Neoliberalizmden Post-Neoliberalizme Devletin Rolünün Değişimi: Dönemsel Bir Analiz

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 4, 205 - 225, 30.10.2024

Fatih Tolga , Murat Akçakaya

Öz

Son on yıllarda devlet aygıtının rolünün ana belirleyicisi olan neoliberalizme yönelik eleştirel tartışmalar yoğunluk kazanmış ve hükümetler kamu politikalarını belirlerken neoliberalizme alternatif strateji arayışına girmişlerdir. 2000’li yıllarda yaşanan neoliberalizmin krizleri karşısında devletlerin ulusal, bölgesel ve küresel konumlanışlarındaki değişimlerin analiz edilmesiyle stratejilerin ne yönde geliştiğini açıklamak mümkündür. Bu stratejiler, neoliberalizme ilişkin eleştirel sorgulamalara koşut olarak post-neoliberalizmin gündeme geldiği ve korumacı politikaların arttığı dönemde daha da önem kazanmaktadır. Diğer yandan neoliberalizm ve onun ilke ve değerlerine göre 1980’li yıllardan günümüze kadar şekillenen devletin işlevi akademik yazında da çok yönlü ve kapsamlı olarak tartışılmıştır. Ancak post-neoliberalizm bağlamında devletin günümüzdeki ve gelecekteki toplumsal, siyasal ve ekonomik düzlemde nereye evrileceği ve neoliberalizm ile post-neoliberalizm arasındaki devlet formunun farklılıklarına değinerek yeni bir tartışma boyutu kazandırılması gerekmektedir. Çalışma kapsamında neoliberalizmden post-neoliberalizme geçiş sürecinde son yirmi yıldır devletin işlevlerinde yaşanan değişimin bir benzeşmeye mi yoksa ayrışmaya mı yol açtığı tartışılmıştır. 2008 Küresel Ekonomik Krizi, Covid 19 Pandemisi, küresel ve bölgesel savaş riskleri neoliberal politikaların çatı ilkeleri olan serbestleşme, özelleştirme ve yerelleşme ilkelerinden ayrışmalara yol açtığı ve post-neoliberalizm ekseninde devletin küresel sistem içerisinde işlevlerini yeniden konumlandırmaya çabalarken ulusal pragmatik kaygılara dayalı bir ayrışmanın olduğu fikrine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Post-Neoliberalizm, Devletin Rolü

Kaynakça

• Acar, E. (2017). “Neoliberalizm ve Sosyal Refah Devleti Ekseninde Üçüncü Yol Yaklaşımı”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 248-263. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/iibfdkastamonu/issue/31886/350684 Akalın, G. (1995). “VII. Beş Yıllık Planda Özelleştirme Stratejisi”. Amme İdaresi Dergisi, 28 (3), 63-76. Erişim adresi: https://ammeidaresi.hacibayram.edu.tr/ArticleRead?id=eefc9e10-ebdc-4a23-33b4-2b2dbb8f27b6
• Akçakaya, M. (2016). “Bürokrasi Kuramlari Ve Türk Kamu Yönetiminde Bürokratik Sorunlar”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 669-694. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/286723
• Akbey, F. (2005). “Neo-liberal Dönüşüm Çerçevesinde 5018 Sayılı Kanun'un Değerlendirilmesi”. Türkiye’de Yeniden Yapılanma, 20. Türkiye Maliye Sempozyumu (23-27 Mayıs), Pamukkale Üniversitesi Maliye Bölümü Yayını, No:1, Denizli, 168-195.
• Akdoğan, A. A. (2012). “Aydınlanmadan Neoliberalizme Kamu Politikasının Sarsıl (A) Mayan Egemenliği”. Amme İdaresi Dergisi, 45(4), 1-24. Erişim adresi: https://ammeidaresi.hacibayram.edu.tr/ArticleRead?id=e3251075-5543-89fe-91d1-7a794861d47b
• Anadolu Ajansı (Eylül, 2022). Bakan Nebati: Yeni ekonomi modelini uygulamaya almasaydık bugün birçok sorunla yüzyüze kalacaktık. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/bakan-nebati-yeni-ekonomi-modelini-uygulamaya-almasaydik-bugun-bircok-sorunla-yuz-yuze-kalacaktik/2697821
• Aygül, C. (1998). Neo-Liberalizmin Başarısızlığı ve Yönetişim. Toplum ve Bilim, 76(1), 231-256. Bayramoğlu, S. (2005). Yönetişim Zihniyeti Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boas, T. C., & Gans-Morse, J. (2009). “Neoliberalism: From New Liberal Philosophy To Anti-Liberal Slogan”. Studies İn Comparative İnternational Development, 44(2), 137-161.
• Bonimy, M. M. (2006). Planning for Change: Globalization and American Public Administration. A. Farazmand, J. Pinkowski (Ed.) Handbook of Globalization, Governance and Public Adminisration içinde (s. 39-50). Boca Raton: CRC Press.
• Clarke, S. (2014). Neoliberal Toplum Kuramı. A. Saad-Filho, D. Johnston (Ed.), (Çev. Ş. Başlı ve T. Öncel). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (s. 91-105) içinde. İstanbul: Yordam Kitap.
• Çalışır, Y. C. (2023). Emeklilik Sistemlerinde Yaşanan Paradigma Değişimi Üzerine Bir Değerlendirme. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 333-364. https://doi.org/10.54558/jiss.1329946.
• Dardot, P. ve Laval, C. (2018). Dünyanın Yeni Aklı Neoliberal Toplum Üzerine Deneme. 2. B., İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Evre, B. (2015). Neo-Liberalizmin Teorik Açmazları ve Pratik Sonuçları: Bir Paradigma Krizi. Amme İdaresi Dergisi, 48(4).
• Foucault, M. (2007). Security, Territory, Population. (Çev. G. Burchell). New York: Palgrave MacMillan
• Gökçe, G. (2011). Neoliberalizmin Krizi ve Yeni Devlet/Yönetim Modeli Arayışları. Türk İdare Dergisi, 471-472, 99-116. Erişim adresi: http://www.tid.gov.tr/kurumlar/tid.gov.tr/ tum-sayilar(2)/2001-2025/2011/Haziran-Eylul/0 5_ Doc DrGulise_GOKCE_471_472.pdf
• Güler, B. A. (2003a). “Yönetişim: Tüm İktidar Sermayeye”. Praksis, 9, 93-116.
• Gürgen, M. K. (2014). “Neoliberal Politikalar Üzerinde Kimlik Politikalarının İdeolojik İşlevi: Ana-Akım Söylemin Eleştirel Bir Değerlendirmesi”. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 6(13), 1-24.
• Güzelsarı, S. (2003). “Neo-Liberal Politikalar ve Yönetişim Modeli”. Amme İdaresi Dergisi, 36 (2), 17-34. Erişim adresi: https://ammeidaresihacibayram.edu.tr/documents/article/1/36/2/2_guzelsari.pdf
• Güzelsarı, S. (2008). Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Hanieh, A. (2014). Arap Dünyasında Neoliberalizme Kafa Tutmak. L. Pradella, T. Moris (Ed.), (Çev. B. Baysal). Kutuplaştıran Kalkınma Neoliberalizme Karşı Alternatifler ve Kriz içinde, (309-322 ss.). Ankara: Nota Bene.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. (Çev. A. Onacak), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kayıkçı, S. (2007). “Küreselleşmenin Kamu Yönetimi Paradigmasına Etkisi ve Türk Kamu Yönetimine Yansımaları”. Mülkiye Dergisi, 31 (256) , 165-186. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/996.
• Kettl, D. F. (2000). “The Transformation of Governance: Globalization, Devolution, And The Role Of Government”. Public Administration Review, 60(6), 488-497.
• Macdonald, L. ve Ruckert, A. (2009). Post-Neoliberalism in the Americas: An Introduction. L. Macdonald ve A. Ruckert (Ed.), Post-Neoliberalism in the Americas (s.1-20) içinde. London: Palgrave Macmillan.
• Miller, H. T., & Fox, C. J. (2007). Postmodern Public Administration. New York: M. E. Sharpe.
• Mule, H. (2001). “Challenges to African Governance and Civil Society”. Public Administration and Development, 21(2), 71-76. Doi: 10.1002/pad.162.
• OECD (2010). Perspectives on Global Development: Shifting Wealth. Paris: OECD Development Center. Erişim adresi: https://www.oecd-ilibrary.org/development/perspectives-on-global-development-2010_9789264084728-en
• Saad-Filho, A. ve Johnston, D. (2014). Giriş. A. Saad-Filho, D. Johnston (Eds.), (Çev. Ş. Başlı ve T. Öncel). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki içinde, (ss. 13-22). İstanbul: Yordam Kitap.
• Saad-Filho, A. (2022). Covid-19 ve Neoliberalizmin Sonu. A. Topal, Ö. Birler, C. Çelik, A. Göksel (Ed.). 21. Yüzyılda Devletin Dönüşümü içinde. (39-52, ss.). Ankara: İmge.
• Saran, U. (2004) Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma. Ankara: Atlas.
• Slobodian, Q. (2020). Küreselciler: İmparatorluğun Sonu ve Neoliberalizmin Doğuşu. (Çev. A. F. Yıldırım). İstanbul: Vakıfbank Kültür.
• Springer, S., Birch, K., & MacLeavy, J. (2016). An İntroduction To Neoliberalism. In The Handbook Of Neoliberalism (pp. 1-14). Routledge.
• Stiglitz, J. E. (2021). Küreselleşen Dünyada Kalkınma Politikaları. F. Şenses (Ed.), (Çev. E. Ö. Kan), Neoliberal Küreselleşme ve Kalkınma-Seçme Yazılar içinde (281-306 ss). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stoker, G. (1998). Governance as Theory: Five Propositions. International Social Science Journal, 50 (155), 17-28. Doi: 10.1111/issj.12189
• Şenses, F. (2021). Neoliberal Küreselleşme Kalkınma İçin Fırsat Mı, Engel Mi?. F. Şenses (Ed.), Neoliberal Küreselleşme ve Kalkınma-Seçme Yazılar içinde (235-280 ss). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tekeli, İ. (2012). Yönetim Kavramı Yanısıra Yönetişim Kavramının Gelişmesinin Nedenleri Üzerine. B. Aykaç, Ş. Durgun ve H. Yayman (Ed.), Türkiye'de Kamu Yönetimi (s. 661-671) içinde. Ankara: Nobel.
• The Inaugural Address (2017, 20 January) Erişim adresi: https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/the-inaugural-address/#:~:text=We%20must%20protect%20our%20borders,never%2C%20ever%20let%20you%20down
• Tosun, G. E. (2003). Sivil Toplum. M. Acar, H. Özgür (Ed.), Çağdaş Kamu Yönetimi-I (s. 227-257) içinde. Ankara: Nobel.
• Ünay, S. (2009). “Küresel Kalkınma Paradigmasının Evriminde Kurumsal Etkenler Ve Dünya Bankası”. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (41), 87-111. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5287
• Willgerodt, H. (2006). “Der Neoliberalismus–Entstehung, Kampfbegriff Und Meinungsstreit/Neo-Liberalism–Origin, İtem of Campaign and Matter of Controversy”. Ordo, 57(1), 47-89.
• Yılmaz, R., & Arslan, S. (2021). Neoliberalizm, Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Baskı Gruplarının Rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 252-275. Doi: 10.17153/oguiibf.885291