Ibn Battal ( A.H. 449/ 1057) And His Book Of Commentary

Yıl 2007, Cilt: 7 Sayı: 4, 61 - 94, 01.08.2007

Saffet Sancaklı

Öz

Ibn Battal, who lived in V centuries after Hegira, wrote an important commentary upon Buhari’s “al-Cami al-Sahih”. Since the commentary belonged to the period in which first commentaries had come into being it attracted scholars and was used as a reference book. In this study we mainly introduce Ibn Battal’s book of commentary and its methodology giving a brief information about Ibn Battal’s life and his writings. While an investigation into Ibn Battal’s commentary was not made before 2003 the commentary was cited in the writings of scholars o nly with reference to the books of some other scholars. For this reason it might be crucial for the present academicians to appeal to Ibn Battal’s commentary in their studies in the light of this investigation.

Anahtar Kelimeler

Ibn Battal, Buhari, Methodology, Commentary, Book of Commentary on Buhari

İbn Battâl (ö. 449/1057) Ve Buhârî Serhi

Öz

Hicrî V. asırda yasamıs olan ibn Battal, Buhârî’nin “el-Câmiu’s-Sahîh” isimli eseri üzerine çok önemli bir serh kaleme almıstır. Serhlerin yazılmaya baslandıgı ilk döneme ait olması açısından orijinal olan bu serh, âlimler tarafından kabul görmüs ve sürekli referans olarak kullanılmıstır. Bu çalısmamızda ibn Battal’ın hayatı ve eserleri hakkında kısa bilgi vermekle beraber, gırlıklı olarak serhini ve serhde takip ettigi usulünü makale sınırları içerisinde tanıtmaya çalısacagız.Serhin günümüz akademik camia tarafından tanınmasının faydalı olacagı kanısındayız. Zira serhin tahkiki yeni yapıldıgından (2003) akademik çalısmalarda bu erhten dogrudan yararlanılmadıgı ve ibn Battal’ın görüslerinin baska müelliflerin eserlerinden alıntı yapıldıgı müsahede edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İbn Battal, Buhârî, Serhu’l-Buhârî, usul, serh.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Çağrı Yay., İst., 1982.
• Ahmed Muhammed Şâkir, el-Bâisu’l-Hasîs, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1951.
• Ahmet Davudoğlu, Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi, Sönmez Neşriyat, 2. bsk., İst., 1977.
• Ali Turan, Mâlikî Fıkıh Âlimleri (lisans tezi), İÜİF., Malatya, 2003.
• Ali Vasfi Kurt, Endülüs’de Hadis ve İbn Arabî, İnsan Yay., İst., 1998.
• Aynî, Bedreddîn Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed, Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Mısır, 1972.
• Begavî, Hüseyin b. Mes’ud, Şerhü’s-Sünne, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 11992.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîh-i Buhârî, Çağrı Yay., İst., 1982.
• Brockelmann Carl, Târihu’l-Edebi’l-Arabî, terc., komisyon, Hey’etü’l-Mısriyye, Kahire, 1993.
• …………. Suppl, Leiden, 1937.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. El-Eş’as es-Sicistânî, Sünen-i Ebî Dâvûd, Çağrı Yay., İst., 1981.
• Eyüp Said Kaya, “Mâlikî Mezhebi”, DİA, Ank., 2003.
• Hâkim en-Nisâbûrî, Kitâbu Ma’rifeti Ulûmi’l-Hadîs, Mektebetü’l-Mütenebbi, Kâhire, trs.
• Hamevî, Ebû Abdillah, Mu’cemu’l-Büldân, thk., Ferid Abdülaziz el-Cündî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, trs.
• Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed, A’lâmü’l Hadîs fî Şerhi Sahîhi’l Buhâri, thk., Muhammed b. Sa’d b. Abdirrahman es-Suûdî, Merkezü İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, Mekke, 1988.
• …………Meâlimü’s- Sünen, el-Mektebetü’l-İlmiyye, 2. bsk., Beyrut, 1981.
• Hâzimî, Ebû Bekr Muhammed b. Mûsâ, Kitâbü’l-İ’tibâr fi’n Nâsih ve’l Mensûh Mine’l- Âsâr, Silsiletü’l-Menşûrât Câmiatü’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, 2. bsk., Pakistan, 1989.
• İbn Battal, Ebu’l-Hasan Ali b. Halef, Şerhu İbn Battal ala Sahîhi’l-Buhârî, thk., Abdülkadir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
• İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Mektebetü Dâri’s- Selâm, Dımeşk, 1997.
• İbn Haldun, Mukaddime, haz., Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İst., 1983.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Hazm, el-Muhallâ bi’l-Âsâr, thk., Abdülgaffâr Süleyman el-Bendârî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, trs.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah el-Kazvînî, Sünen, thk., M.F.Abdülbaki, Dâru’l-Fikr, trs.
• İbnu’s-Salâh, Ulûmu’l-Hadîs (Mukaddime) thk., Mustafa Dîb Boğa, Mektebetü’l Farabi, 1984.
• İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-Zeheb fî Ahbâri men Zeheb, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, trs.
• İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Ârifîn, İst., 1951.
• Kâdi İyâd, Tertîbu’l-Medârik, ve Takrîbu’l-Mesâlik li Ma’rifeti A’lâmi Mezhebi Mâlik, Beyrut, 1968.
• Kâmil Miras, Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi, DİBY., Ank., 1975.
• Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zunûn, haz. M.Ş.Yaltkaya ve Kilisli R.Bilge, MEB., İst.,1941.
• Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, 1993.
• Kemal Sandıkçı, Sahîh-i Buhârî Üzerine Yapılan Çalışmalar, DİB., Ank., 1991.
• Kettânî, er-Risâletü’l-Mustadrafe, Mektebetü’l-Külliyâti’l-Ezheriyye, Kâhire, trs.,
• M. Fuât Sezgin, Buhârî’nin Kaynakları, AÜİFY., İst., 1956.
• …………GAS, Leiden, 1967.
• Mâlik b. Enes, el-Muvatta’, thk., M.F.Abdülbaki, trs.
• Muhammed Ebû Zehra, İmam Mâlik, terc., Osman Keskioğlu, Hilal Yay., Ank., 1984.
• Mücteba Uğur, Hadis İlimleri Edebiyatı, TDVY., Ank., 1996. Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccâc,
• el-Câmiu’s-Sahîh, thk.,
• M.F.Abdülbaki, Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1956.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb, Sünen, Çağrı Yay., İst., 1981.
• Nevevî, Ebû Zekeriya Yahya b. Şeref, Sahihu Müslim bi Şerhi’n- Nevevî, 4. bsk., Darü’l- Ma’rife, Beyrut, 1997.
• Safedî, Salahaddîn Halil b. Aybek, el-Vâfî bi’l-Vefayât, Beyrut, 1984.
• Saffet Sancaklı, “Hz. Peygamber’in Uyulması Zorunlu Olmayan Yönleri”, Tabula- rasa, sayı:14, Isparta, 2005.
• ………… Begavî ve Şerhü’s-Sünne’deki Şerh Metodu, UÜSBE., (Basılmamış dok- tora tezi), Bursa, 1997.
• …………. Hadislerde Fakirlik ve Zenginlik Problemi, Elif Yay., İst., 2004.
• Salih Karacabey, Hattâbî’nin Hadis İlmindeki Yeri, Sır Yay., Bursa, 2002.
• ………….. Sahîh-i Buhârî’nin İlk Şerhi, UÜİFD., sayı: 4, Bursa, 1992.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir, Tedrîbu’r-Râvî, thk., A. Abdüllatif, 2.bsk., Dâru İhyâi’s-Sünneti’n-Nebeviyye, Beyrut, 1979.
• Şerafettin Gölcük-Süleyman Toprak, Kelam, Tekin Kitabevi Yayınları, 4. bsk., Konya, 2003.
• Şerîf er-Radî, el-Mecâzâtü’n-Nebeviyye, thk., T. Muhammed ez-Zeydî, Müessesetü’l-Halebî, Kâhire, 1967.
• Talat Sakallı, Hadis Tartışmaları İbn Hacer-Bedruddîn Aynî, TDVY., Ank., 1996.
• ………….. “İbn Battal el-Kurtubî”, DİA, İst., 1999.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, Sünenü’t-Tirmizî, thk., A. M. Şakir-M. F. Abdülbâki-İ. A. Avad, Kahire, 1938.
• Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, Müessesetü’l-Risâle, Beyrut, 1985.
• ……….el-İber fi Haberi men Gaber, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1985.
• Zirikli, Hayruddîn, el-A’lâm, Beyrut, 1997.