Analyzing And Criticizing Of The Hadiths About Killing Lizards

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 1, 173 - 214, 01.06.2013

Hüseyin Akyüz

Öz

It is possible that some hadiths may sound odd us in their meanings. And also there could be some naqils said metaphorically but seems like oppositsite each other seemingly. Rejecting or ridiculing with these hadith regardless their au-thenticity is not a scientific aspect. For this purpose, we have examined the nar-rative about killing the lizard which is accepted as a means of getting reward (sawab). In this article we criticized separately all the narratives and different tariqs of this hadith. In addition, we also analyzed the text and tried to define all discrepancies in the changing of text. We have also interpreted the hadith and tried to amend of misunderstandings.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Lizard, Chain /Sanad Criticism, Transmitter (Rawi).

Kertenkelenin Öldürülmesi İle İlgili Hadislerin Tahlil ve Tenkidi

Öz

Hz. Peygamber’e atfedilen bazı rivayetler içerisinde ilk okunuşta mana olarak aklımıza tuhaf gelebilecek hadisler var olabilir. Mecazi anlamda söylenmiş olup da zahiri anlamda birbirine zıtmış gibi görünen nakiller de bulunabilir. Herhangi bir sıhhat araştırması yapmadan böylesi rivayetleri reddetmek veya alaya almak ilmî bir yaklaşım değildir. Bu amaçla bazıları tarafından sevap kazanmanın bir aracı olarak kabul edilen kertenkelenin öldürülmesiyle ilgili rivayeti inceledik. Makalede hadisin farklı tarîklerini ayrı ayrı sened tenkidine tabi tuttuk ve aynı zamanda metin analizlerini yaparak metin değişmelerindeki tutarsızlıkları tespit etmeye gayret gösterdik. Bunlara ilaveten hadisin yorumunu yaparak metinle ilgili yanlış anlaşılmaları bertaraf etmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Kertenkele, Sened Tenkidi, Ravi.

Kaynakça

• Abd b. Humeyd, Ebû Muhammed Abdurrahman el-Keşşî, Müsnedu Abd b. Humeyd, tahk.: Subhî el-Bedrî es-Samarrâî, Mahmud Muhammed es-Sa'îdî, Mektebetu’s-Sünne, Kahire 1408/1998.
• Abdurrazzâk b. Hemmâm, Ebû Bekir es-San'ânî, el-Musannef, (Ma'mer b. Râşid’in elCâmi’i ile birlikte), tahk.: Habîburrahman el-A'zamî, I-XI, el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut 1403/1983. el-Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsu’l-Hakk, Avnu’l-Ma'bûd Şerhu Süneni Ebî Davud, I-XIV, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1415. el-Buharî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmi'u’s-Sahîh, I-VIII, Çağrı Yay., İstanbul 1992. el-Câhız, Ebû Osman 'Amr b. Bahr, Kitâbu’l-Hayevân, tahk.: Abdusselâm M. Hârun, I-VIII, Mektebetu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Kahire 1385/1965. ed-Darimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman, Sunen, I-II, Çağrı Yay., İstanbul 19 ed-Demirî, Kemaleddin Muhammed b. Musa b. İsa, Hayâtu’l-Hayevâni’l-Kübrâ, I-II, Dâru’l-Elbâb, Beyrut ts.. ed-Devrekî, Ebû Abdullah Ahmed b. İbrahim b. Kesîr, Musnedu Sa'd b. Ebî Vakkâs, tahk.: Âmir Hasan Sabri, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 1407/1987.
• Ebû Davud, Suleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî, Sunen, I-V, Çağrı Yay. İstanbul 1992.
• Ebû Ubeyde, el-Kasım b. Sellâm el-Herevî, Ğaribu’l-Hadis, tahk.: Hüseyin Muhammed Şeref, I-VI, el-Hey'etu’l-Âmme li Şuûni’l-Metâbii’l-Emîriyye, Kahire 1404/1984. el-Elbânî, Muhammed Nâsiruddîn, Sahihu Süneni Ebî Davud, I-III, Mektebetu’l-Meârif, Riyad 1419/1998.
• ________, Sahihu Süneni İbn Mâce, I-III, Mektebetu’l-Meârif, Riyad 1417/1997.
• ________, Sahihu’t-Terğîb ve’t-Terhîb, I-III, Mektebetu’l-Meârif, Riyad 1421/2000.
• ________, Silsiletu’l-Ehâdîsi'd-Daîfe ve’l-Mevdû'a ve Eseruha’s-Seyyi’ fi’l-Ümme, I-XIV, Mektebetu’l-Meârif, Riyad 1421/2000.
• ________, Silsiletu’l-Ehâdîsi’s-Sahîha, I-VII, Mektebetu’l-Meârif, Riyad 1415/1995. el-Ezrakî, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Abdillah b. Ahmed, Ahbâru Mekke ve Mâ Câe Fîhâ Mine’l-Âsâr, tahk.: Abdulmelik b. Abdullah b. Duheyş, Mektebetu’l-Esedî, Mekke 1424/2003. el-Fâkihî, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak b. el-Abbâs, Ahbâru Mekke fî Kadîmi’d-Dehri ve Hadîsih, tahk.: Abdulmelik Abdullah Duheyş, I-VI, Dâru’l-Hadar, Beyrut 1414. Hauglid, Brian M., “On the Early Life of Abraham: Biblical and Qur’ânic İntertextuality and Anticipation of Muhammad”, Bible and Qur’ân Essays in Scriptural Intertextuality, Society of Biblical Literature, Atlanta 2003. el-Herevî, İbrahim b. Tahmân, Meşyahatu İbn Tahmân, tahk.: Muhammed Tahir Mâlik, Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyye, Dımeşk 1403/1983. el-Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. ez-Zubeyr b. İsâ el-Kureşî, el-Musned, tahk.: Habîburrahman el-A'zamî, I-II, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, ts..
• İbn Cüreyc, Abdulmelik b. Abdulaziz, Cüz-ü İbn Cureyc (Rivâyetu İbn Şâzân), haz.: Abdullah b. İbrahim er-Reşîd, Mektebetu’l-Kevser, Riyad 1412.
• İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahman Muhammed, Kitâbu’l-Cerh ve’tTa’dil, I-IX, Dâru İhyau’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut 1372/1952.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed el-Kufî, Kitâbu’l-Musannef fi’l-Ehâdisi ve’l-Âsâr, tahk.: Kemal Yusuf el-Hût, I-VII, el-Mektebetu’r-Ruşd, Riyad 1409.
• İbn Hacer el-Askalânî, Şihâbuddin Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali, Fethu’l-Bârî, tahk.: Abdulazîz b. Abdullah b. Bâz, Abdurrahman b. Nâsır el-Berrâk, I-XVII, Dâru Taybe, Riyad 1426/2005.
• ________, Takrîbu’t-Tehzîb, tahk.: Muhammed Avvâme, Dâru’r-Reşîd, Haleb 1986.
• ________, Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XIV, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1404/1984.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed, el-Musned, I-VI, Çağrı Yay. İstanbul 1992.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed, Kitâbu’s-Sikât, tahk.: es-Seyyid Şerefuddin Ahmed, I-IX, Dâru’l-Fikr, yy. 1975.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer, et-Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm, I-IV, Dâru’l-Fikr, Beyrut 140 İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sunen, I-II, Çağrı Yay., İstanbul 19 İshak b. Râhûye, İbrahim b. Mahled, Müsnedü İshak b. Râhûye, tahk.: Abdulğafûr b. Abdulhak el-Belûşî, I-V, Mektebetu’l-Îmân, Medine 1995. el-Kardâvî, Yusuf, Bilgi ve Medeniyet Kaynağı Sünnet, çev.: Özcan Hıdır, Ravza Yayınları, İstanbul 2001. el-Kastallânî, Şihabüddin Ahmed b. Muhammed Ebî Bekr, İrşâdu’s-Sârî li Şerhi Sahîhu’lBuharî (Hamişinde: Sahihu Muslim ve Şerhu Sahihu Muslim), I-X, el-Matbaatu’lKübra’l-Emîriyye, Bulak 1323. el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî, el-Câmi’ Li Ahkâmi’l-Kur’an (Tefsiru’l-Kurtubî), I-XX, tahk.: Ahmed Abdulalim el-Berdunî, Dâru’ş-Şa’b, Kahire 13
• Kuru, Mustafa, Omurgalı Hayvanlar, Palme Yayıncılık, Ankara 2009.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahi, el-Muvatta’, I-II, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• ________, Muvatta’ bi Rivayeti Muhammed b. el-Hasan eş-Şeybanî, tahk.: Abdulvehhâb Abdullatîf, Vezâretu’l-Evkâf el-Meclisu’l-Alâ Li’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Kahire 1414/1994. el-Mâverdî, Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyûn (Tefsîru’l-Mâverdî), tahk.: Abdulmaksûd b. Abdurrahîm, I-VI, Dâru’l-Kütübî’l-İlmiyye, Beyrut ts..
• Mevdûdi, Ebu’l-A'la, Meseleler ve Çözümleri, çev.: Yusuf Karaca, I-V, Risale Yayınları, İstanbul 1990.
• Mitchinson, John ve John Lloyd, Hayvanlar Alemi (Cahillikler Kitabı), çev.: M. Evren Dinçer, Nıvart Taşçı, NTV Yayınları, İstanbul 2009.
• Muslim, Ebu’l-Huseyn b. Haccac el-Kuşeyrî, Sahîhu Muslim, I-III, Çağrı Yay., İstanbul 19 el-Münâvî, Muhammed Abdurraûf, Feydu’l-Kadîr Şerhi Camiu’s-Sağîr, I-VI, Mektebetu’tTicâriyyeti’l-Kübrâ, Mısır 1356. en-Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, Sunen, I-V, Çağrı Yay. İstanbul 1992. en-Nevevî, Muhyiddin Ebî Zekeriya Yahya b. Şeref, Şerhu’n-Nevevî Ala Sahihi Muslim, IXVIII, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1392.
• Nuaym b. Hammad, Ebû Abdullah el-Mervezî, Fiten, tahk.: Semîr Emin ez-Züheyrî, I-II, Mektebetu’t-Tevhîd, Kahire 1412.
• Sakallı, Talat, “Cari Kültürün Hadis Rivâyetine Etkisi”, IV. Kutlu Doğum Sempozyumu (19-20 Nisan 2001), S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları No:10, Isparta 2002.
• Sıbt İbn el-Acemî, Ebû İshak İbrahim b. Muhammed b. Halil el-Halebî, et-Tebyîn Li Esmâi’l-Müdellisîn, tahk.: Yahya Şefîk, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1406/1986. et-Tayâlisî, Ebû Davud Suleyman b. Davud, el-Musned, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut ts.. et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sunen, I-V, Çağrı Yay. İstanbul 1992.
• Yahya b. Sellâm, Ebû Zekeriyya b. Ebî Sa’lebe et-Teymî, Tefsîru Yahya b. Sellâm, tahk.: Hind Şelebî, I-II, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye Beyrut 1425/2004.
• Yıldırım, Enbiya, Hadis Meseleleri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2008. ez-Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muh. b. Ahmed b. Osman, Mîzânu’l-İ’tidâl fî Nakdi’rRicâl, tahk.: Ali Muhammed Muavvız, Adil Ahmed Abdulmevcûd, I-VIII, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995. 