Öz
In this article it is examined idea of “Turkish world domination” in accordance with Qutadgu Bilig (knowledge of policy) which is the first Turkish politics book and written by Yusuf Has Hacib. Although the idea is untidy and interlaced in the book, it is observable that the idea is based on a certain system. There are in this book subjects such as, Hakan (Khan) and statesmanship who were settled in the centre of the idea, their mission and responsibility, differenciation of country and world, necessary things for governance of country and finally principle continuity of domination.
Anahtar Kelimeler
Qutadgu Bilig Yusuf Has Hacib World Domination Politics Khan
Kaynakça
- Arat, R. Rahmeti (Mustafa Kaçalin), “Kutadgu Bilig”, DİA, XXVI, Ankara 2002, 478-480 , “Kutadgu Bilig”, İA, VI, Eskişehir 1997, 1038-1047
- Arslan, Mahmut, Kutadgu-Bilig’deki Toplum ve Devlet Anlayışı, İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Yay., İst. 1987
- Başer, Sait, Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, Kültür Bakanlığı Yay., Ank. 1990
- Berktay, Halil ve komisyon, “İktisat Tarihi”, Türkiye Tarihi, ed: Sinan Akşit, Cem Yay., İstanbul 1997, I, 25-136
- Caner, Cantürk, “Kutadgu Bilig‟de Türk Yönetim Felsefesi”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 137, (Nisan 2002), 139-144
- Donuk, Abdulkadir, “Türk Devletinde Hâkimiyet Anlayışı”, Tarih Enstitüsü Dergisi, X-XI, (1981), 29-56 , Abdulkadir, Eski Türk Devletlerinde İdarî-Askerî Ünvan ve Terimler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İst. 1988 , Abdulkadir, Türk Hükümdarı, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İst. 1990
- Eraslan, Kemal, “Yusuf Has Hacib”, İA, Eskişehir 1997, XIII, 438-440
- Ersoylu, Halil, “Kutadgu Bilig‟de Kur‟an-ı Kerim Ayetlerinden İlhamlar”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 15, (Aralık 1981), 17-41
- Genç, Reşat, Karahanlı Devlet Teşkilatı -XI. Yüzyıl- (Türk Hâkimiyet Anlayışı ve Karahanlılar), Kültür Bakanlığı Yay., İst. 1981
- İbn Şebbe, Ebu Zeyd Ömer en-Numeyrî el-Basrî (262 / 845), Kitâbu Târîhi’l-Medineti’l- Münevvere, I-IV, thk: F. Muhammed Şeltut, yer ve tarih yok
- İnalcık, Halil, “Kutadgu Bilig‟de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, Reşid Rahmeti Arat İçin, Türk Kültürünü Araştırma Enst., Ankara 1966 , Halil, “Osmanlılar‟da Saltanat ve Verâseti Usûlü ve Türk Hâkimiyet Telakkisiyle İlgili”, SBF Dergisi, XIV / I, (1959)
- Kabaklı, Ahmet, Türk Edebiyatı, I-V, Türk Edebiyatı Vakfı Yay., İst. 2002
- Kafesoğlu, İbrahim - Yıldız, Hakkı Dursun - Merçil, Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi (Osmanlılar Hariç), İSAR, İstanbul 1999 ,İbrahim, Kutad-gu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri, Kültür Bakanlığı Yay., İstanbul 1980 ,İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötüken Yay., İstanbul 2000
- Kara, Mehmet, Bir Başka Açıdan Kutadgu Bilig, Birleşik Yayınları, Ankara 1990 , “Kutadgu Bilig‟de Kur‟ân ve Hadisin Tesiri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 72 (Haziran 1991), 49-85
- Kezer, Aydın, Türk ve Batı Kültüründe Siyaset Kavramı, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1987
- Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, DİB Yay., VI. Bsk., Ankara tz.
- Külekçi, Numan, Yusuf Has Hacib Kutadgu Bilig’ten Seçmeler, Toker Yay., III. Bsk., İst. 2005
- Ostrogorsky, Georg, “Bizans İmparatoru ve Hiyerarşik Dünya Düzeni”, çev: Özden Arıkan, Cogito, sayı: 17, 51-67, İstanbul 1999
- Parmaksızoğlu, İsmet, Türklerde Devlet Anlayışı (İmparatorluk Devri 1299-1789), Başbakanlık Basımevi, Ankara 1982
- Rasonyi, Laszlo, Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enst., Ankara 1971
- Turan, Osman, Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi-Türk Dünya Nizâmının Millî, İslâmî ve İnsanî Esasları, Ötüken Yay., İstanbul 2003
- Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, “Kutadgu Bilig”, Dergah Yay., İstanbul 1986, VI, 16- 17
- Uslu, Mustafa, “XI. Asırda bir Türk Mütefekkiri Yusuf Has Hacib”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı- 87, (Mart 1994), 42-44
- Ünal, Mustafa, “Kutadgu Bilig ve Divanü Lügat-it-Türk‟deki Halk İnanışlarına Fenomeno- lojik Bir Bakış”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 114, (Haziran 1998), 215-224
- Yeni Türk Ansiklopedisi, “Kutadgu Bilig”, Ötüken Yay., İstanbul 1985, VI, 2008-2011
- Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, çev: Reşit Rahmeti Arat, Kabalcı Yay., İst. 2006, ııı
Öz
Bu makalede Yusuf Has Hâcib tarafından kaleme alınan, ilk Türk siyaset kitabı olan Kutadgu Bilig’deki Türk Cihan hâkimiyet düşüncesi ele alınmıştır. Her ne kadar eserde dağınık ve girift bir şekilde yer almış olsa dahi, Türk Cihan Hâkimiyeti düşüncesinin belli bir sisteme oturtulduğu görülmektedir. Hâkimiyet anlayışının merkezine yerleştirilen Hakan ve onun etrafında idareci sınıf, bunların görev ve sorumlulukları, ülke ile dünya kavramlarının birbirinden ayrılması, ülke yönetimi için yapılması gerekenler ve son olarak da hâkimiyette devamlılık ilkesi gibi unsurlar eserde yer almıştır.
Anahtar Kelimeler
Kutadgu Bilig Yusuf Has Hâcib Cihan Hâkimiyeti Siyaset Hakan
Kaynakça
- Arat, R. Rahmeti (Mustafa Kaçalin), “Kutadgu Bilig”, DİA, XXVI, Ankara 2002, 478-480 , “Kutadgu Bilig”, İA, VI, Eskişehir 1997, 1038-1047
- Arslan, Mahmut, Kutadgu-Bilig’deki Toplum ve Devlet Anlayışı, İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Yay., İst. 1987
- Başer, Sait, Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, Kültür Bakanlığı Yay., Ank. 1990
- Berktay, Halil ve komisyon, “İktisat Tarihi”, Türkiye Tarihi, ed: Sinan Akşit, Cem Yay., İstanbul 1997, I, 25-136
- Caner, Cantürk, “Kutadgu Bilig‟de Türk Yönetim Felsefesi”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 137, (Nisan 2002), 139-144
- Donuk, Abdulkadir, “Türk Devletinde Hâkimiyet Anlayışı”, Tarih Enstitüsü Dergisi, X-XI, (1981), 29-56 , Abdulkadir, Eski Türk Devletlerinde İdarî-Askerî Ünvan ve Terimler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İst. 1988 , Abdulkadir, Türk Hükümdarı, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İst. 1990
- Eraslan, Kemal, “Yusuf Has Hacib”, İA, Eskişehir 1997, XIII, 438-440
- Ersoylu, Halil, “Kutadgu Bilig‟de Kur‟an-ı Kerim Ayetlerinden İlhamlar”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 15, (Aralık 1981), 17-41
- Genç, Reşat, Karahanlı Devlet Teşkilatı -XI. Yüzyıl- (Türk Hâkimiyet Anlayışı ve Karahanlılar), Kültür Bakanlığı Yay., İst. 1981
- İbn Şebbe, Ebu Zeyd Ömer en-Numeyrî el-Basrî (262 / 845), Kitâbu Târîhi’l-Medineti’l- Münevvere, I-IV, thk: F. Muhammed Şeltut, yer ve tarih yok
- İnalcık, Halil, “Kutadgu Bilig‟de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, Reşid Rahmeti Arat İçin, Türk Kültürünü Araştırma Enst., Ankara 1966 , Halil, “Osmanlılar‟da Saltanat ve Verâseti Usûlü ve Türk Hâkimiyet Telakkisiyle İlgili”, SBF Dergisi, XIV / I, (1959)
- Kabaklı, Ahmet, Türk Edebiyatı, I-V, Türk Edebiyatı Vakfı Yay., İst. 2002
- Kafesoğlu, İbrahim - Yıldız, Hakkı Dursun - Merçil, Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi (Osmanlılar Hariç), İSAR, İstanbul 1999 ,İbrahim, Kutad-gu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri, Kültür Bakanlığı Yay., İstanbul 1980 ,İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötüken Yay., İstanbul 2000
- Kara, Mehmet, Bir Başka Açıdan Kutadgu Bilig, Birleşik Yayınları, Ankara 1990 , “Kutadgu Bilig‟de Kur‟ân ve Hadisin Tesiri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 72 (Haziran 1991), 49-85
- Kezer, Aydın, Türk ve Batı Kültüründe Siyaset Kavramı, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1987
- Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, DİB Yay., VI. Bsk., Ankara tz.
- Külekçi, Numan, Yusuf Has Hacib Kutadgu Bilig’ten Seçmeler, Toker Yay., III. Bsk., İst. 2005
- Ostrogorsky, Georg, “Bizans İmparatoru ve Hiyerarşik Dünya Düzeni”, çev: Özden Arıkan, Cogito, sayı: 17, 51-67, İstanbul 1999
- Parmaksızoğlu, İsmet, Türklerde Devlet Anlayışı (İmparatorluk Devri 1299-1789), Başbakanlık Basımevi, Ankara 1982
- Rasonyi, Laszlo, Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enst., Ankara 1971
- Turan, Osman, Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi-Türk Dünya Nizâmının Millî, İslâmî ve İnsanî Esasları, Ötüken Yay., İstanbul 2003
- Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, “Kutadgu Bilig”, Dergah Yay., İstanbul 1986, VI, 16- 17
- Uslu, Mustafa, “XI. Asırda bir Türk Mütefekkiri Yusuf Has Hacib”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı- 87, (Mart 1994), 42-44
- Ünal, Mustafa, “Kutadgu Bilig ve Divanü Lügat-it-Türk‟deki Halk İnanışlarına Fenomeno- lojik Bir Bakış”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 114, (Haziran 1998), 215-224
- Yeni Türk Ansiklopedisi, “Kutadgu Bilig”, Ötüken Yay., İstanbul 1985, VI, 2008-2011
- Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, çev: Reşit Rahmeti Arat, Kabalcı Yay., İst. 2006, ııı
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Cilt: 11 Sayı: 3 |