Religious Education in Kyrgyzstan Secondary Schools

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 65, 605 - 628, 15.12.2023

Sayfullah Bazarkulov

https://doi.org/10.15745/da.1373490

Öz

In this research, religious courses in Kyrgyzstan secondary schools were discussed. With the independence of Kyrgyzstan, the return to national, spiritual and religious values was revived. In the first year of independence, the Law on Freedom of Belief and Religious Institutions was adopted. Freedom of religion is recognized within the framework of the Law. Accordingly, the search for teaching religion lessons within general education has begun. While the first searches began to take place as a result of civil initiatives, the Iyman course began to be taught by the state. However, when the official curriculum of the Iyman course was determined, it was understood that it was not a religious course. The society continued to seek religious lessons again. Freedom of religion could only be realized by rearranging the Law according to social and political needs. This research aimed to analyze and reveal the religion courses in secondary schools. As a result of the different understanding of the constitutional principle of secularism in the first years of independence, this constituted a major obstacle to the inclusion of religion lessons in the school curriculum. The political revolutions of the people that took place in the history of the country paved the way for religious education. Later, the events that took place in society in the name of religion accelerated the political will and the formation of the legal foundations of religious education in practice. Thus, religion lessons began to be taught in secondary schools. However, on the grounds that the content of religion lessons did not meet the expectations of society, it was possible to organize religion lessons again in 2022. In this study, using descriptive research methods, the history of religion education, its legal development, and the state standard of religion education, curriculum, textbooks, and course teachers were examined.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Kyrgyzstan, Adep Sabagy, History of Religious Culture Lesson, History Development of Religions Lesson.

KIRGIZİSTAN ORTAOKULLARINDA DİN DERSİ

Öz

Bu araştırmada Kırgızistan ortaokullardaki din dersi ele alınmıştır. Bağımsızlığına kavuşmasının ardından Kırgızistan’da, milli, manevî ve dinî değerler yeniden canlanmıştır. İnanç ve vicdan özgürlüğü hakkındaki kanun çerçevesinde, vatandaşlara din özgürlüğü tanınmıştır. Bu çerçevede, genel eğitim içinde din dersinin yer almasına dair arayışlar başlamıştır. Bağımsızlığın ilk yıllarında laiklik ilkesinin farklı anlaşılması sebebiyle, okul programında din dersinin yer almasında büyük zorluklar yaşanmıştır. Ülke tarihinde yaşanan siyasi devrimler din dersinin önünü açmıştır. Daha sonra toplumda meydana gelen dinî olaylar din dersinin hukukî temellerinin oluşmasını hızlandırmıştır. Böylece ortaokullarda din dersi okutulmaya başlamıştır. Ancak din dersi içeriğinin toplumun beklentilerine cevap vermediği gerekçesiyle müfredatın yeniden düzenlenmesi sözkonusu olmuştur. Bu araştırmada Kırgızistan ortaokullarındaki din dersi analiz edilerek çeşitli yönleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Din dersinin tarihi, hukukî gelişimi ve öğretim programı, ders kitabı ve ders öğretmenleri betimsel araştırma yöntemine göre incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Kırgızistan, Adep Sabagı, Din Kültürü Tarihi Dersi, Dinlerin Gelişim Tarihi Dersi.

Kaynakça

• 2014-2020 cıldarga Kırgız Respublikasının Diniy Çöyrödögü Mamlekettik Sayasatının Konsepsiyası. Erişim 22 Mayıs 2022. http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/68294.
• Adep Sabagı. Calpı Bilim Berüüçü Mektepterdin 1-11-Klasstarı Üçün Okuu Programması. Tüzüüçülör: Baygaziev S., İptarov S., İsakoc B., Aşırbaev E., Kalmanbetov M., Bekberdiev K., Bayımbetov M., Batırkulov B., Japarov D. Bişkek: “TAS”, 2004.
• Baygaziev Sovetbek, Ala-Toodogu Agartuunun Tarıhının Kıskaça Oçerki (XVII kılımdan 1917. cılga çeyin), Bişkek: Erkin Too, 2005.
• Baygaziev Sovetbek, Nurmoldo - XIX Kılımdın Tunguç Agartuuçusu Cana Daanışman Pedagogu, Bişkek: Erkin Too, 2005.
• Bazarkulov Sayfulla, “Kırgızstanda Diniy Bilim Berüü”, Din Pedagogikası, ed. Mustafa Köylü- Sayfulla Bazarkulov, Bişkek: Kırgız-Türk “Manas” Universiteti Basılmaları, 2018.
• Colaliyeva, Cazgül. “Bağımsızlık Yıllarında Kırgızistan Okullarında Din Dersi Denemeleri ve Son Dönemdeki Gelişmeler”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/41 (2020), 173-196. https://doi.org/10.17335/sakaifd.672546
• Çotonov Özübek, Iyman Sabagı, Flosofiyalık, Publistikalık Oy-Tolgoolor, Bişkek: Mega Media, 2004.
• Din Madaniyatın Okutuu Sozduktu. 15 Kasım 2020. Erişim 15 Ağustos 2021. https://www.azattyk.org/a/din-isaeva-madaniat/30950311.html.
• Din Madanıyatının Tarıhı Kursu Boyunça Predmettik Standart. Bişkek 2017, Erişim Mayıs 2022. https://edu.gov.kg/media/files/489b2745-e75d-4b93-a631-6f7a34a7ff5d.pdf
• Din Madaniyatının Tarıhı Sabagın Okutuu Toluk Işke Aşpay Turat. Erişim 9 Ekim 2020. https://www.azattyk.org/a/30938464.html.
• Din Madaniyatının Tarıhı Üçüncü Iret Sınoo Möönötündö Okutulat. Erişim 11 Mayıs 2019. https://www.azattyk.org/a/29934476. html
• Din Madaniyatının Tarıhı, editör N. Kurbanova, İ. Aslanova vd., Bişkek, 2016.
• Din Taanuu Sabagı – Calpı bilim berüüçü mektepterdin 1-11 klasstarı üçün sınak okuu programması, Bişkek 2009. Erişim 10 Ekim 2009. http://www.religion.kg/?show=article&id=182.
• Dinderdin Önügüü Tarıhı Boyunça Predmettik Standart, Bişkek 2022, Erişim 15 Ağustos 2022. https://edu.gov.kg/posts/623/?fbclid=IwAR05Rxd7pQeYZiXyhGrDR6V-2ij7L5H2tLM0YcL7OPm3gCV_87_k37Kv9aQ
• Dotaliev Asılbek vd., Dinderdin Önügüü Tarıhı: 9. klass. Bişkek: “Poligrafbumresursı”, 2022.
• Erkin Too, Kırgız Respublikasının calpı bilim berüü uyumdarında “Dinderdin Önügüü Tarıhı” predmetin kirgizüü cönündö Kırgız Respublikasının Prezidentinin Carlıgı”, 10 Temmuz 2022, №51 (3386)/4.
• Erkin Too, “Kırgız Respublikasının Din Tutuu Erkindiği Cana Diniy Uyumdar Cönündö Mıyzamı”, 16 Ocak 2009, №03 (1814) 8.
• İmankulov Murat vd., Din Madaniyatının Tarıhı: 9-klass. Bişkek: “Poligrafbumresursı”, 2018.
• İstoria Religioznoi Kulturı Trenningi Dlya Uçiteley, Erişim 27 Haziran 2018. http://religion.gov.kg/ru/post/240.
• I-X klasstar Üçün Iyman Sabagın Okutuunun Bolcolduu Programması (1992-1993 okuu cılı üçün), Düzenleyen: B. Nurunbetov, M. Bayımbetov, A. Köçkönov, A. Tölönbaev, Oş 1992.
• Kırgız Respublikasında Calpı Mekteptik Bilimdin Mamlekettik Bilim Berüü Standartı Cönündö Toktomu. Erişim 05 Nisan 2022. https://edu.gov.kg/media/uploads/2022/09/09/zijlce.pdf.
• Kırgız Respublikasının Mektepterinde Predmettik Bilim Berüünün Mamlekettik Standarttarı, editör: A. Asanov, Bişkek: Bilim kutu 2006.
• Kırgız Respublikasının Ministrler Kabinetinin 2022 cıldın 20. Yanvarındagı №19-t Teskemesi. Erişim 10 Erişim 2022. http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/218831.
• Kırgız Sovet Ensiklopediyası, Cilt 2. Frunze. 1977.
• Kırgız Sovet Ensiklopediyası, Frunze. 1989.
• Konnikova R.A., “Elge bilim berüü”, Kırgız Sovet Sosialisttik Respublikası Ensiklopediası, Frunze 1983.
• Kutbilim, “Baldardın dinder cönündö bilimi boluşu kerek”. 16.06.2022. Erişim 16 Temmuz 2022. https://kutbilim.kg/analytics/inner/baldardyn-dinder-zh-n-nd-bilimi-bolushu-kerek/.
• Kutbilim, “Din Tarıhı” okuu predmetinin konsepsiyası, 9 Ekim 2009, 35 (10351)/14-15.
• Kutbilim, “Dinderdin Önügüü Tarıhı” predmeti: mugalimder cana okuu kitebi dayar. Erişim 24 Ağustos2022. https://kutbilim.kg/analytics/inner/dinderdin-n-g-taryhy-predmeti-mugalimder-zhana-okuu-kitebi-dayar/.
• Kutbilim, “Iyman Sabagı Calpı Bilim Berüüçü Mektepterdin 1-11 Klasstarı Üçün Okuu Programması”, 5 Eylül 2003.
• Kutbilim, “Kırgız Respublikasının Calpı Bilim Berüü Uyumdarı üçün 2023-2024-okuu cılının Bazistik okuu plandarına tüşündürmö kat”. Erişim 4 Ağustos 2023. https://kutbilim.kg/wp-content/uploads/2023/08/bazistik-okuu-plandary.pdf.
• Kutbilim, “Kırgız Respublikasının Din Taanuuçuluk Bilim Berüü Konsepsiyası”, 7 Ocak 2011, № 1 (10411). Malabaev C. M., Kırgız Mamleketinin Tarıhı, Bişkek; 1999.
• Press-Reliz O Seminare I Kruglom Stole Po Osenke Rezultatov Pilotirovaniya Kursa “İstoriya Religioznoi Kulturı”. Erişim 17 Şubat 2017. http://www.religion.gov.kg/ru/post/150.
• Proşel Trehdnevnıy Trenning dlya Uçiteley po Napravleniyu Kursa “İstoriya Religioznoi Kulturı” 27 Haziran, 2018. http://religion.gov.kg/ru/post/123. (Erişim 10.05. 2022). Sarıgulov Dastan, Iyman Sabagı (Tüpkü tüşünüktör), Bişkek, 2004. Savinov V., Pedagogika, çev. Canış Abaev, Frunze: Mektep 1974. Slovo Kırgızstana. “Zakon Kırgızskoi Respubliki O Svobode Veroispovedanie i Religioznıh Organizasiyah”, 16 Aralık 1991 y. №657-XII, 1 Şubat 1992.