Missionaries of the Leibzig Society (LMS) in Tanzania, Challenges and Methods Used

Yıl 2024, Sayı: 66, 129 - 163, 28.06.2024

Şeyma Han , Şahin Kızılabdullah

https://doi.org/10.15745/da.1479824

Öz

The article titled "Leibzig Missionary Society Missionary in Tanzania, Challenges Encountered and Methods Used" is based on the master's thesis titled "Missionary Activities in Tanzania: The Case of the Lutheran Church". The article is important in understanding how Lutheran missionaries started their activities in Tanzania, their methods of progress and the challenges they faced. Before focusing on the main topic of the article, general information about Tanzania is given, followed by information about how the Leibzig Mission Society (LMS) started its activities, while mentioning the stations it opened chronologically, the difficulties it encountered in these stations, and the methods it used. In addition, the gathering of Lutheran missionary societies in Tanzania under a single church roof with the Evangelical Lutheran Church in Tanzania (ELCT) is discussed. Finally, the principles adopted by the ELCT and the reflections of Martin Luther's teachings in Africa are emphasized. The article helps us to understand not only the missionaries and their missionary activities but also the African people, who have been colonized for centuries. The research is limited to the late 19th century, when Lutheran missionary work began in Tanzania, and the 20th century, when it intensified.
The flags and crosses of the western countries were also introduced into the colonial territories thanks to the Berlin Conference, which was initiated by Otto von Bismarck (1815-1898). The Lutheran Mission in Tanzania began with the appointment of Johann Ludwig Krapf (1810-1881) and Johannes Rebmann (1820-1876) by the CMS. The Leibzig Mission Society took over from the CMS in 1892 and operated in Machame, Mamba, Old Moshi, Pare, Meru.
During the mission activities, many challenges were encountered, such as wars, famine and epidemics, polygamy, circumcision, and the understanding of God. The challenges brought with them methods to help overcome them, such as education, health, holistic ministry, lingua franca, Bible translations, home visits, indigenous helpers and indigenization. In Tanzania, apart from the Leibzig Mission Society, there are mission groups such as the Catholic Holy Ghost Fathers (Spiritans), the Catholic White Fathers (Peres Blancs), the Catholic Benedictines, the Anglican Church Missionary Society (CMS), and the Anglican Universities' Mission to Central Africa (UMCA). The Lutheran mission communities in Tanzania were united under the name of the Evangelical Lutheran Church in Tanzania (ELCT) in 1963. Today, with 5.2 million members, the ELCT has a significant share in the Tanzanian population.
In this study, the descriptive method was used. Information about Lutheran missionaries and Tanzania is given by going down to all the first sources that can be accessed. Although Turkish sources are included in the study, importance has been given to the use of foreign sources and the use of known abbreviations of mission societies.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Tanzania, Christianity, Missionary, Lutheranism, Leipzig Mission Society

Tanzanya’da Leibzig Misyoner Cemiyeti Misyonerliği, Karşılaşılan Zorluklar ve Kullanılan Yöntemler

Öz

“Tanzanya’da Leibzig Misyoner Cemiyeti Misyonerliği, Karşılaşılan Zorluklar ve Kullanılan Yöntemler” isimli makale “Tanzanya’da Misyonerlik Faaliyetler Lutheran Kilise Örneği” isimli yüksek lisans tezine dayanmaktadır. Makale, Lutheran misyonerliğinin Tanzanya’da faaliyetlerine nasıl başladıkları, ilerleme yöntemleri ve karşılaşılan güçlükleri anlama noktasında önem arz etmektedir. Makalede ana konuya odaklanmadan önce, Tanzanya hakkında genel bir bilgilendirme yapılmış, ardından Leibzig Misyon Cemiyeti’nin (LMS) faaliyetlerine nasıl başladığı, kronolojik bir şekilde açmış olduğu istasyonlar, bu istasyonlarda karşılaşmış olduğu zorluklar ve kullanılan yöntemler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca, Tanzanya’da Lutheran misyoner cemiyetlerinin, Tanzanya Evanjelik Lutheran Kilisesi (Tanzania Evangelical Lutheran Church in Tanzania) ELCT ile tek bir kilise çatı altında toplanması ele alınmıştır. Son olarak, ELCT’nin kabul etmiş olduğu ilkeler ve Martin Luther’in öğretilerinin Afrika’daki yansımaları üzerinde durulmuştur. Makale, sadece misyonerleri ve misyonerlik faaliyetlerini değil, ayrıca muhatap olunan ve yüzyıllardır sömürgeleştirilen Afrika halkını anlamamıza da yardımcı olmaktadır. Araştırma, Lutheran misyonerliğinin Tanzanya’da başlamış olduğu 19. yüzyıl sonu ve yoğunlaştığı 20. yüzyıl ile sınırlandırılmıştır.
Otto von Bismarck’ın (1815-1898) katkılarıyla gerçekleşen Berlin Konferansı sayesinde, batılı ülkelerin bayrakları ile haçları da sömürge topraklarına girmiştir. Tanzanya'da Lutheran Misyon, Johann Ludwig Krapf (1810-1881) ve Johannes Rebmann'ın (1820-1876) CMS tarafından görevlendirilmeleri sonucu başlamıştır. LMS, CMS'den 1892 tarihinde görevi devralmıştır ve Machame, Mamba, Old Moshi, Pare, Meru'da faaliyet göstermiştir.
Misyon faaliyetleri süresince, savaşlar, kıtlık ve salgın, çok eşlilik, sünnet uygulaması, tanrı anlayışı gibi birçok zorlukla karşılaşılmıştır. Zorluklar, onları ortadan kaldırmaya yardımcı olacak; eğitim, sağlık, bütüncül hizmet, ortak dil (lingua franca), Kutsal Kitap çevirileri, ev ziyaretleri, yerli yardımcılar ve yerlileştirme gibi yöntemleri de beraberinde getirmiştir. Tanzanya’da LMS dışında; Katolik Kutsal Ruh Babaları (Holy Ghost Father/ Spiritanlar), Katolik Beyaz Babalar (Peres Blancs), Katolik Benediktinler, Anglikan Kilise Misyon Topluluğu (Chuch Missionary Society) CMS, Anglikan Üniversitelerin Orta Afrika Misyonu (The Universities’ Mission to Central Africa) UMCA gibi misyon grupları mevcuttur. Tanzanya'da bulunan Lutheran Misyon toplulukları, Evanjelik Lüteriyen Kilisesi (ELCT) adı altında 1963 yılında tek bir çatı altında toplanmıştır. ELCT bugün 5,2 milyon üyesi ile Tanzanya nüfusu içinde hatırı sayılır bir yere sahiptir.
Bu çalışmada, deskriptif yöntem kullanılmıştır. Ulaşılabilen tüm ilk kaynaklara inilerek Lutheran misyonerler ve Tanzanya hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmada Türkçe kaynaklara yer verilmekle birlikte yabancı kaynak kullanımına ve misyon topluluklarının bilinen kısaltmalarının kullanılmasına önem gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Tanzanya, Hıristiyanlık, Misyonerlik, Lutheranizm, Leipzig Misyon Cemiyeti

Kaynakça

• Arslan, Hammet. “Afrika Topluluklarında Atalar Kültünün Önemi ve İşlevi”. Bartın İslami İlimler Fakültesi Dergisi 3/6 (2016), 2-27.
• Arslan, Hammet. “Afrika Topluluklarında Tabiat Kültü ve Tabii Unsurlara Atfedilen Güçler”. Bartın İslami İlimler Fakültesi Dergisi 4/8 (2017), 2-16.
• Arslan, Hammet. “Geleneksel Afrika Dini’nde Tanrı Tasavvuru”. Bartın İslami İlimler Fakültesi Dergisi 2/4 (2015), 7-26.
• Barmaksız, Halil vd. “Katolik Afrika Misyonerleri Cemiyeti Beyaz Babalar Tarikatı’nın Misyonerlik Faaliyetleri”. Misyonerlik-Azınlık ve Yabancı Okullar -1 (Kuruluşları-Amaçları-Faaliyetleri), 253-282.
• Bender, M. V. “Holy Ghost in the Highlands The Spiritans on Kilimanjaro 1892-1953”. Spiritan Horizons 3 (2008), 69-89.
• Berger, Anna Maria Busse. “The Leipzig Mission and Bruno Gutmann”. Prace Kulturoznawcze 23/2-3 (2019), 147-161.
• Biggs, A. G.- Seasoltz, R. K. “Benedictines”. encyclopedia. Erişim 04 Aralık 2023. https://www.encyclopedia.com/philosophy-and-religion/christianity/roman-catholic-orders-and-missions/Benedictines
• Brennan, James R.- Burton, Andrew. “The Emerging Metropolis: A History of Dar es Salaam, circa 1862-2000”. Dar es Salaam: Histories from an Emerging African Metropolis. 13-75. Mkuki Na Nyota, 2007.
• Cartwright, Mark. “Vasco da Gama”. World History Encyclopedia. Erişim 16 Mayıs 2024. https://www.worldhistory.org/Vasco_da_Gama/
• Chesworth, John A. “Christian Tracts in East Africa during the Twentieth Century”. Mixed Messages: Using the Bible and Qur’ān in Swahili Tracts. BRILL, 2022.
• Danielou, Jean. “Kilisede Misyoner Düşüncesi”. çev. Abdurrahman Küçük. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XXXVII (1997), 101-104.
• “Kinjikitile”. Encylopedia of African History and Culture: The Colonial Era 1850 to 1960. Ed. Davis, R. Hunt. IV/213. United State of America: Facts on File, 2005.
• Dhavamony, Mariasusai. “Evangelization and Dialogue in Vatican II and in the 1974 Synod”. Vatican II Assessment and Perspectives Twenty-five Years After (1962-1987). ed. Rene Latourelle. 3/264-289. Paulist Press, 1989.
• Driscoll, J. T. “Animism”. The Catholic Encyclopedia. C. 1. Robert Appleton Company, 1907. https://www.newadvent.org/cathen/01526a.htm
• Driscoll, J. T. “Fetishism”. The Catholic Encyclopedia. C. 6. New York, 1909. https://www.newadvent.org/cathen/06052b.htm
• Dupuis, Jacques. “Interreligious Dialogue in the Church’s Evangelizing Mission-Twenty Years of Evolution of a Theological Concept”. Vatican II Assessment and Perspectives Twenty-five Years After (1962-1987). ed. Rene Latourelle. 3/237-263. New York: Paulist Press, 1989.
• East, John William. The German Administration in East Africa. London: Being a Thesis Submitted for the Fellowship of the Library Association, 1987.
• Erkal, Mehmet Mustafa. “Absalom Jones (Afro-Amerikan İlk Piskopos ve Kölelik Karşıtı Aktivist)”. Amerikan Tarihine Yön Veren Afro-Amerikalılar. ed. Şahin Kızılabdullah. Ankara: Berikan Yayınevi, 2022.
• Eroğlu, Ahmet Hikmet. Kavram Atlası / Dinler Tarihi 2. Gazi Kitabevi, 2020.
• Fieldler, Klaus. Christianity and African Culture: Conservative German Protestant Misionaries in Tanzania 1900-1940. New York: E. J. BRILL, 1996.
• Fieldler, Klaus. Interdenominational Faith Missions in Africa: History and Ecclesiology. Mzuni Press, 2018.
• Fleisch, Paul. Lutheran Beginnings Around Mt. Kilimanjaro: The First 40 Years,. Arusha: Makumira Publication, 1998.
• Flessa, Steffen. “The Costs of Hospital Services: A Case Study of Evangelical Lutheran Church Hospitals in Tanzania”. Health Policy an Planning 13 (1998), 397-407.
• Gilbert, Erik- Reynolds, Jonathan T. Dünya Tarihinde Afrika-Tarih Öncesinden Günümüze. İstanbul: Küre Yayınları, 2019.
• Güngör, Ali İsra. “Kilise’nin Misyon Anlayışında İnkültürasyon’un Yeri”. AÜİF Dergisi XLIII/1 (Y.), 171-185.
• Güngör, Ali İsra. Vatikan, Misyon ve Diyalog. Ankara: Alperen Yayınları, 2002.
• Han, Şeyma. Tanzanya’da Misonerlik Faaliyetleri Lutheran Kilise Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi, 2024.
• Harman, Ömer Faruk. “Genel Olarak Misyonerlik”. Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri (İlmî Toplantı), 25-38.
• Horton, Mark vd. “East Africa”. Encyclopaedia İranica Online. VII/640-644. New York: BRILL, y. Erişim 30 Kasım 2023. https://www.iranicaonline.org/articles/east-africa
• Ingham, Kenneth- Chiteji, Frank M. “John Magufuli”. Britannica. Erişim 30 Kasım 2023. https://www.britannica.com/place/Tanzania/Challenges-into-the-21st-century#ref1292709
• Isichei, Elizabeth. The Religious Traditions of Africa: A History. United State of America: Praeger Publishers, 2004.
• İbn Battuta. İbn Battuta Seyahatnamesi. çev. A. Sait Aykut. İstanbul: YKY Yayınları, 2000.
• Kafumu, Peter George. “The History of Evangelization in Tanzania”. Africa Tomorrow 19/1-2 (2017), 223-240.
• Kaplan, Irving. Tanzania a Country Study. Washington D.C.: The American University, 1978.
• Kavas, Ahmet. “Africa Misyonerleri Cemiyeti: Beyaz Babalar (Peres Blancs)”. Minel ve Nihal 1 (2004), 9-39.
• Kavas, Ahmet. “Tanzanya”. İslam Ansiklopedisi. 39/582-586. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010.
• Kevin Shillington. Afrika Tarihi. çev. Emre Tansu Keten. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2020.
• Kolektif. Dinler Arası İlişkiler El Kitabı. ed. Ali İsra Güngör. Grafiker Yayınları, 2017.
• Kollman, Paul. “East African Christianity”. The Encsyclopedia of Christian Civilization. Ed. George Thomas Kurian. Blackwell Publishing, 2011.
• Kurt, Halil. “Tanzanya”. İslam Ansiklopedisi. 39/581-582. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010.
• Lodhi, Y. Abdülaziz- Westerlund, David. “Tanzanya”. Yeni Türkiye 97 (2017), 422-431.
• Maanga, Godson. Church Growth in Tanzania: The Role of Chagga Migrants within the Evangelical Lutheran Church in Tanzania. Arusha: Makumira Publication, 2012.
• Mahali, Faustin Leonard. “An Impact of Lutheran Theology on the Formation of the Church an Society in Tanzania”. Wiley Online Library 59 (2019), 123-130.
• McKenna, Amy. “Samiha Suluhu Hassan”. Britannica. Erişim 30 Kasım 2023. https://www.britannica.com/biography/Samia-Suluhu-Hassan
• Mjola, Aloo Osotsi. God Speak My Languages: A History of Bible Translation in East Africa. Hippo Books, 2020. Mungure, Elieshi. “Churches in Transforming Mission: A Story of Lutheran Communion in Africa”. Wiley Online Library 59 (2020), 124-129.
• Munson, Robert B. The Nature of Christianity in Northern Tanzania. United Kingdom: Lexington Books, 2013. Ng’Weshemi, Andrea M. “Lutheran Churches in Africa: Vitality, Challenges, and Opportunities fot the New Face of Lutheranism in the 21st Century”. Wiley Online Library, 1-9.
• Nimtz, August H. Islam and Politics in East Africa. United State of America: University of Minnesota Press, 1980. Okello, Benson. A History of East Africa. Uganda: UCE Study Books, 2002.
• Pierard, Richard. “Allied Treatment of Protestant Missionaries in German East Africa in World War I”. The Africa Journal of Evangelical Theology, 4-17.
• Shaw, Mark- Wanjiru, M. Gitau. The Kingdom of God in Africa: A History of African Christianity. Langham Global Library, 2020.
• Sundkler, Bengt - Steed, Christopher. A History of the Church in Africa. Cambridge University Press, 2004.
• Şahin, Gürsoy. “Afrika’nın Sömürgeleştirilme süresinde Berlin Konferansı (1884-1885) ve Afrika Basınına Yansımaları”. Journal of History Studies 10 (2018), 247-268.
• Tikkanen, Amy. “Dodoma”. Britannica. Erişim 26 Kasım 2023. https://www.britannica.com/place/Dodoma
• Uzunöz, Okan. “Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti”. Günümüz Afrikasında Müslüman Azınlıklar. ed. İrfan Aycan- Nurullah Yazar. Ankara: OTTO, 2019.
• Westerlund, David. “Christianity and Socialism in Tanzania, 1967-1977”. Journal of Religion in Africa 11/1 (1980). Church Missionary Society. Erişim 05 Aralık 2023. https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG122144
• Evangelical Lutheran Church in Tanzania. Erişim 01 Kasım 2023. https://elct.or.tz/about.php
• History of the Jews in Tanzania. Erişim 10 Aralık 2023. https://www.wikiwand.com/en/History_of_the_Jews_in_Tanzania#References
• “Moshi, Stefano Reuben”. Dictionary of African Christian Biography. Erişim 14 Kasım 2023. https://dacb.org/stories/tanzania/moshi-stefano/
• “Mulungu”. Britannica. Erişim 03 Kasım 2023. https://www.britannica.com/topic/Mulungu
• “Mulungu”. Encyclopedia. Erişim 03 Kasım 2023. https://www.encyclopedia.com/humanities/news-wires-white-papers-and-books/mulungu
• Pew-Templeton Global Religious Futures Project. Erişim 12 Aralık 2023. https://web.archive.org/web/20210304033104/http://www.globalreligiousfutures.org/countries/tanzania#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&restrictions_year=2016
• “Tanzania”. WorldMark Encyclopedia of the Nations-Africa. Ed. Timothy L. Gall. 2/547-558. Farmington Hills: The Gale Group, 2004.
• Tanzania-Sub-Saharan Africa. Erişim 16 Şubat 2024. https://find.bible/en/countries/TZ/
• The Kikuyu Community of Kenya- The descendants of Mumbi and Gikuyu. Erişim 16 Mayıs 2024. https://artsandculture.google.com/story/qQUR6HqkIjAUIQ