkeye seçimden seçime hatta toplumsal yapıya bağlı olarak değişebilmektedir.
Siyasal katılım konusunda birçok araştırma yapılmış ancak bu araştırmalar siyasal katılıma yön veren faktörler konusunda eksik kalmıştır. Bu çalışmada yerel yönetim deyince akla ilk gelen birim olan belediyeler ve demokratik katılımın önemli bir aşaması olan siyasal katılım arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılması, seçmenin siyasal ve demokratik katılımını sağlayan ve onun gelişmesine yardımcı olan faktörler belirlenmiştir. Fakat belediye ve seçmenin siyasal katılımını konu alan ve aralarındaki etkileşimi inceleyen yeterli sayıda literatür çalışması bulunmamaktadır. Bu nedenle çalışmanın araştırmayı önemli kılacağı düşünülmektedir.
Çalışmada, yerel yönetimlerin tanımı yapılarak etkin ve verimli bir yönetimin demokratik açıdan ana unsuru olan yönetime katılmanın kavramsal çerçevesi oluşturularak katılımcı demokrasi anlayışı ele alınmış ve yerel yönetimlerin katılımcı demokrasiyi uygulama biçimi ifade edilmiştir. Bölge halkının, bölgenin yönetimine dair siyasal katılımı ve temsiliyet problemi de irdelenmiştir. Bunun yanı sıra Türkiye yerel yönetimlerinde siyasal katılım konusu Amerika ve bazı Avrupa ülkelerinin yerel yönetimlerindeki siyasal katılımı ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca Türkiye’nin birçok bölgesinde gerçekleştirilmiş olan saha çalışmaları neticesinde siyasal katılıma etki eden faktörler ortaya konarak çalışmayla benzer ve farklı yönleri ve yerel demokrasinin hangi ilkelerle ön plana çıktığına dair bir analizi yapılmıştır.
Çalışmanın yönteminde belgesel kaynak taraması ve gözlem metodu uygulanmış, veri toplama yöntemi olarak ise katılımcı gözlem ve anket yardımıyla toplanan verilerin analizi yapılmıştır. Böylece katılımcıların sosyo-demografik özellikleri belirlenmiş ve hem yerel demokrasi hem de siyasal katılımla ilgili görüşleri ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

yerel yönetimler, siyasal katılım, seçmen, belediye

Kaynakça

• Akgün, B. (2000), “Türkiye’de Seçmen Davranışı: Partizan Tutumlar, İdeoloji ve Ekonomik Faktörlerin Oy Vermeye Etkisi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(4), 75-92.
• Aksu, H. ve Kurtuluş, H. (2011), “Yerel Temsil ve Katılım Açısından Sivas Belediye Meclisi”. Türk İdare Dergisi, (470), 114-132.
• Aydın, A. (2019), “Olumlu ve Olumsuz Manası ile Siyasal Katılım Türlerinin İncelenmesi”. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 2123-2138.
• Aydın, A. (2019), “Siyasal Katılım Araçları Üzerinden Yerel Düzeydeki Katılımın İncelenmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(25), 395-403.
• Aykaç, B. (2003) ,“Türkiye'de Kamu Yönetiminin Küçültülmesi, Yerel Yönetimler ve Yerel Demokrasinin Açmazları”. B. Aykaç ve H. Kavruk (Ed.), Kamu Yönetimi: Seçme Yazılar İçinde, Ankara, 5-20.
• Baloi, J. (2019), “TheVote of Silence: The Problem of Absention in Municipal Electionsin Mozambique”. Budapest International Researc hand Critics Institute (BIRCI-Journal): Humanities and Social Sciences, 2(3), 89-103.
• Bagenholm A ve Charron N. (2020), “Accountableor Untouchable? Electoral Accountability in Romanian Local Elections”. Electoral Studies 66(1), 21-38.
• Başkan, E., Yılmaz, V. ve Arı, E (2015), “Seçmen Oy Verme Davranışlarının Betimlenmesi İçin Bir Yapısal Eşitlik Model Önerisi: Yalova İli Mahalli İdareler Seçimi Örneği”. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(3), 1-17.
• Boyraz, E. (2017), “Seçmen Kimdir, Ne İster? Yerel Seçimlerde Seçmen Pazarının Bölümlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1-27.
• Beren, Fatih. (2013), “Seçmen Tercihine Etki Eden Faktörler ve Seçim Güvenliği: Şanlıurfa İli Örneği”. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(1), 191-214.
• Bulut, Y. ve Tanıyıcı, Ş. (2008), “Türkiye’de Belediye Meclis Üyelerinin Temsil Ediciliği: Erzincan Örneği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 171-193.
• Burnett CM ve Kogan V. (2016), “Çukurların Siyaseti: Yerel Seçimlerde Hizmet Kalitesi ve Geriye Dönük Oylama”. Siyaset Dergisi Harvard Datavers, 79(1), 302-314.
• Çelik, A. (2005), “Belediye Başkanlarının Geçici Olarak Görevden Uzaklaştırılması Üzerine Bir Çalışma”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 145-159.
• Çetin, M. Ve Coşkun, B. (2019), “Yerel Seçimlerde Seçmen Davranışını Etkileyen Faktörler: Muş Örneği”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 241-255.
• Doğan, A. ve Göker, G. (2015), “Yerel Seçimlerde Aday Faktörü: Elâzığ Seçmeninin Aday Profili Beklentileri Üzerine Bir Araştırma”. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 11(2), 43-59.
• Dursunoğlu, İsmail. (2017), “Sosyal Medya ve Siyasal Davranış İlişkisi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(15), 1579- 1585.
• Düzenli, K. (2020), “Tek Parti İdaresinden 12 Eylül 1980’e Yerel Siyasetin Değişimini Belediyeler Üzerinden Okumak: Merkezi Yönetime Yardımcılıktan Toplumcu Belediyeciliğe”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45(, 222-249.
• Ejdus, F. (2013), “Municipal Elections in Northern Kosova: Towards a New Balance”. Central European Policy İnstitue, 4-13.
• Elmi, B. (2016), “Voter Behaviour in Somaliland”. Academi For Peaceand Development, Hargeisa, 11-47.
• Eriş, V. ve Akıncı, A. (2019), “21.Yüzyıl Demokrasilerinde Siyasal Katılım: Türkiye Örneği”. Uygulamaları Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 35-55.
• Eroğlu E ve Avcı E. (2021), “Yerel Seçimlerde Hizmet Kalitesi ve Vergilerin Seçmen Tercihine Etkisi: Çanakkale Belediyesi”. 8(2), 201-217.
• Erten, Metin. (1999), Nasıl Bir Yerel Yönetim, Birinci Baskı, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınları.
• Eryılmaz, Bilal. (2012), Kamu Yönetimi, Beşinci Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Görücü, V. (2021), “Katılımı Etkileyen Faktörler ve Katılım Yolları”. HKÜHFD, 11(22), 155-202.
• Gözler, Kemal. (2018), Türkiye’nin Yönetim Yapısı (T.C. İdari Teşkilatı), Bursa: Ekin Yayınları. Bursa.
• Hamilton, H. (2014), “The Municipal Voter: Votingand Nonvotingin City Elections”. American Political Science Review, 65(4), 1135-1140.
• Hopkins D ve Pettingill L. (2015), “Büyük Şehir ABD Belediye Başkanlığı Seçimlerinde Ekonomik Oylama”. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2567294. Son erişim tarihi: 12.11.2022. İnanç, H. ve Ünal, F. (2006), “İngiltere’de Yerel Yönetimler, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi”. 16, 125-140.
• Kavas, Asmin. (2017), “Belediye Hizmetleri ve Seçmen Davranışı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: Ankara Yenimahalle ve Altındağ İlçe Belediyeleri Örneği”. Mülkiye Dergisi, 41(4), 75-112.
• Kavruk, Hikmet ve Tatar, Turgut (2010), “Belediye Başkanlarının Görevden Uzaklaştırılmaları ve Başkanlıklarının Yargı Kararı ile Sona Erdirilmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 59(4), 631-690.
• Keleş, R. (2009), Yerinden Yönetim ve Siyaset, İstanbul: Cem Yayınları.
• Koçak, Yüksel. (2008), Karşılaştırmalı Yerel Yönetimler, Birinci Basım, Ankara: Orion Yayınları.
• Jula, N ve Jula, D. (2011), “Analysis of Municipal Election Outcomes in Romania”. ERSA Conference Papers ersa11p1256, European Regional Science Association.
• Mill, J. S. (1963), Hürriyet, (Çeviren: Osman Destel), İstanbul: MEB Yayınları.
• Negiz, N. ve Akyıldız, F (2012), “Yerel Seçimlerde Seçmenin Tercihi Üzerinde Aday İmajının Etkisi: Uşak Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 171-199.
• Özer, M ve Kartal, M (2021), “Yerel Demokrasi ve Katılım: Türkiye İngiltere Üzerinden Bir İnceleme”. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(3), 509-529.
• Pekkaya, M. ve Çavuşoğlu, H. (2016). “Yerel Seçimlerde Genç Seçmenlerin Siyasal Davranışlarına İlişkin Bir İnceleme: Bülent Ecevit Üniversitesi Örneği”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 17-40.
• Pilon, D. (2007), “ThePolitics of Voting: Reforming Kanada’s Electoral System”. BC Studies.
• Poyraz, E (2017), “Yerel Yönetimlerde Siyasal Katılım ve Temsiliyet Sorunsalı Üzerine Bir Değerlendirme: Belediye Meclislerinin Etkinliği”. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 136-146.
• Pustu, Y. (2005), “Yerel Yönetimler ve Demokrasi”. Sayıştay Dergisi, (57), 121-134.
• Revelli, F. (2017), “Voter Turnout in İtalian Municipal Elections, 2002-2013”. İtalian Economic Journal 3(2), 151-165.
• Roeder O vd. (2015), “Suç Azalmasına Ne Sebep Oldu?”. https://www.brennancenter. org/sites/default/files/analysis/What_Caused_The_Crime_Decline.pdf. Son erişim tarihi,06.01.2023.
• Şehitoğlu, R. ve Çarkçı, A. (2022), “Yerel Siyaset ve Katılımcı Yerel Demokrasi”. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 245-260.
• Tan, A. ve Baydaş, A. (2017), “Seçmen Özelliklerinin Oy Verme Davranışı Üzerindeki Etkileri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 592-622.
• Taydaş, O. (2020), “Seçmenlerin Oy Tercihlerinin Belirlenmesinde Etkili Faktörler ve Aday İmajının Bu Süreçteki Etkisi:31 Mart 2019 Yerel Seçimleri Sivas Örneği”. Erciyes İletişim Dergisi, 129-152.
• 'Tekeli, İ. (1992), “Yerel Yönetimlerde Demokrasi ve Türkiye'de Belediyeciliğin Gelişimi”. Amme İdaresi Dergisi, Cilt 16(2).
• Temizel, Metehan. (2012), “Türkiye’de Seçmen Davranışlarında Sosyo-Psikolojik Kültürel ve Dinsel Faktörlerin Rolü: Kuramsal ve Ampirik Bir Çalışma”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi- Sosyal Bilimler Enstitüsü, 136-146.
• Turan, H. (2017), “Amerika Birleşik Devletleri’nde Yerel Yönetimler”. İnternational Journal of Education Technology and Scientific Researches, 2(1), 1-19.
• Ulusoy, A. ve Akdemir, T. (2017), Mahalli İdareler, Onuncu Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Uslu, Z. ve Bozkurt, V. (2017), “Yerel Seçimlerde Seçmen Davranışını Etkileyen Faktörler: Kocaeli Örneği”. International Periodicalforthe Languages, Literature and History of Turkishor Turkic 12(3), 1-18.
• Yeboah, E. ve Asamoah, K. (2014), “The Consept of Administrative Responsibility: An Alternate Explanation For Poor Voter Turnout in Local Government Elections Using Emprical Evidence From Techiman Municipality, Ghana”. İnternational Journal of Politics and Good Governance, 5(3), 5-34.
• Yıldırım, S. (1993), “Yerel Yönetim ve Demokrasi: Kavramlar, Yaklaşımlar”. T.C. Başbakanlık TOKİ Başkanlığı ve TULA-EMME, İstanbul.
• Yılmaz, H. (2022), “Hollanda ve Finlandiya Yerel Yönetimlerinin Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartına Göre Değerlendirilmesi”. EURO Politika Dergisi, (13), 58-94.
• Yılmaz, H. S. (2005), “Yerel Basının İşlevlerinin, Siyasal Katılım ve Denetim Olguları Açısından Değerlendirilmesi”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (21), 111-115.