Fârâbî Felsefesinde Din, Yasa (Şeriat) ve Yorum

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 53 (15-06-2018), 99 - 120, 15.06.2018

Ömer Ali Yıldırım

https://doi.org/10.15745/da.423512

Cited By: 1

Öz

Siyaset, Fârâbî felsefesinin en önemli
kavramlarındandır. Ona göre, gerçek mutluluğa ancak erdemli bir toplumda
ulaşılabilir ve erdemli bir toplum da ancak kendisine ilk başkanın liderlik
ettiği bir yönetim biçiminde ortaya çıkar. İlk başkanın en önemli özelliği ise
Faal Akıl’la iletişim halinde olmasıdır. Din de Fârâbî tarafından erdemli
toplumda ilk başkanın uyguladığı yönetim biçimi ve hayat tarzı olarak kabul
edilir. Bu çalışmada dinin Fârâbî tarafından felsefi olarak nasıl anlaşıldığı
ve toplumsal yaşamda ihtiyaç duyulan yasaların yapılması hususunda dine duyulan
ihtiyacın ne olduğu ortaya konulmaya çalışıldı. Buradan hareketle din ve yasa
ilişkisinin boyutlarına ulaşılmaya çalıştık. Ayrıca yasaların metafizik temeli
ve yasa yapma noktasında filozof ve peygamberin rolü ele alınan bir başka husus
oldu. Bu yüce ereğe götürecek olan yasaların ne tür özellikleri olduğu ve
kimler tarafından yapılması gerektiği ve tarihsel süreç içerisinde de nasıl
uygulanıp değiştirilebileceği ele alındı. Fıkıh ilminin erdemli toplumdaki yeri
konunun incelenen bir başka boyutu oldu. 

Anahtar Kelimeler

Fârâbî, siyaset, din, filozof, peygamber, fıkıh ilmi, yorum, mutluluk

Religion, Law (Sharī‘a) and Interpretation in al-Fārābī’s Philosophy

Öz

Politics is among the most important concepts of al-Fārābī’s philosophy. For him, real happiness can only be achieved in a virtuous society and a virtuous society appears only in a regime led by the first chief. The most important feature of the first chief is that he communicates with the Active Mind. Religion is considered by al-Fārābī as the regime and life style implemented by the first chief in a virtuous society. This study tries to present how al-Fārābī perceives religion philosophically and what is the need for religion in terms of making the laws required in the social life. From this point of view, we tried to reach the aspects of the relationship between religion and law. Furthermore, metaphysical foundation of laws and the role of the philosopher and prophet at the point of law-making were the other issues addressed. The features of the laws which will lead to this supreme goal and by whom they should be made as well as how they can be implemented and changed within the historical process were addressed. The place of Islamic law (fiqh) in the virtuous society was another aspect of the subject that was investigated. 

Anahtar Kelimeler

Religion, Prophet, Politics, al-Fārābī, Interpretation, Happiness, Fiqh (Islamic Law Science)

Kaynakça

• Aydın, Mehmet (1976), “Fârâbî’nin Siyasi Düşüncesinde Sa‘adet Kavramı”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.XXI, s. 303-315.
• Aydınlı, Yaşar (1987), “Fârâbî’nin Siyaset Felsefesinde ‘İlk-Başkan (er-Reîsü’l-Evvel)’ Kavramı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. II, sayı, 2, s. 291-302.
• Az, Mehmet Ata (2017), “Fârâbî’de Ruhun Ölümsüzlüğü Meselesi”, Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, sayı 12/20, s. 85-100. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12419.
• Deniz, Gürbüz (2016), “Din, Felsefe ve Mille”, Diyanet İlmi Dergi (Fârâbî Özel sayısı), s. 65-80.
• Fârâbî (1964), es-Siyâsetü’l-medeniyye, haz. Fevzi M. Neccar, Beyrut: Imprimerie Catholique.
• Fârâbî (1974), Eflatun’un Felsefesi, Fârâbî’nin Üç Eseri içinde, çev. Hüseyin Atay, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Fârâbî (1985), Eflâtun Kanunlarının Özeti, haz. Fahrettin Olguner: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Fârâbî (1986 a), el-Medînetü’l-fâzıla, haz. Elbir Nasrî Nadir, 2.bs. Beyrut: Dâru’l-Meşrik.
• Fârâbî (1986 b), Kitâbü’l-Hurûf, haz., Muhsin Mehdi, 2.bs. Beyrut: Dâru’l-Meşrik.
• Fârâbî (1987), “Risâletü et-Tenbîhi alâ sebîli’s-sa‘âde”, thk. Sehbân Halîfât, Amman: Câmi‘atü’l-Ürdüniyyeti.
• Fârâbî (1996), İhsâ’ü’l-‘ulûm, haz. Ali bu Mülhem, Beyrut: Dâru’l-Mektebeti’l-Hilâl.
• Fârâbî (2000), Kitâbü’l-Mille, haz. Fatih Toktaş, “Fârâbî’nin Kitâbü’l-Mille Adlı Eserinin Takdim ve Çevirisi, Divan, c.I, sayı I, s. 247-273.
• Fârâbî (2017), Kitâbu’l-Burhân, çev. Ömer Türker, Ömer Mahir Alper, 4.basım, İstanbul: Klasik yayınları.
• Korkut, Şenol (2005), “Farabi’nin Siyaset Felsefesinin Temel Problemleri ve Kökenleri”, (Doktora Tezi), Ankara Ünv., Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mehdi, Muhsi (1996), “Fārābī: Political Philosphy, Encyclopædia Iranica, online edition, New York, 1996. http://www.iranicaonline.org/articles/farabi-vi (01.05.2018).
• Olguner, Fahrettin (1985), “Batı ve İslam Dünyasında Eflâtun Kanunları”, Eflâtun Kanunlarının Özeti içinde, haz. Fahrettin Olguner: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 5-19.
• Strauss, Leo (2000), “Farabi’nin Eflatun’un Kanunlarını Okuyuş Tarzı”, çev., Burhanettin Tatar, Siyasi Hermenötik, Siyaset Felsefesinin Temel Sorunları, haz. Burhanettin Tatar, Samsun, Etüt yay., 2000 içinde.
• Toka, Tanju (2018), “Fârâbî ve Kant’ın Siyaset Düşüncesinde Toplum ve Hukuk”, https://www.academia.edu/33882588/F%C3%A2r%C3%A2b%C3%AE_ve_Kant%C4%B1n_Siyaset_D%C3%BC%C5%9F%C3%BCncesinde_Toplum_ve_Hukuk (22.02.2018)
• Toktaş, Fatih (2016), “Fârâbî’de Hukuk Felsefesinin Temelleri”, Diyanet İlmî Dergi, (Fârâbî Özel Sayısı), c. 52, sayı, 1, s. 41-64.