Sözlüklerde Tanımların Yasallığı Sorunu

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 86 - 94, 10.08.2025

Erdoğan Boz

Öz

Gerek kamu gerekse özel sözlük yayıncıları (sözlük hazırlayıcıları), yayınladıkları sözlükler dolayısıyla yasal sorumluluklar üstlenirler. Bu sorumluluklara bilimsel araştırmalar ve yayın etiği açısından bakıldığında karşımıza şu aykırı eylemler çıkmaktadır: intihal, sahtecilik, çarpıtma, dilimleme, haksız yazarlık. Bunlar dışında destek alınan kurum ve kuruluşların belirtilmemesi ve henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaların sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanılması da sayılabilir. Bu çerçeveden bakıldığında sözlüklerdeki madde başlarının tanımları, bilimsel araştırmalar ve yayın etiği açısından değerlendirilebileceği gibi tanımları yasal bir metinde belirlenmiş olan madde başlarının, nasıl tanımlanacağı da önemli bir soru ve sorundur: Ör. Çanakkale ilinden Ezine Peynirini ve Mandıracılarını Koruma, Geliştirme ve Tanıtma Derneği tarafından, Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan C2006/004 dosya numarası ile 10.04.2007 tarihinde alınan coğrafi işaret tescil belgesinde Ezine peynirinin geniş tanımlaması yapılmıştır. Bu tanım ile Türkçe sözlüklerdeki tanım karşılaştırıldığında ortaya nasıl bir durum çıkmaktadır? Bildiride bu soruların cevabı ve tanımların yasalara uygunluğu veya tanımların uylaşımsallığı konusu tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tanım , Yasallık , Uylaşımsallık , Coğrafi İşaretleme , Sözlük , Sözlüklerde Tanımların Yasallığı Sorunu

The Problem of Legality of Definitions in Dictionaries

Öz

Both public and private dictionary publishers (dictionary preparers) assume legal responsibilities due to the dictionaries they publish. When we look at these responsibilities in terms of scientific research and publication ethics, we come across the following contrary actions: plagiarism, forgery, distortion, slicing, unfair authorship. Other than these, not specifying the institutions and organizations from which support is received and using theses or studies that have not yet been submitted or defended and accepted as sources without the permission of their owners can also be included. When viewed from this perspective, the definitions of lexical entries in dictionaries can be evaluated in terms of scientific research and publication ethics, and how to define lexical entries whose definitions are specified in a legal text is also an important question and problem. For example, In the geographical indication registration document obtained from the Turkish Patent and Trademark Office with the file number C2006/004 on 10.04.2007 by the Association for the Protection, Development and Promotion of Ezine Cheese and Dairy Farmers from Çanakkale province, a broad definition of Ezine cheese was made. What kind of a situation emerges when this definition is compared with the definition in the Current Turkish Dictionary? The answers to these questions and the conformity of the definitions with the laws or the compatibility of the definitions will be discussed in the report.

Anahtar Kelimeler

Definition , Legality , Compatibility , Geographical Marking , Dictionary

Kaynakça

• Boz, E. (2009). Sözlükbirimlerin Tanımlamasına Anlambilimsel Bir Bakış, Turkish Studies, C. 4 (4), 172-183.
• Boz, E. (2015). Kullanıcı ve Sözlük İlişkisi, Erdem (69), 41-52.
• Boz, E. (2020). Çevrimiçi Genel Sözlüklerde Tanım, Dilbilim Dergisi - Journal of Linguistics, 34, 1-14.
• Blumenberg, H. (2023). Kavramsal Olmayanın Teorisi, (Çev. Aydın Gelmez) KETEBE Yayınları, İstanbul.
• Girişen, N. (2020). Terminolojide Tanım ve Tanım Çözümleme Ölçütleri, Uluslararası Disiplinler Arası Dil Araştırmaları (DADA) Dergisi, Sayı: 2020/1, Aralık, 53-73.
• Gökter Gençer, B. ve Yavuzarslan P. (2020). Genel Sözlüklerde Tanım ve Ta-nımlama Yöntemleri, Modern Türklük Araştırmaları, 17(3), 392-411.
• https://mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.5846.pdf (Erişim tarihi 15.05.2025)
• https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/mevzuat/bilimsel-arastirma-ve-etik-yonetmeligi.aspx (Erişim tarihi 15.05.2025)
• https://answers.justia.com/question/2024/01/24/is-it-copyright-infringement-to-copy-and-998244#:~:text=Nature%20of%20the%20Copyrighted%20Work,to%20fall%20under%20fair%20use. (Erişim tarihi 15.05.2025)
• https://www.tcmevzuat.com/normlar/normlar-hiyerarsisi/ (Erişim tarihi 15.05.2025)
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi 15.05.2025)
• http://www.canakkale.gov.tr/ezine-peyniri (Erişim tarihi 20.05.2025)
• https://www.turkpatent.gov.tr/cografi-isaret (Erişim tarihi 20.05.2025)
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170110-9.htm (Erişim tarihi 20.05.2025)
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2032491 (Erişim tarihi 20.05.2025)
• https://yucita.org/file_sub_169_3.-Uluslararasi-Antalya-Cografi-Isaretler-Semineri---Antalya-Yildiz-Ezine-Peyniri.pdf (Erişim tarihi 20.05.2025)