E-Demokrasi Bağlamında Yerel Yönetimler

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 3, 1 - 37, 30.07.2024

Tarkan Oktay Merve Durmuş

Öz

Bilgi İletişim Teknolojilerinde (BİT) meydana gelen gelişmeler siyasal ve yönetsel alanda paradigma değişimine yol açmıştır. BİT temelli e-demokrasi uygulamaları hem uluslararası politika belgelerinde hem de akademik camiada oldukça önem atfedilen bir konu haline gelmiş, literatürde farklı yaklaşımlarla ele alınmaya başlanmıştır. E-demokrasi hem merkezi hem de yerel otoritelerce daha fazla katılım ve siyasi eşitlik hakkı, bütün paydaşların karar alma sürecine dahil edilerek daha iyi kararlar alınması, daha etkin bir kamu hizmeti sunumu ve meşru bir yönetim sağlanması açısından etkin bir araç olarak görülmektedir. Özellikle yerel yönetimlere yerel ve yerel üstü paydaşlarla ilişkileri kolaylaştırma, siyasal kapsayıcılığı arttırma, şeffaflık ve hesap verebilirliği geliştirme, vatandaşa duyarlılığı ve odaklanmayı arttırma gibi birçok yarar sunmaktadır. Literatürdeki Caldow, Aström, Nair, Päivärinta ve Sæbø’nun modellerii e-demokrasinin analizi konusunda yararlı bir çerçeve oluşturmaktadır.
E-demokrasinin e-bilgi, e-kampanya, e-müzakere, e-şikâyet, e-dilekçe, e-girişim, e-danışma, e-katılımcı bütçeleme gibi uygulama araçları yerel yönetimlerde bilgilendirme, danışma ve aktif katılım aşamalarının daha kolay hale gelmesini sağlamakta, bütün paydaşları dijital ortamda bir araya getirerek sağlıklı bir yönetişim süreci sunmaktadır.
Ancak yerel yönetimlerde e-demokrasi araçlarının tesisi ve yaygınlaşmasının önünde birtakım zorluklar bulunduğu da ifade edilmelidir. Yerel yönetimlerin e-demokrasi mekanizmalarına fazla önem vermemesi en büyük zorluklardandır. Bu konuda yöneticilerin istekli olmaları ve girişimde bulunmaları gerekmektedir. E-demokrasi uygulamalarının tesisine yönelik yatırım ve işletme maliyetinin yüksekliği bir başka zorluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir başka zorluk ise siber güvenlik açıklarına yönelik endişelerdir. Yöneticiler ve vatandaşlar dijital ortama taşınan bilgilerin güvenliği açısından tedirginlik yaşamaktadır. Vatandaşlar arasında dijital araçlara ulaşım açısından eşitsizlikler, diğer bir deyişle dijital bölünme de e-demokrasi açısından bir başka zorluğu meydana getirmektedir. E-demokrasinin yerleşmesi açısından önemli olan demokrasi kültürü ve uygulamalarındaki zayıflık ayrı bir zorluk alanı olarak ortaya çıkarmaktadır. Yerel yönetimlerde kurumsal kapasite eksiklikleri de e-demokrasinin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için sıkıntılar ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca e-demokrasi süreçlerinin gerçekten fonksiyonel bir şekilde işleyebilmesi için bütün toplumsal grupların eşit bir şekilde bu süreçlerde yer alması gerekmektedir. Bu yüzden siyasal katılım süreçlerinde görülen kapsayıcılık problemleri de e-demokrasi açısından bir başka sorun alanı olarak ortaya çıkmaktadır.
Etkin bir e-demokrasi tesis etmek için ise öncelikle bu engellerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu kapsamda öncelikle belediye başkanları ve meclisteki temsilciler konuya önem vererek sahiplenmeli ve teşvik etme noktasında harekete geçmelilerdir. E-demokrasinin önündeki engeller analiz edilmeli ve bu doğrultuda tespit edilen sorunların çözümüne yönelik gerekli iyileştirmeler gündeme alınmalıdır. Ayrıca kurumsal kültürün dönüşümünün sağlanması, kurumsal kapasitenin geliştirilmesi, vatandaşlar ve toplumdaki diğer aktörlerle iş birliğinin sağlanması ve iyi uygulamaların takip edilerek uyarlanması önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetim, e-demokrasi, dijitalleşme

Kaynakça

• Anttiroiko, A. V. (2006). Contextualising Local E-democracy. E-AGORA: The White Book of Local e-Democracy: Reflections and Perspectives (Ed. Virapatirin ve T. Peixoto). https://joinup.ec.europa.eu/community/epractice/document/gl-e-
• Arblaster, A. (1999). Demokrasi. (Çev. Nilüfer Yılmaz). Ankara: Doruk Yayınları.
• Åström, J. (2001). “Should Democracy Online be Quick, Strong, or Thin?” Communications of the ACM, 44(1), 49–51.
• Berg, S. ve Hofmann, J. (2021). “Digital Democracy”. Internet Policy Review, 10(4), 1-23.
• Caldow, J. (2004). “E-Democracy: Putting Down Global Roots”. Washington, DC: Institute for Electronic Government, IBM, 5-10.
• Chadwick, A. ve May, . (2003). “Interaction Between States and Citizens in the Age of the Internet: “E-Government” in the United States, Britain, and the European Union Governance”. Governance: An International Journal of Policy, Administration, and Institutions, 16 (2), 271-300.
• Christiano, T. ve Bajaj, S. (2022). Democracy. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Ed. E. N. Zalta). Erişim adresi: <https://plato.stanford.edu/archives/spr2022/entries/democracy/>.
• Clift, S. L. (2004). “E-Government and Democracy: Representation and Citizen Engagement in the Information Age.” Publicus. Net, 1-13.
• Dahl, R.A. (2001). Demokrasi Üstüne (Çev. Betül Kadıoğlu). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Dahl, R. A. (1967). “The City in the Future of Democracy”. American Political Science Review, 61(4), 953-970.
• Dahl, R. A. (1989). Democracy and its Critics. Michigan: Yale University.
• Dahl, R. A. (2005). Who governs? Democracy and power in an American city. New Haven and London: Yale University Press.
• Dahl, R. A. ve Tufte, E. (1973). Size and Democracy. Stanford: Stanford University Press.
• Gutmann, A. (1996). Democracy, Philosophy, and Justification. Democracy and Difference: Contesting the Boundaries of the Political (Ed. S. Benhabib. Princeton, NJ: Princeton University Press,
• Emmanouil, S. ve Konstantina, T. (2011). Evaluating the Quality of E-Democracy Processes: An Empirical Study in the Greek Context. Fourth International Conference on Information Law and Ethics.
• European Commission. (2017). Digital4Development: Mainstreaming Digital Technologies and Services into EU Development. Erişim adresi https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/digital4development-mainstreaming-digital-technologies-and-services-eu-development-policy.
• European Council. (2009). Electronic Democracy (E-democracy). Recommendation CM/Rec(2009)1 of the Committee of Ministers to member states on electronic democracy (e-democracy). Erişim adresi https://www.coe.int/t/dgap/democracy/Activities/GGIS/CAHDE/2009/RecCM2009_1_and_Accomp_Docs/6647-0-ID8289-Recommendation%20on%20electronic%20democracy.pdf
• European Council. (2014). İnternet Kullanıcıları için İnsan Hakları Rehberi. Erişim adresi https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=09000016804d7bf3.
• European Union. (2020). EU Action Plan On Human Rights And Democracy 2020-2024. Erişim adresi https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/eu_action_plan_on_human_rights_and_democracy_2020-2024.pdf
• Fisher, E. (2012). E-Governance and E-Democracy: Questioning Technology-Centered Categories. Oxford Handbooks Online.
• Gündoğdu, H.G. (2014). Yönetime Katılmada Etkinlik için Bilgi İletişim Teknolojilerinin Kullanılması: E-Katılım ve E-Demokrasi bağlamında Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Hacker, K., van Dijk, J. (2000). What is Digital Democracy? Digital Democracy Issues of Theory and Practice (Ed. K. Hacker ve J. van Dijk). New York: Sage Publications.
• Hague, B. N., ve Loader, B. D. (2005). Digital Democracy: An İntroduction. Digital Democracy: Discourse and Decision Making in the Information Age (Ed. B. N.Hague ve ve, B. D. Loader). New York: Routledge.
• Holden, B. (2007). Liberal Demokrasiyi Anlamak (Çev. Hüseyin Bal), Ankara: Liberte Yayınları.
• Huntington, S. P. (1984). “Will More Countries Become Democratic?” Political Science Quarterly, 99(2), 193-218.
• Kersting, N. (2012). The Future of Electronic Democracy. Electronic Democracy (Ed. N. Kersting). Opladen: Barbara Budrich Publishers.
• Kneuer, M. (2016). “E-democracy: A New Challenge for Measuring Democracy”. International Political Science Review, 37(5), 666-678.
• Korthagen, I., Keulen, I., Hennen, L., Aichholzer, G., Rose, G., Lindner, R. Goos, K. Ve Nielse, R. Ø. (2018). Prospects for E-Democracy in Europe. EPRS- European Parliamentary Research Service, Scientific Foresight Unit (STOA), European Parliament. Belgium. Erişim adresi  https://policycommons.net/artifacts/1847398/prospects-for-e-democracy-in-europe/2593628/ on 03 Jan 2024. CID: 20.500.12592/jmtr7h.
• Lijphart, A. (1989). Yirmi bir Ülkede Çoğunlukçu ve Oydaşmacı Yönetim Örüntüleri. (Çev. E. Özbudun ve E. Onulduran). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Lindner, R., ve Aichholzer, G. (2020). E-democracy: Conceptual Foundations and Recent Trends. European E-democracy in Practice. European E-Democracy in Practice (Ed. L. Hennen, I. Keulen, I. Korthagen, G. Aichholzer, R. Lindner ve R. Øjvind Nielsen. Switzerland: Springer.
• Macintosh, A. ve Whyte, A. (2006). Evaluating how eParticipation Changes Local Democracyi Proc. eGovernment Workshop, Edinburg,
• Mærøe, A. R., Norta, A., Tsap, V. ve Pappel, I. (2021). “Increasing Citizen Participation in E-Participatory Budgeting Processes”. Journal of Information Technology & Politics, 18(2), 125-147.
• Nair, Pradeep, (2007). E-Governance: A Step Towards Digital Democracy. 5th International Conference on E-Governance: Foundations of EGovernment, Hydebarad: ICEG içinde (147–154 ss.).
• Negroponte, N. (1995). Being digital. London: Hodder & Stoughton.
• Newton, K. (1982). “Is Small Really so Beautiful? Is Big Really so Ugly? Size, Effectiveness, and Democracy in Local Government”. Political Studies, 30(2), 190–206.
• Norris, D. F. ve Christopher G. R. (2013). “E-democracy at the American Grassroots: Not now . . . not likely?” Information Polity 18(3), 201–216.
• OECD. (2003). Promise and Problems of E-Democracy: Challenges of Online Citizen Engagement, Erişim sdresi https://www.oecd-ilibrary.org/governance/promise-and-problems-of-e-democracy_9789264019492-en.
• OECD. (2020a). Open, Useful and Re-usable data (OURdata) Index: 2019. Erişim adresi https://www.oecd.org/gov/digital-government/policy-paper-ourdata-index-2019.htm
• OECD. (2020b). The OECD Digital Government Policy Framework. Erişim adresi https://www.oecd.org/governance/the-oecd-digital-government-policy-framework-f64fed2a-en.htm
• Oktay, T. (2022). Yerel Yönetimler. Ankara, İdeal Kent Yayınları.
• Päivärinta, T. and Sæbø, Ø. (2006). “Models of E-Democracy”. Communications of the Association for Information Systems, 17 (1), 818-840.
• Peña-López, I. (2011). “The Disempowering Goverati: E-Aristocrats or the Delusion of E-democracy”. JeDEM-eJournal of eDemocracy and Open Government, 3(1), 1-21.
• Roeder, S., Poppenborg, A., Michaelis, S., Märker, O., & Salz, S. R. (2005). “Public Budget Dialogue”–An İnnovative Approach to E-Participation. E-Government: Towards Electronic Democracy: International Conference TCGOV 2005 içinde (48-56 ss.). Berlin, Heidelberg: Springer.
• Roztocki, N., Strzelczyk, W. ve Weistroffer, H. R. (2023). Beyond E-Government: A Framework For E-Democracy. Proceedings of the Southern Association for Information Systems Conference içinde (1-6 ss.). Erişim adresi https://aisel.aisnet.org/cgi/viewcontent.cgi?article=1011&context=sais2023
• Roztocki, N., Strzelczyk, W. ve Weistroffer, H.R. (2022). Concepts of E-Democracy in an E-Society. 24th Southern Association for Information Systems Conference içinde (1-6 ss.) Myrtle Beach, SC, USA
• Sari, A. M., B. Purwandari, A. N. Hidayanto, M. Fadhil Dzulfikar, M. Mishbah ve L. Kumaralalita (2019). Dimensions of E-Complaint Service Quality: A Systematic Literature Review. 2019 5th International Conference on Computing Engineering and Design (ICCED) içinde, Singapore, (1-6 ss.), doi: 10.1109/ICCED46541.2019.9161136.
• Spirakis, G., Spiraki, C., & Nikolopoulos, K. (2010). “The İmpact of Electronic Government on Democracy: E-Democracy through E-participation”. Electronic Government, an International Journal, 7(1), 75-88.
• Subay, Ö. Ö. (2019). “Katılımcı Demokrasinin Gelişiminde E-Demokrasi Uygulamaları”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 219-241.
• Stoker, G. (1996). Introduction: Normative Theories of Local Government and Democracy. Rethinking Local Democracy (Ed. D. S. King ve G. Stoker). London: Macmillian.
• Tsagarousianou, R. (1999). “Electronic Democracy: Rhetoric and Reality”. Communications, 24(2), 189-208.
• UNDP (2023), A Shared Vision for Technology And Governance, New York.
• United Nations. (2020). E-government Survey 2020, Digital Government in the Decade of Action for Sustainable Development. Erişim adresi https://publicadministration.un.org/egovkb/Portals/egovkb/Documents/un/2020-Survey/2020%20UN%20E-Government%20Survey%20(Full%20Report).pdf
• United Nations. (2022). E-government Survey 2022, The Future of Digital Government. Erişim adresi https://desapublications.un.org/sites/default/files/publications/2022-09/Report%20without%20annexes.pdf
• Van Dijk, J. A. G. M. (2012). Digital Democracy: Vision and Reality Public Administration in the Information Age: Revisited (Ed. I. Th. M. Snellen, Marcel Thaens, Wim B. H. J. van de Donk). Amsterdam: IOS Press.
• Wagner, B., Ferro, C. ve Gsenger, R. (2022). Democracy and Digitalisation Handbook. European Union.
• Webster, F. (2014). Theories of The Information Society, 4. Basım, New York: Routledge.
• Yıldırım, S. (1993). Yerel Yönetim ve Demokrasi: Kavramlar, Yaklaşımlar. İstanbul: T.C. Başbakanlık TOKİ Başkanlığı ve IULA-EMME Yayını.
• Yoneji, M. (1983). The Information Society as Post Industrial Society. (2. Basım) Washington: World Future Society.