Dedikodu ve Roman: Fahim Bey ve Biz’de Gerçeklik ile Kurmaca Arasında Söylemsel Dönüşümler

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 11, 114 - 138, 25.10.2025

Seda Alabulut , İbrahim Şahin

Öz

Dedikodu, toplumsal yaşamda çoğu kez değersiz bir söylem türü olarak konumlandırılmış olsa da edebî eserlerde farklı bir yoğunluk kazanır. Sözlü kültürün sürekliliğini taşıyan bu pratik, karakterler arası iletişimin ötesine geçerek anlatının kurgusal evrenine nüfuz eder. Edebiyat, dedikodunun bu çok yönlü işlevini hem içerik hem de biçim düzeyinde kullanır. Bu makale, dedikodunun edebî metinlerde sabit bir içerik taşımadığını, her aktarımda yeniden biçimlendiğini ortaya koyar. Unutma, eksiltme, abartma ve sivriltme gibi süreçler, dedikodunun içeriğini sürekli dönüştürür; böylece başlangıçta tekil bir yaşantıya dayanan dedikodu, eser içinde çoğul yorumlara açık bir anlatı hâline gelir. Dedikodu, bu çoğul yapısı sayesinde farklı bağlamlara eklemlenerek eserin tematik örgüsünü her seferinde yeniden düzenler; farklı sesler ve bakış açılarıyla zenginleştirir. Bu dönüşüm, dedikodunun, eserlerde farklı perspektifler arasında anlam yaratan dinamik bir alan olarak işlev gördüğünü gösterir. Böylelikle dedikodu, edebî bağlamda değişkenliği ve çoğulluğu ile bireysel sözün toplumsal tahayyüle dönüşmesini mümkün kılan kurucu bir anlatı formu olarak değerlendirilir

Anahtar Kelimeler

Dedikodu , Edebiyat , Dedikoduların yorumu , Dedikoduların İçeriği , Kurmaca

Gossip and the Novel: Discursive Transformations Between Reality and Fiction in Fahim Bey ve Biz

Öz

Gossip, although often positioned as a trivial form of discourse in social life, acquires a different intensity in literary works. As a practice that carries the continuity of oral culture, it penetrates the fictional universe of the narrative beyond interpersonal communication. Literature employs this multifaceted function of gossip on both the level of content and form. This article demonstrates that gossip in literary texts does not maintain a fixed content but is reshaped with each retelling. Processes such as forgetting, omission, exaggeration, and sharpening continuously transform its content; thus, gossip, initially rooted in an individual experience, becomes an open field of multiple interpretations within the work. Through this plural structure, gossip integrates into different contexts, reorganizing the thematic framework of the text each time and enriching it with diverse voices and perspectives. This transformation reveals gossip as a dynamic space that generates meaning among different perspectives. In this way, gossip, with its variability and multiplicity, is evaluated as a foundational narrative form that enables individual speech to turn into collective imagination in the literary context.

Anahtar Kelimeler

Gossip , Literature , Interpretation , Fiction , Content

Kaynakça

• Allport, G. W. ve Postman, L. (1947). The Psychology of Rumor. Henry Holt and Company.
• Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik (A. Tekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bartlett, F. C. (1932). Remembering: A Study in Experimental and Social Psychology. Cambridge University Press.
• Becermen, M. (2004). Dilthey, Heidegger ve Gadamer’de anlama sorunu. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(6), 35-66.
• Berger, J. (2014). Word of Mouth and Interpersonal Communication: A Review and Directions for Future Research. Journal of Consumer Psychology, 24(4), 586–607. https://doi.org/10.1016/j.jcps.2014.05.002
• Berger, J. ve Milkman, K. L. (2012). What makes online content viral? Journal of Marketing Research, 49(2), 192–205. https://doi.org/10.1509/jmr.10.0353
• Conway, M. A. ve Ross, M. (1984). Getting what you want by revising what you had. Journal of Personality and Social Psychology, 47(4), 738–748.
• Derrida, J. (1982). Margins of Philosophy (A. Bass, Çev.). University of Chicago Press.
• Eco, U. (1989). Foucault’s Pendulum (W. Weaver, Çev.). Harcourt, Inc. (Eserin orijinal yayım tarihi 1988)
• Eidinow, E. (2015). Envy, Poison, and Death: Women on Trial in Classical Athens. Oxford University Press.
• Freud, S. (2009). Haz İlkesinin Ötesinde - Ben ve İd (A. N. Babaoğlu, Çev., 2. Baskı). Metis Yayınları.
• Gadamer, H. G. (1980). Truth and Method (2. Baskı). New York: Crossroad.
• Girard, R. (2005). Günah Keçisi (I. Ergüden, Çev.). Kanat Kitap.
• Görgülü Çelik, B. (2020). Dedikodunun dayanılmaz hafifliği. Psikeart, Dedikodu, (67), 72–75.
• Göle, M. (2016). Dedikodu (1. Baskı). Alakarga Yayıncılık.
• Hardie, P. (2012). Rumour and Renown: Representations of Fama in Western Literature. Cambridge University Press.
• Hisar, A. Ş. (2023). Fahim Bey ve Biz (3. bs.). Yapı Kredi Yayınları.
• Homer, S. (2022). Jacques Lacan (A Aydın, Çev.). Phoenix Yayınları.
• Kalkan, H. S. (2020). Kulaktan kulağa. Psikeart, Dedikodu, (67), 50–53.
• Kapferer, J. N. (1992). Dünyanın En Eski Medyası: Dedikodu & Söylenti (I. Gürbüz, Çev., 2. Baskı). İletişim Yayınları.
• Levin, J. ve Arluke, A. (1987). Gossip: The Inside Scoop. Plenum Press.
• Levin, J. ve Arluke, A. (1987). Gossip: The Inside Scoop. Plenum Press.
• Loftus, E. F. (1996). Eyewitness Testimony. Harvard University Press.
• Loftus, E. F. ve Palmer, J. C. (1974). Reconstruction of automobile destruction: An example of the interaction between language and memory. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 13(5), 585–589.
• Moore, A. (2012). Teaching and Learning: Pedagogy, Curriculum and Culture (2. Baskı). Routledge.
• Palmer, R. E. (1969). Hermeneutics: Interpretation theory in Schleiermacher, Dilthey, Heidegger, and Gadamer. Northwestern University Press.
• Schellekens, G. A. C., Verlegh, P. W. J. ve Smidts, A. (2010). Language abstraction in word of mouth. Journal of Consumer Research, 37(2), 207–223. https://doi.org/10.1086/651240
• Solmaz, B. (2004). Kurumsal Söylenti ve Dedikodu, Türkiye’deki İşletmelerde Bir Uygulama. Noel Basımevi.
• Tommasi, G. (2015). Gossip Between Social Media and Fiction: The Case of Jonathan Franzen’s Freedom. Annali di Ca’ Foscari. Serie Occidentale, 49, 253–270. https://doi.org/10.14277/2499-1562/AnnOc-49-15-14