GÜLÜN YARATILIŞI VE HZ. PEYGAMBER’LE İLİŞKİSİ ÖZELİNDE UYDURMA RİVAYET ALGISI

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 259 - 297, 31.05.2018

Sabri Çap

Öz

Bazı uydurma rivayetlerde gülün veya kırmızı gülün Hz. Peygamber’in terinden

yaratıldığı, Resûl-i Ekrem’in kokusunu koklamak isteyenlern gül koklamaları gerektiği

ve gül koklayınca Resûlullah’a salavât getirmeyenlerin ise onu üzmüş olacakları

bildirilmiştir. Bu rivayetlerin bir kısmı Şiî kaynaklarda da yer almıştır.

Sünnî ve Şiî kaynaklarda gül dışında diğer bazı çiçekler hakkında da müşterek

veya benzer uydurma rivayetler mevcuttur. Bununla birlikte gülle irtibat kurulmaksızın

Resûlullah’ın teri ve kokusundan bahseden birçok sahih hadis bulunmaktadır.

Diğer taraftan tasavvuf, edebiyat ve sanatta yaygın olarak Resûl-i Ekrem

güle veya gül Hz. Peygamber’e benzetilmiş ve bu hususta çok sayıda eser kaleme

alınmıştır. Toplumda gül, Resûlullah’ın sembolü olarak görülmektedir. Bu

makalede, Sünnî ve Şiî kaynaklardaki konuyla ilgili mevzû hadisler, bunları uyduran

kişiler ve bu rivayetlerin uydurulma sebepleri araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hz. Peygamber’in kokusu, Uydurma hadis, Şîa, Gülün yaratılışı, Hz. Peygamber’in teri

Kaynakça

• Abâdî el-Hadramî, Abdullah b. Said b. Muhammed el-Abâdî (ö. 1410/1989), Müntehe’ssûl alâ vesâili’l-vusûl ilâ Şemâili’r-rasûl (I-IV), Dârü’l-minhâc 3. Baskı, Cidde 1426/2005.
• Aclûnî, İsmâîl b. Muhammed (ö. 1162/1748), Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs amma’ştehere mine’l-ehâdîs alâ elsineti’n-nâs (I-II), Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2. Baskı, Beyrut 1351/1932.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî (ö. 241/855), Fezâilü’s-sahâbe, tahk.: Vasiyyullah Muhammed Abbas, Müessesetü’r-risâle, 1. Baskı, Beyrut 1403/1983.
• Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasan Ali b. Sultan Muhammed el-Herevî (ö. 1014/1605), Esrâru’lmerfûa fi’l-ahbâri’l-mevzûa, tahk.: Muhammed Saîd b. Besyûnî Zağlûl, Dârü’lkütübi’l- ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1405/1985.
• Âsım Efendi, Kâmûsu’l-muhît Tercümesi (I-VI), Editör: Mustafa Koç, Türkiye Yazma Eserler Başkanlığı, İstanbul 2013.
• Âşık, Nevzat, “Hicrî VI. Asırda Sahâbî Olduğunu İddia Eden Ebu’r-Ridâ Reten el-Hindî ve Uydurduğu Hadisler”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 1992, cilt: VII, ss. 47-65.
• Âşık, Nevzat, “Reten b. Nasr”, DİA, XXXV, 21-22, İstanbul 2008.
• Aşıkkutlu, Emin, “Hadis Vaz‘ının Hz. Peygamber Devrinde Başladığına Dair Rivayetler ve Delil Değerleri”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005-2, sayı: 29, ss. 5-26.
• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Hadisevi, 1. Baskı, İstanbul 2006. Aynî, Bedrüddin Mahmud b. Ahmed (ö. 855/1451), Umdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî (I- XXV), Dârü ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut tsz.
• Bayram, Yavuz, “Burdur’un ve Divanların Gülü”, I. Burdur Sempozyumu, 16-19 Kasım 2005, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Burdur 2007, ss. 368-386.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali b. Mûsâ (ö. 458/1065), Delâilü’n-nübüvve ve ma‘rifetü ahvâli sâhibi’ş-şerîa (I-VII), tahk.: Abdülmu‘tî Kal‘acî, Dârü’l-kütübi’lilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1405/1985.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdülhâlık (ö. 292/905), el-Müsned (I-XVIII), tahk.: Mahfûzurrahmân Zeynullah, Âdil b. Sa‘d, Sabrî Abdülhâlık eş-Şâfiî, Mektebetü’lulûm ve’l-hikem, 1. Baskı, Medine 1988-2009/1408-1430.
• Bozkurt, Nebî, “Mukaddes Emânetler Tarihi ve Osmanlı Devletine İntikâli”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 1995-1997, sayı: 13-14-15, ss. 7-26.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl (ö. 256/869), et-Târîhu’l-kebîr (I-VIII), neşr.: Muhammed Abdülmuîd Hân, Dâiretü’l-meârifi’l-osmâniyye, Haydarabâd tsz.
• Çap, Sabri, “Gül ve Diğer Çiçekler Hakkındaki Uydurma Rivayetler-II: Gül Dışındaki Çiçeklerle İlgili Uydurma Rivayetlerin Tahlil ve Tenkidi”, Yayımlanmamış makale.
• Çap, Sabri, “Türk-İslâm Edebiyatında Gül ve Gül Hakkındaki Uydurma Rivayetlerle İlişkisi”, Yayımlanmamış makale.
• Deylemî, Ebû Şüca‘ Şîreveyh b. Şehrdâr el-Hemedânî (ö. 509/1115), el-Firdevs bi me’sûri’l-hitâb (I-V), tahk.: Said b. Besyûnî Zağlûl, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1406/1986.
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ el-Mevsılî et-Temîmî (ö. 307/919), el-Müsned (IXIII), tahk.: Hüseyin Selîm Esed, Dârü’l-Me’mûn li’t-türâs, 1. Baskı, Şam 1404/1984.
• Erul, Bünyamin, “Sahabe Döneminde “Tekzib” Olgusu ve Tekzibin Mahiyeti: Rivayetlerdeki Tekzîb İfadelerinin Anlamı Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 1999, cilt: XXXIX, ss. 455-489.
• Fettenî, Cemâlüddîn Muhammed Tâhir b. Ali el-Hindî (ö. 986/1578), Tezkiratü’l- Mevzûât, İdâretü’t-tıbâati’l-münîriyye, 1. Baskı, y.y. 1343/1925.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit (ö. 463/1071), Târîhu Bağdâd (I-XVI), tahk.: Beşşâr Avvâd Ma‘rûf, Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1. Baskı, Beyrut 1422/2002.
• Heysemî, Nûreddin Ali b. Ebî Bekr (ö. 807/1404), Mecmeu’z-zevâid ve menbeu’l-fevâid (IX), Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1408/1988.
• Hur el-Âmilî, eş-Şeyh Muhammed b. Hasan (ö. 1104/1693), Tafsîlü vesâili’ş-Şîa ilâ tahsîli mesâili’ş-şerîa (I-IX?), tahk.: Müessesetü âli’l-beyt li ihyâi’t-türâs, 2. Baskı, Kum 1414/1994.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Abdullah el-Cürcânî (ö. 365/975), el-Kâmil fî du‘afâi’rricâl (I-VIII), tahk.: Süheyl Zekkâr, Yahya Muhtar Ğazzâvî, Dârü’1-fikr, 3. Baskı, Beyrut 1409/1988.
• İbn Arrâk, Nûreddin Ali b. Muhammed el-Kenânî, (ö. 963/1556), Tenzîhü’ş-şerîati’lmerfûa ani’l-ahbâri’ş-şenîati’l-mevzûa (I-II), tahk.: Abdülvehhâb Abdüllatif, Abdullah Muhammed Sıddık el-Ğumârî, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1399/1979.
• İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Ali b. Hasan b. Hibetullah (ö. 571/1176), Târîhu Dımaşk (ILXXX), tahk.: Amr b. Garâme el-Amravî, Dârü’l-fikr, Beyrut 1415/1995.
• İbn Başkuvâl, Ebü’l-Kâsım Halef b. Abdülmelik el-Hazrecî el-Endelûsî (ö. 578/1182), elÂsâru’l- merviyye fi’l-et‘imeti’s-seriyye, tahk.: Ebû Ammâr Muhammed Yâsir eşŞe‘ îrî, Advâü’s-selef, 1. Baskı, Riyad 1425/2004.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed el-Kûfî (ö. 235/849), Kitâbü’l-musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr (I-VII), tahk.: Kemal Yûsuf el-Hût, Mektebetü’r-rüşd, 1. Baskı, Riyad 1409/1989.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şehâbeddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî (ö. 852/1449), el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe (I-VIII), tahk.: Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavvid, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1415/1994.
• İbn Hacer, Lisânü’l-mîzân (I-X), tahk.: Abdülfettah Ebû Gudde, Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1. Baskı, y.y. 1423/2002.
• İbn Hacer, el-Metâlibü’l-âliye bi zevâidi’l-mesânîdi’s-semâniyye (I-V), Muhammed Habiburrahman el-A‘zamî, Dârü’l-ma‘rife, Beyrut tsz.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed et-Temîmî el-Büstî (ö. 354/965), Kitâbü’l- Mecrûhîn mine’l-muhaddisîn ve’d-du‘afâ ve’l-metrûkîn (I-III), tahk.: Mahmûd İbrâhîm Zâyid, Dârü’l-va‘y, 1. Baskı, Haleb 1396/1976.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Menî‘ el-Basrî (ö. 230/844), Kitâbü’t-Tabakâti’lkübrâ (I-VIII), tahk.: Muhammed Abdülkadir Ata, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1410/1990.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed et-Temîmî el-Kureşî (ö. 597/1200), Kitâbü’l-Mevzûât (I-III), tahk.: Abdurrahmân Muhammed Osmân, el- Mektebetü’s-selefiyye, 1. Baskı, Medine 1386-1388/1966-1968.
• Kadı Iyâz, Ebü’l-Fazl b. Mûsâ (ö. 544/1149), eş Şifâ bi-ta‘rîfi hukûki’l-Mustafâ (I-II), Hâşiye: Ahmed b. Muhammed eş-Şümnî (ö. 873/1468), Dârü’l-fikr, y.y. 1409/1988.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed (ö. 923/1517), el-Mevâhibü’lledünniyye (I-III), el-Mektebetü’t-tevfîkiyye, Kahire tsz.
• Kök, Bahattin, “Samerra’nın Kuruluşu”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 2003, sayı: 19, ss. 7-48.
• Kummî Abbas (ö. 1359/1941), Sefînetü’l-bihâr ve medînetü’l-hikem ve’l-âsâr (I-IV), tahk.: Mecmeu’l-buhûsi’l-islâmiyye, Takdim ve işrâf: Ali Ekber âl-i Horasânî, 3. Baskı, Meşhed 1430/2009.
• Kutluay, İbrahim, Şîa’da Hadis Usûlü Ehl-i Sünnetle Mukayeseli Çalışma, Rağbet Yayınları, İstanbul 2017.
• Küleynî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya‘kûb er-Râzî (ö. 329/941), el-Kâfî, Menşûrâtü’l-fecr, Beyrut 1428/2007.
• Kütüb-i Tis‘a (Concordance’a uyumlu baskılar esas alınmıştır).
• Makrîzî, Ahmed b. Ali b. Abdülkâdir Ebü’l-Abbas Takıyyüddin (ö. 845/1442), İmtâu’lesmâ’ bimâ li’n-nebiyyi mine’l-ahvâl ve’l-emvâl ve’l-hafede ve’l-metâ‘ (I-XV), tahk.: Muhammed Abdülhamid en-Nümeysî, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1420/1999.
• Meclisî, Muhammed Bâkır b. Muhammed (ö. 1110/1699), Bihâru’l-envâr el-Câmia lidüreri ahbâri’l-eimmeti’l-athâr (I-CX), Müessesetü’l-Vefâ, 4. Baskı, Beyrut 1404/1984.
• Muhaddis en-Nûrî, el-Hâc el-Mirzâ Hüseyin (ö. 1320/1902), Müstedrakü’l-vesâil ve müstenbetu’l- mesâil (I-XVIII), Müessesetü âli’l-beyt li ihyâi’t-türâs, 1. Baskı, Kum 1408/1988.
• Müstağfirî, Ebü’l-Abbas Ca‘fer b. Muhammed (ö. 432/1041), Tıbbü’n-nebî, el- Mektebetü’l-haydariyye, Necef 1385/1966.
• Nehrevânî, Ebü’l-Ferec el-Muâfâ b. Zekeriyyâ b. Yahyâ el-Cerîrî (ö. 390/1000), el- Celîsü’s-sâlihu’l-kâfî ve’l-enîsü’n-nâsihu’ş-şâfî, tahk.: Abdülkerim Sâmî el-Cündî, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1426/2005.
• Nemâzî, Hasan b. Ali (ö. 1405/1985), Müstedrakü Sefîneti’l-bihâr (I-X), Thk. ve Tash.: Hasan b. Ali en-Nemâzî, Müessesetü’n-neşr el-islâmî, Kum 1419/1998.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref (ö. 676/1277), Fetâvâ el-İmâm en-Nevevî (el- Mesâilü’l-mensûra), tahk.: Muhammed el-Haccâr, Dârü’l-Beşâiri’l-İslamiyye, VI. Baskı, Beyrut 1417/1996.
• Nevevî, el-Minhâc fî şerhi sahîh-i Müslim b. el-Haccâc (I-XVIII), Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2. Baskı, Beyrut 1392/1972.
• Sehâvî, Muhammed b. Abdurrahmân (ö. 902/1496), el-Mekâsıdü’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehira, tahk.: Muhammed Osman el-Haşt, Dârü’lkütübi’l- Arabî, 1. Baskı, Beyrut 1405/1985.
• Süyûtî, Celâlüddîn Ebü’l-Fazl Abdurrahmân b. Ebî Bekr (ö. 911/1505), el-Hasâisu’l-kübrâ (I-II), Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut tsz.
• Süyûtî, Husnü’l-muhâdara fî târîhi Mısra ve’l-Kâhira (I-II), tahk.: Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim, Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, 1. Baskı, Mısır 1387/1967.
• Süyûtî, el-Le’âli’ü’l-masnûa fi’l-ehâdîsi’l-mevzûa (I-II), tahk.: Salah b. Muhammed b. Uvayda, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1417/1996.
• Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî fî şerh-i takrîbi’n-Nevevî, tahk.: İrfân el-Aşşâ Hassûne, Dârü’l-fikr, Beyrut 1414/1993.
• Süyûtî, Ziyâdât ale’l-Mevzûât (zeylü’l-leâlii’l-masnûa) (I-II), tahk.: Râmiz Hâlid Hâc Hasan, Mektebetü’l-me‘ârif, 1. Baskı, Riyad 1431/2010.
• Şâmî, Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî (ö. 942/1536), Sübülü’l-hüdâ ve’r-raşâd fî sîreti hayri’l-ibâd (I-XII), tahk.: Adil Ahmed, Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavviz, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1414/1993.
• Şeyh Sadûk Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ali b. Hüseyin b. Bâbeveyh el-Kummî (ö. 381/991), İlelü’ş-şerâ‘i (I-II), el-Mektebetü’l-Haydariyye, Necef 1386/1966.
• Şeyh Sadûk, Uyûnu ahbâri’r-Rızâ (Uyûnu’l-ahbâr) (I-II), İntişârâtü’ş-şerîf er-Rızâ, 1. Baskı, Kum 1378/1958.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb (ö. 360/971), el-Mu‘cemü’l-kebîr (IXXV), tahk.: Hamdî Abdülmecîd es-Silefî, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2. Baskı, y.y. 1404/1983.
• Taberânî, el-Muʻcemü’l-evsat (I-X), tahk.: Târık b. Ivazullah-Abdülmuhsin b. İbrâhîm el- Hüseynî, Dârü’l-harameyn, Kahire 1415/1995.
• Tabersî, Raziyyüddin Ebû Nasr el-Hasan b. el-Fazl (ö. 548/1154), Mekârimü’l-ahlâk, Mektebetü’l-elfeyn, Kuveyt 1407/1987.
• Topaloğlu, Nuri, “Hazreti Peygamber’in Zatı ve Eşyası ile Teberrük Meselesi” Hadis Tedkikleri Dergisi, c. 1, sayı: 1, yıl: 2003, ss. 71-95.
• Topuz, Hatice Kübra, “Abbâsî Başşehri Samerra ve Abbâsî Tarihinde Samerra Dönemi”, İSTEM, İslâm San‘at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, yıl: 2011, cilt: IX, sayı: 18, ss. 83-112.
• Tuzcu, Recep, “Hz. Peygamber’in Teri ile İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 2010, cilt: X, sayı: 1, ss. 161-194.
• Yardım, Ali, Peygamberimiz’in Şemaili, Damla Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul 1998.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1347), Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl (I-IV), tahk.: Ali Muhammed el-Becâvî, Dârü’lma‘ rife, 1. Baskı, Beyrut 1382/1963.
• Zehebî, Telhîsu kitâbi’l-Mevzûât, tahk.: Yâsir b. İbrahim b. Muhammed, Mektebetü’r-rüşd, 1. Baskı, Riyad 1419/1998.
• Zehebî, el-Muğnî fi’d-duafâ, tahk.: Nureddin Itr, y.y. tsz.
• Zerkeşî, Bedreddîn Muhammed b. Abdullah (ö. 794/1392), et-Tezkira fi’l-ehâdîsi’lmüştehira, tahk.: Mustafa Abdülkadir Ata, Dârül-kütübi’l-ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1406/1986.