Yunus Emre's Conception Of The Prophet İn His Divan

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 1, 299 - 327, 31.03.2020

Mustafa Öztoprak

https://doi.org/10.33415/daad.644727

Öz

Yunus Emre lived in a period of political changes in Anatolia. Social life in the region, where political authority has disappeared, has also been affected by the developments. He became a servant in the place of Tapduk Emre during a period of political troubles. The process of getting away from the world ex-presses the process of transcendental structuring. For him, love is fundamen-tally devoted to Allah and His Messenger Muhammad. The conception of the Prophet was largely composed of love. While the love expressed today is largely interpersonal, he preferred divine love. He stated that the world was built on divine love. Many poets wrote poems about the Prophet Muhammad. Yunus Emre also oriented most of the Divan to the prophet and his love for him. The understanding of Gül Muhammad is very precious. As some poets did, he sym-bolized his love for the Prophet through the word rose. The concept of um-mah is important for Yunus Emre. Perhaps due to the political troubles of his time and the deterioration of the unity of governance, he attached great im-portance to the understanding of the ummah. He thinks that the understand-ing of unity of Muslims may be around the message of the Prophet. Perhaps he says that he expects help in the Hereafter as a part of the Prophet's under-standing. Looking at the Islamic understanding of Yunus Emre, it is under-stood that he knew religion and learned the life of the Messenger of Allah. There is not enough information about his life and education. However, from the concept of the Prophet, it was understood that he visited different scien-tific centers who were educated at a certain level and became aware of Islamic knowledge. Yunus Emre has shown that there is not only behavior training in the derwish lodge but also scientific content. This determination is achieved by looking at the lines that contain the information he gave about the Mes-senger of Allah and other prophets.  

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Divan, Prophet, Hadith, Love

YUNUS EMRE’NİN DİVAN’INDAKİ PEYGAMBER ANLAYIŞI

Öz

Yunus Emre, Anadolu’nun siyasi olarak değişimler geçirdiği bir dönemde yaşamıştır. Siyasi otoritenin ortadan kalktığı bölgede sosyal hayat da yaşanan gelişmelerden etkilenmiştir. Siyasi sıkıntıların yaşandığı bir dönemde o, Tapduk Emre’nin dergâhına hizmetkâr olmuştur. Tekke hayatı, yaşadığı aşkın inşa sü-recini ifade etmektedir. Onun için aşk, temelde Allah’a ve elçisi Muhammed’e karşı yaşanandır. Peygamber tasavvurunu büyük oranda aşk oluşturmuştur. Güncel olarak dillendirilen aşkın büyük oranda cinsler arası icrası yapılırken o, ilahi aşkı tercih etmiştir. Kâinatın bu aşk üzerine bina edildiğini vahdet-i vücut anlayışıyla anlatmıştır. Allah Rasûlü hakkında birçok şair şiirler yazmıştır. Yunus Emre de Divan’ın büyük bir kısmını, Peygamber’e ve O’na olan aşkına tahsis etmiştir. “Gül Muhammed” anlayışı, fevkalade kıymet ifade etmektedir. O’na olan aşkını, diğer bazı şairlerin yaptığı gibi “gül” üzerinden sembolize etmiştir. Yunus Emre için “ümmet” kavramı önemlidir. Belki yaşadığı dönemin siyasi çal-kantıları ve bozulan yönetim birliğinin etkisiyle ümmet anlayışına fevkalade önem atfetmiştir. Ümmet anlayışının, Peygamber’in mesajı etrafında olabileceğini düşünmektedir. Belki bu düşünceden hareketle, elinden geleni yaptıktan sonra Peygamber tasavvurunun bir parçası olarak şefaat beklediğini söylemektedir. Yunus Emre’nin İslami anlayışı incelendiğinde, dine ve Allah Rasûlü’nün hayatına vakıf olduğu anlaşılmaktadır. Hayatı ve eğitimi hakkında yeteri kadar bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Peygamber tasavvurundan an-laşıldığı kadarıyla, belli düzeyde eğitim almış, farklı ilim merkezlerini gezmiş ve İslami ilimlerden haberdar olmuştur. Yunus Emre, tekke geleneğinin sadece hâl eğitimi olmadığını, ilim yönünün de olabileceğini göstermiştir. Bu tespite, Allah Rasûlü ve diğer peygamberler hakkında verdiği bilgileri muhtevi anlayışını oluşturan dizelere bakıldığında ulaşılmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Peygamber, Hadis, Aşk

Kaynakça

• Aclûnî, Ebü'l-Fida İsmail b. Muhammed. Keşfü’l-hafâ. Beyrut: Mektebetü’l-kudsi, 1932.
• Ahmet b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. Kahire: Müessesetü’l-risâle, 1375.
• Akdemir, Furat. “Kur’an Bağlamında Peygamberlerin Sıfatları”. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/1 (2018): 51-84.
• Ali el-Müttakî. Kenzü’l-ummal fi süneni’l-akvali ve’l-efal. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1401.
• Ayvazoğlu, Beşir. Güller Kitabı. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1992.
• Dede, Behçet. Yunus Emre’nin Eserlerinin Tahlili. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1990.
• Demirli, Ekrem, “Vahdet-i Vücûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42:431-435. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Demirci, Mehmet. “Hakikat-i Muhammediyye”. 15/179-180. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Ebû Dâvud es-Sicistanî. Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdi. es-Sünen. b.y.: Dârü’l-fikr, ts.
• Erul, Bünyamin. “Uydurma Rivayetlerde Peygamber Tasavvuru”. Ankara: TDV Yayın-ları, 2003.
• Gölpınarlı, Abdülbâkî. Divân ve Risâletü’n-nushiyye. İstanbul: Derin Yayınları, 2010.
• Güler, Zülfi. “Yunus Emre’nin Nur-ı Muhammedî Anlatımının Türk Yaratılış Destan-larıyla Benzerliği”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16 (2006): 63-72.
• İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibban b. Ahmed et-Temîmî. Şahîhu İbn Hibbân. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1404.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: İletişim Yayınları. 1992.
• Karaman, H.- Çağrıcı, M.- Dönmez, İ.- Gümüş, S. Kur'an Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri. Anka-ra: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
• Keklik, Nihat. İbnü’l-Arabi’nin Eserleri ve Kaynakları İçin Misdak Olarak el-Fütühât el-Mekkiyye. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Kurnaz, Cemal. “Gül”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14:219-222, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Muhyiddin İbnü’l-Arabî. Fütühât el-Mekkiyye. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2015.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisabûrî. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Nisabûrî, Hâkim. el-Müstedrek ale’s-Sahıhayn. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1411.
• Özgümüş, Üzlifat. “Gülabdan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14:227. İstan-bul: TDV Yayınları, 1996.
• Öztoprak, Mustafa. “Yunus Emre’nin Divan’ında Hadise Yaklaşımı”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (Eylül 2019), 185-224.
• Suyûtî, Celaleddin. Cemu’l-cevami. Kahire: Ezherü’ş-Şerif, 1426.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. el-Fevaidü’l-mecmûa fi ehadisi’l-mevdua. Beyrut: Mektebetü’l-İslami, 1407.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. Mu’cemü’l-kebîr. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1427.
• Tatcı, Mustafa. “Yunus Emre’ye Göre Hz. Muhammed”. Kültür Coğrafyamızda Hz. Mu-hammed (Sakarya, 7-8 Mart 2009). 56-67. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, ts.
• Tatcı, Mustafa. “Yunus Emre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43:600-606. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Topçu, Nureddin. “Yunus Emre’de Vahdet-i Vücud”. Yunus Emre İle İlgili Makalelerden Seçmeler. 54-62. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis Konya: Yediveren, 2001.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Şefaat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38:412-415. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
• Yunus Emre. Divan. Ankara: Akçağ Yayınları, 1991.