Learnıng Through Condıtıonıng In Quran -Conditioning Of Animals-

Yıl 2005, Cilt: 5 Sayı: 2, 57 - 71, 01.04.2005

Abdurrahman Kasapoglu

Öz

According to Quran, Allag (cc) gave ability and knowledge of training animals. People learnt how animals learn things, and later, trained them. Quran gives example of hunting animals for animals’ training. At our time, a number of scientists concerning with learning psychology investigated animal’s learning abilities. They reached the method of training through conditioning as well. Animal training mentioned in Quran is also based upon conditioning tecnique.

Anahtar Kelimeler

learning, Animal’s training, conditioning, Quran.

Kur’an’da Koşullandırma Yoluyla Öğrenme -Hayvanların Koşullandırılması-

Öz

Kur’an’a göre; Yüce Allah insanlara hayvanları eğitecek bilgi, beceri ve kabiliyet vermiştir. İnsanlar hayvanların nasıl öğrendiklerini tespit etmişler, daha sonra da onları eğitmişlerdir. Kur’an, hayvanların eğitimine av hayvanlarını örnek göstermiştir. Günümüzde öğrenme psikolojisini araştıran birçok bilim adamı da hayvanların öğrenme yeteneklerini incelemiştir. Hayvanların öğrenme kabiliyetini inceleyen araştırmacılar koşullandırma yöntemine ulaşmışlardır. Kur’an’da sözü edilen hayvan eğitimi de koşullandırma yöntemine dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğrenme, hayvanların eğitimi, koşullandırma, Kur’an.

Kaynakça

• Akboy, Rengin, Eğitim Psikolojisi, Mikro Yayınları, İzmir, 2000.
• Arı, Ramazan, ve diğerleri, Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Mikro Ya- yınları, Konya, tsz.
• Arık, İ. Alev, Öğrenme Psikolojisine Giriş, Der Yayınları, İstanbul, 1995.
• Ankay, Aydın, Eğitim Psikolojisine Giriş, Turhan Kitabevi, Ankara, 1997, s. 154.
• Arkonaç, Sibel, Psikoloji, Alfa Basım Yayım, İstanbul, 1993.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşri- yat, İstanbul, 1991.
• Atkinson, Rıta L., ve diğerleri, Psikolojiye Giriş, Çev. Kemal Atakay ve diğerleri, Sosyal Yayınları, İstanbul, 1995.
• Bacanlı, Hasan, Eğitim Psikolojisi, Alkım Yayınevi, İstanbul, tsz.
• Başaran, İbrahim Ethem, Eğitim Pikolojisi, Gül Yayınevi, Ankara, 1996.
• Baymur, Feriha, Genel Psikoloji, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1994.
• Bedrî, Malik Babikir, Müslüman Psikologların Çıkmazı, Çev. Harun Şencan, İnsan Yayınları, İstanbul, 1984.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn İbn Mes’ûd, Meâlimu’t-Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmî, Beyrut, 1995, II/220;
• el-Beyzâvî, el-Kâdi Nâsiruddîn, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’anı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri, Bilmen Yayınevi, İstanbul, 1985.
• Binbaşıoğlu, Cavit, Öğrenme Psikolojisi, Binbaşıoğlu Yayınları, Anka- ra, 1991.
• Bruno, Frank J., Psikoloji Tarihine Giriş, Çev. Nesrin Hisli, Ege Üni- versitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir, 1982.
• el-Bursevî, İsmâil Hakkı, Tefsîru Rûhu’l-Beyân, Mektebetü Eser, İs- tanbul, 1389 h.
• el-Câhız, Ebû Osman Amr İbn Bahr, Kitâbu’l-Hayevân, Dâru İhyâi’t- Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1969. el-Cezâirî, Ebû Bekr Câbir, Eyseru’t-Tefâsîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
• Cüceloğlu, Doğan, İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.
• Çelen, Nermin, Öğrenme Psikolojisi, İmge Kitabevi, Ankara, 1999.
• Derveze, İzzet, et-Tefsîru’l-Hadîs, Çev. Mustafa Altınkalya ve Diğerle- ri, Ekin Yayınları, İstanbul, 1998.
• Dodurka, Tamer, Köpek Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2001.
• Dwelhauvers, G., Psikoloji, Çev., Mustafa Şekip Tunç, İ.Ü.E.F. Yayın- ları, İstanbul, 1952.
• Ebussuûd, Muhammed İbn Muhammed el-İmâdî, İrşâdu’l-akli’s- Selîm ilâ Mezâye’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l- Arabî, Beyrut, 1994.
• Enç, Mitat, Eğitim Ruhbilimi, İnkılâp ve Aka Kitabevleri, İstanbul, 1981.
• el-Endelûsî, Ebû Muhammed Abdulhak İbn Ğâlib İbn Atıyye, el- Muharreru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1993.
• Erden, Münire, Akman, Yasemin, Eğitim Psikolojisi, Arkadaş Yayınla- rı, Ankara, 1995.
• Ersanlı, Kurtman, Öğrenmede Davranışsal Yaklaşımlar, (Binnur Yeşilyaprak editörlüğünde Gelişim Öğrenme Psikolojisi), PeGemA Yayıncılık, Ankara, 2002.
• Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı, Çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İşaret Yayınları, İstanbul, 1997.
• Fancher, Raymond E., Ruhbilimin Öncüleri, Çev, Aziz Yardımlı, İdea Yayınları, İstanbul, 1990.
• Gould, James L., Gould, Carol Grant, Hayvan Zihni, Çev. Deniz Yurtören, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, 2001.
• Guıllaume, Paul, Psikoloji, Çev. Refia Şemin, İ.Ü.E.F. Yayınları, İs- tanbul, 1970.
• Havva, Saîd, el-Esâs fi’t-Tefsîr, Çev. M. Beşir Eryarsoy, Harun Ünal, Şamil Yayınevi, İstanbul, 1983.
• el-Hâzin, Alâuddîn Ali İbn Muhammed İbn İbrahim, Lübâbu’t-Te’vîl fî Maâni’t-Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmî, Beyrut, 1995.
• Hicâzî, Muhammed Mahmûd, et-Tefsîru’l-Vâzıh, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 1991.
• http://www.vonjuliet.com/clicker.html
• http://www.curnata.com/kopeginiz/egitim/
• İbn Kesîr, İmâduddîn Ebu’l-Fidâ İsmail, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1997.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed İbn Mükrem, Lîsânu’l-Arab, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1997.
• el-Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn, Tefsîru’l-Kâsimî, Dâru İhyâi’t- Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1994.
• Koç, Gürcü, Edimsel Koşullanma, (Ayten Ulusoy editörlüğünde Geli- şim ve Öğrenme) Anı Yayıncılık, Ankara, 2003.
• el-Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed İbn Ahmed, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993.
• Kutub, Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şurûk, Kahire, 1997.
• el-Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali İbn Muhammed İbn Habîb, en-Nüket ve’l- Uyûn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, tsz.
• el-Merâğî, Ahmed Mustafâ, Tefsîru’l-Merâğî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
• el-Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Tefhîmu’l-Kur’ân, Çev. Muhammed Han Kayani ve Diğerleri, İnsan Yayınları, İstanbul, 1989.
• Morgan, Clıfford T., Psikolojiye Giriş, Çev. Hüsnü Arıcı ve Diğerleri, H.Ü.P.B. Yayınları, Ankara, 1995.
• Öztabağ, Lütfi, Psikolojide İlk Adım, İnkılâp ve Aka Kitabevleri, İstan- bul, 1983.
• er-Râzî, Fahreddîn, et-Tefsîru’l-Kebîr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1997.
• Richards, Graham, Psikolojiyi Yerli Yerine Oturtmak, Çev. Süleyman Topal, Ali Yılmaz, Say Yayınları, İstanbul, 2003.
• es-Sa’dî, Abdurrahman İbn Nâsır, Teysîru’l-Kerîmi’r-Rahmân fî Tefsîri Kelâmi’l-Mennân, Müessetü’r-Risâle, Beyrut, 1996.
• Selçuk, Ziya, Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.
• Ömer, Mart, Eğitim Psikolojisi, Maarif Basımevi, İstanbul, 1956. es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, tsz.
• Schultz, Duane P., Schultz, Sydney Ellen, Modern Psikoloji Tarihi, Çev. Yasemin Aslay, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2001.
• Senemoğlu, Nuray, Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Gazi Kitabevi, An- kara, 2001.
• eş-Şevkânî, Muhammed İbn Ali İbn Muhammed, Fethu’l-Kadîr, el- Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 1995.
• Ülgen, Gülten, Eğitim Psikolojisi, Bilim Yayınları, Ankara, 1995.
• Vehbi, Mehmed, Hulâsâ’ül Beyân, Üçdal Neşriyat, İstanbul, tsz.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşri- yat, İstanbul, tsz.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 1991.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Muhammed İbn Ömer, el-Keşşâf an Hakâikı Ğavâmizı’t-Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Bey- rut, 1995.
• ez-Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsîru’l-Münîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1991.