Protections and Supervisions of Childrens Who are İnadequate by themselves with Regard to Competence of Trusteeship and Guardianship in Islamic Law

Yıl 2006, Cilt: 6 Sayı: 2, 249 - 273, 01.04.2006

Şevket Topal

Öz

Consisting of various reasons, childrens need for the protections and supervisions of adults. This neccessity may appear because of the legal obligation or biological inadequacy. So, protections and supervisions of childrens who are inadequate by themselves are legal obligation on their representatives. Basically, these functions which are related to childrens are performed by their parents. However, all of the childrens haven’t got same chances in these matters. Therefore, their protections and supervisions are ensured by adults or legally. In these topics, a great many law codes are issued by İslamic lawmakers. In this respect, childhood are classified a few separate periods in Islamic Law. According to İslamic Law, their individual attentions and legal affairs should executed by their trusteeships and guardianships, in this period. So, in Islamic Law, while the guardianship (walayah) was appearing on the field of individual affairs, the trusteeship (wasayah) was related to goods and financial affairs, in general. But this separation doesn’t regard a superiority between the guardianship and the trusteeship. Because these functions carry out behalf on useful to childrens in İslamic Law.

Anahtar Kelimeler

guardianship, competence of trusteeship, supervision, protections

Korumaya Muhtaç Çocukların Bakımı Ve Gözetimi Açısından İslâm Hukûkunda Velâyet Ve Vesâyet Yetkisi

Öz

Korumaya muhtaç çocukların bakım ve gözetimleri büyükleri tarafından karşılanmak durumundadır. Bu görev öncelikli olarak ailenindir. Ancak her çocuk böyle bir imkana sahip olamayabilir. Bu gibi durumlarda onların bakım ve gözetimleri kanuni temsilcileri yoluyla yerine getirilir. Bu konuda İslam hukuku pek çok düzenlemeye gitmiştir. İslam hukuku, çocukluk dönemlerini farklı devrelere ayırmış ve bu devrelere göre çocuğun şahsi bakımlarının ve hukuki işlemlerinin velileri ya da vasileri tarafından yürütüleceğini hükme bağlamıştır. İslam hukuku açısından velayet daha çok şahısla alakalı görülürken, vesayet genellikle mal ile alakalı görülmüştür. Velayet konusunda hukuken belli bir hiyerarşinin gözetilmiş olması, bir anlamda insanın şahsıyla alakalı düzenlemelerin daha dikkatli ve sorumluluk bilinci içerinde yürütülmesi gerektiğini çağrıştırmaktadır. Buna karşılık kişinin mali konularda işlerini yüklenecek kimselerin akrabalık hiyerarşisinden ziyade vasiyi tayin edenin tercihleri doğrultusunda şekillenmiş olmasından dolayı, İslam hukukunda bu konuya daha az önem verildiği sonucu çıkarılmamalıdır. Zira mali konularda takdir yetkisi mal sahibine ait olduğundan, kendisi farklı gerekçelerle istediği kişiyi vasi tayin edebilir.

Anahtar Kelimeler

Velayet, vesayet yetkisi, gözetim, koruma, çocuk

Kaynakça

• A. Giladi, Saghir, The Encyclopaedia of İslam (Nev Edition), vol.VIII, 1995, Leiden.
• Afzal-ur-Rahman, M.A., Economic Doctrines of İslam II, Vol.7, İslamic Publications ltd., Lahore.
• Ansay, Sabri Şakir, İslâm Hukukunda Kâsâni'ye Göre Bulunmuş Çocuk (Erich Prıtsch ve Otto Spıes), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 4, Ankara, 1955.
• Aydın, M. Akif, Çocuk, DİA. İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1993.
• Bakkaloğlu, Abdussamet, Suriye’de Aile Hukuku Alanındaki Gelişmeler ve Bunlar Üzerinde Osmanlı Tesirleri, İstanbul, 2005.
• Cebûrî, Hüseyin Halef, Avâridu'l-Ehliyye İnde'l-Usûliyyîn, Mekke, 1988.
• Cebûrî, Sâlih Cum'a Hasen, el-Velâyetü ale'n-Nefs fi'ş-Şerâti'l-İslâmiyyeti ve'l- Kânûn, Beyrut, 1976.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh, 3. baskı, Beyrut, 1984, II, 713.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali, et-Ta’rifât, thk.: İbrâhim el-Ebyârî, Beyrut, 1405.
• Döndüren, Hamdi, Delilleriyle Aile İlmihali, İstanbul, 1995.
• Ebû Zehra, Muhammed, el-Velâyetü ale'n-Nefs, Daru'l-Fikri'l-Arabî, yy., ty.
• el-Adevî, Ali es-Saîdî el-Mâlikî, Haşiyetü’l-Adevî, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1412.
• Elmalı’lı, M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul, 1979.
• Erbay, Celal, İslâm Hukukunda Küçüklerin Himayesi, Göytürk Matbası, Bakü, 1995.
• Ergüney, Hilmi, Türk Hukukunda Lügat ve Istılahlar, İstanbul, 1973.
• Esposito, L. John-DeLong-Bas, Natana J., Women in Muslim Family Law, Second Edition, New York, 2001.
• Esterûşenî, Muhammed b. Mahmud el-Huseyn, Ahkamu's-Sığar, (thk. Mustafa Sumeyde), Beyrut, 1998.
• Hallâf, Abdulvehhâb, Ahkâmu'l-Ahvâli'ş-Şahsiyye fi'ş-Şerâti'l-İslâmiyye, Dâru'l- Kalem, Kuveyt, 1990.
• Hatemi, Hüseyin-Serozan, Rona, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
• Heyet, Türk Hukuk Lûgati (Haz: Türk Hukuk Kurumu), Maarif Matbaası, Anka- ra, 1944.
• Hudari Beg, Muhammed, Usulü'l-Fıkh, Beyrut, 1987.
• İbn Kudame, Abdullah b. Ahmed b. el-Makdisi, el-Muğnî, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1405.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem, Lisanu’l-Arab, Beyrut, 1970.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm, el-Bahru’r-Râik alâ Kenzi’d-Dekâik, el- Matbaatü’l-İlmiyye, yy., ty.
• İmairi, M. T., Rights of Children, Journal of İslamic Comparative Law, Vol: 7 (1978).
• Karaman, Hayreddin, Mukayeseli Islam Hukuku, İstanbul, 1987.
• Kâsânî, Alauddin Ebû Bekr b. Mes’ud, Bedâiu’s-Sânâî’ fi Tertibi’ş-Şerai, Beyrut, 1974.
• Konevî, Kasım b. Abdullah b. Emîr Ali, Enîsü’l-Fukahâ, thk.: Ahmed Abdurrezzâk el-Kübeysî, Cidde, 1406.
• Kübeysî, Mahmûd Mecid b. Suûd, es-Sağîr Beyne Ehliyyeti'l-Vücûb ve Ehliyyeti'l-Edâ', İdâretü İhyâi't-Türâsi'l-İslâmî, Katar, ty.
• Mahallî, Celaleddin. Muhammed b. Ahmed-es-Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Çağrı Yayınlaıı, İstanbul, ty.
• Matti, J. Moosa, The Diwan of “Umar b. Al-Khattab” Encyclopaedic Survey of İslamic Culture - Studies in İslamic Economics, (Edited by Mohamed Taher), Vol. 8, New Delhi.
• Merğinânî, Burhanuddîn Ali b. Ebî Bekr, el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mübtedî, Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, ty.
• S.M. Imamuddin, Bayt al-Mal and Banks in the Medieval Muslim World, İslamic Culture, Vol. 34/1 (1960).
• Serahsî, Şemsu'l-Eimme Muhammed b. Ahmed, el-Mebsût, İstanbul, 1983.
• Sezal, İhsan, Aile Nedir?, Aile Araştırma Kurumu, Ankara, 1992.
• Şaban, Zekiyüddin, İslâm Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-Fıkh) Tercüme: İb- rahim Kafi Dönmez, Ankara, 1990.
• Şirâzî, Ebû İshâk, el-Mühezzeb, Daru’l-Fikr, Beyrut, ty.
• Şirbini, Muhammed el-Hatib, Muğni'l- Muhtac, Daru'l-Fikr, ty., yy.
• Tahtâvî, Muhammed İzzet, et-Tıflu ve't-Tufûletü ve Mede'l-İhtimâmi bihimâ min Cânibi'l-İslâm, Mecelletü'l-Ezher, Sayı: 52/2, Kahire, 1980.
• Zeydan, Abdulkerim, el-Medhâl li Diraseti’ş-Şeriati’l-İslâmiyye, Beyrut, 1990.
• Zeydan, Abdulkerim, el-Veciz fi-Usuli'l-Fıkh, Beyrut, 1987.