Post-Truth Kavramının Kullanıcı Temelli Dijital Sözlüklerdeki Görünümü: Ekşi Sözlük Örneği

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 249 - 267, 10.08.2025

Duygu Kamacı Gencer

https://doi.org/10.48147/dada.1730084

Öz

Bu çalışma günümüzün popüler kavramlarından biri olan post-truth'un Türkçe kullanıcı tabanlı dijital sözlük-lerde nasıl kavramsallaştırıldığını, hangi terimlerle karşılandığını ve kullanıcılar tarafından nasıl yorumlandığını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın amacı doğrultusunda öncelikle post-truth'un sosyolojik ve felsefi arka planı tartışılmış; ardından hakikat, doğruluk ve gerçeklik ayrımlarına odaklanılarak kavramın kuramsal zemini ortaya konmuştur. Çalışmada ayrıca Türkçe alanyazınında post-truth’a önerilen karşılıklara da yer verilmiştir. Çalışmanın bulgular kısmında ise Ekşi Sözlük'ün “post-truth” başlığından toplanan veriler, nitel içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş ve Ekşi Sözlük'te kavramın nasıl tanımlandığı, kavrama hangi Türkçe karşılıkların önerildiği tartışılarak post-truth’un çok boyutlu bir fenomen olarak kavramsallaştırıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Post-truth'un Türkçede çoklu terminolojik görünüme sahip olmasının nedeni ise onun yalnızca epistemolojik bir krizi karşılayan kavram olarak değil, aynı zamanda gerçeklik anlayışında yaşanan ontolojik kırılmayı da ifade eden kavram olarak algılanmasıyla ilişkilendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

post-truth , hakikat , dijital sözlükler , kavramsallaştırma , Ekşi Sözlük

Kaynakça

• Albrecht, M. M. (2023). Trumping the Media: Politics and Democracy in the Post-truth Era, New York: Bloomsbury.
• Arkan, Z. N. (2022). Post-truth Kavramı Üzerine Türkçe Karşılık Denemesi, İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-16.
• Block, D. (2019). Post-Truth and Political Discourse, Switzerland: Palgrave Macmillan.
• Dağ, A. (2017). Kant Epistemolojisinde Bilgi, Varsayım ve İnanç Sorunu, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 1-19.
• Dönmezçelik, Ö. (2023). Post-Truth Kavramına Semantik, Felsefi ve Tarihsel Temelleri Bağlamında Türkçe Karşılık Bulmak, Yeni Medya, (14), 96-120.
• Fuller, S. (2018). Post-truth: Knowledge as a power game, New York: Anthem Press.
• Gürsoy, A. Ö. (2021). Hakikatin Ötesi, Berisi, Kendisi: “Hakikat-ötesi” Kavramına Dair Eleştirel Bir Çözümleme, Kaygı: Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 20(1), 150-170.
• Güven, A. (2020). Hakikatin Yitimi Olarak Post-Truth: Bir Kavramsallaştırma Denemesi, İnsan ve İnsan: Bilim Kültür Sanat ve Düşünce Dergisi, 23, 20-36.
• Kakutani, M. (2018). The death of truth: Notes on falsehood in the age of Trump, New York: Tim Duggan Books.
• Keyes, R. (2004). The post-truth era: Dishonesty and deception in contemporary life, New York: St. Martin’s Press.
• Maddalena, G. ve Gili, G. (2020). The History and Theory of Post-Truth Communication, Switzerland: Palgrave Macmillan.
• McIntyre, L. (2018). Post-truth, Massachussets: MIT Press.
• Moeschler, J. (2024). Language and Truth: What Makes Communication Reliable in a Post-Truth World, London: Routledge.
• Oxford Dictionaries. (2016). Word of the Year 2016. Oxford Dictionaries web sitesinden 29 Nisan 2025 tarihinde https://languages.oup.com/word-of-the-year/2016/ adresinden erişildi.
• Selim, F. (2023). Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek, Kaygı Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 22(1), 498-543.
• Sim, S. (2019). Post-Truth, Scepticism & Power, Switzerland: Springer. Terzi, A. (2020). Post-Truth Kavramı ve Türkçe Karşılıkları Üzerine, Türk Dili Dergisi, 820 (69), 80-86.
• Zoglauer, T. (2023). Truth Relativism, Science Skepticism and the Political Consequences. Truth and Fake in the Post-Factual Digital Age Distinctionsin the Humanities and IT Sciences içinde (1-26), Ed. Peter Klimczak and Thomas Zoglauer, Wiesbaden: Springer.