SINIF ÖĞRETMENLERİNİN DEĞERLER EĞİTİMİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN ALINDIĞI ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ: BİR META-TEMATİK ÇALIŞMA

Yıl 2024, , 88 - 110, 30.03.2024

Hüsnü Yusuf Biçer , Ahmet Yücel , Gözde Subaşı , Hatice Çetinkaya

https://doi.org/10.61964/dade.1425061

Öz

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşlerini meta-tematik analizi yaparak incelemektir. Bu amaç etrafında konu bağlamında değerler eğitimi çalışma grubu bağlamında sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin alınması gibi ölçütler üzerinden tercih edilmiştir. Bu araştırmada meta-tematik yöntem tercih edilmiştir. Toplanan veriler içerik analiziyle analiz edilerek yeniden kod ve temalar oluşturulmuştur. Araştırma bulgularında değerler eğitiminde karşılaşılan sorunlar; iletişim teknolojileri, aile ve çevre, okul yönetimi ve resmiyet sorunu, öğretim programı, öğretmen tutumları, okul şartları, materyal eksikliği, öğrencilerin gelişimine uygun olmaması gibi temalara ayrılmıştır. Değerler eğitiminde karşılaşılan sorunlara yönelik çözüm önerilerinde ise; kitap ve yardımcı materyaller, paydaşlarla irtibat, eğitim sürecini zenginleştirmek, öğretmen ve yöneticilerin geliştirilmesi, aile ve çevre ile ilişkiler, devlet tutumu, öğretim programları gibi temalara ayrılmıştır. Değerler eğitimine yönelik ayrı bir ders olmasına dair farklı görüşler olmasıyla beraber, değerler eğitiminde yapılan çalışmalar görsel ağırlıklı, edebi ve sanat ağırlıklı, teknoloji entegreli, uygulama ağırlıklı, bilişsel ağırlıklı, okul dışı çalışmalar olarak temalaştırılmıştır. Bu sonuçlar etrafında ise; değerler eğitiminde veliler ile sık görüşmeler yapılıp öğrencilerin değerleri içselleştirmesine yardımcı olunması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf Öğretmenleri, Değerler Eğitimi, Meta-Tematik Çalışma

REVIEW OF STUDIES IN WHICH CLASSROOM TEACHERS' OPINIONS ON VALUES EDUCATION ARE OBTAINED: A META-THEMATIC STUDY

Öz

This research aims to examine classroom teachers' views on values education by making a meta-thematic analysis For this purpose, the subject was preferred based on criteria such as taking the opinions of classroom teachers in the context of the values education working group. Meta-thematic method was preferred in this research. The collected data were analyzed with content analysis and codes and themes were created again. In the research findings, problems encountered in values education are divided into tienes such as family and environment, school management and formality problems, curriculum, teacher attitudes, school conditions, lack of materials, and not being suitable for the development of students. In the solution suggestions for the problems encountered in values education; It is divided into themes such as books and supplementary materials, contact with stakeholders, enriching the educational process, development of teachers and administrators, relations with family and environment, state attitude, and curriculum. Although there are different opinions about having a separate course for values education, the studies carried out in values education have been thematized as visual-oriented, literary and artistic-oriented, technology-integrated, application-oriented, cognitive-oriented, and out-of-school studies. Around these results; In values education, it may be recommended to have frequent meetings with parents to help students internalize values.

Anahtar Kelimeler

Classroom Teachers, Values Education, Meta-Thematic Study

Kaynakça

• Ada, S., Baysal, Z. N., & Korucu, S. (2005). Sınıf öğretmenlerinin sınıf içi olumsuz davranışlara gösterdikleri tepkilerin karakter eğitimi ve 2005 ilköğretim programı açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(10), 7-18.
• Adıgüzel, O. C., & Ergünay, O. (2012). Türkiye’de değerler üzerine gerçekleştirilen lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme perspektifinden incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 18-33.
• Akbaş, O. (2008). Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akkaya, N. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin değer tercihleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(2), 69-82
• Aksakal, M.S. (2020). Nurettin Topçu`nun Türkiye`nin Maarif Davası isimli eserinin değerler eğitimi açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi]. Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aksoy, E. (2017). İlkokullarda değerler eğitiminde etkili olan faktörlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aktepe, V., Keser, H., & Şeref, Ş. E. (2020). Sınıf öğretmenlerinin perspektifinden değerler ve değerler eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 897-918. https://doi.org/10.32709/akusosbil.781857
• Akpınar, B., & Özdaş, F. (2013). İlköğretimde değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 105-113.
• Aladağ, S., & Kuzgun, M. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının değer kavramına ilişkin metaforik algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 163-193.
• Albayrak, F. (2015). İlkokul sosyal bilgiler dersinde kazandırılan değerlerle ilgili sınıf öğretmenlerinin görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Alıcı, F. (2019). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altheide, D. L., & Schneider, C.J. (2013). Oalitative Media Analysis (2.bs). SAGE Publications.
• Atmaca, G. (2011). Çocuklara Mahsus Gazete' de değerler eğitimi (1-100 sayılar). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Avcı, N. (2007). Toplumsal değerler ve gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aydın, M. Z., & Gürler Akyol, G. (2014). Psikoloji, Din ve Eğitim yönüyle insanî değerler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Aydın, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri(Isparta İli Örneği). [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aydın, İ. & Öksüz, A. (2021). Çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (25), 579-619. https://doi.org/10.29000/rumelide.1036589
• Baş, G., & Beyhan, Ö. (2012). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılmış tezlerin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(24), 55-74.
• Batdı, V. (2019). Meta-tematik analiz: Örnek uygulamalar. Anı Yayıncılık.
• Batdı, V., & Anıl, Ö. (2021). Bilgisayar destekli eğitimle öğrenme: Bir meta-tematik analiz. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1), 111-127. https://doi.org/10.25092/baunfbed.842078
• Batmaz, O., & Erdoğan, T. (2019). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2681-2692. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3594
• Bilir, E. (2022). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri (Çanakkale İli Örneği). [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Çanakkale Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Çelikkaya, T., & Kürümlüoğlu, M. (2017). Veliler, öğrenciler ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin programdaki değerlere ilişkin değer hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 243-264. https://doi.org/10.20860/ijoses.338565
• Çetin, A., & Ünsal, S. (2019). Öğretmen adaylarının değerlerle ilgili zihinsel yapıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (49), 187-210.
• Çırak, E. (2013). Cengiz Aytmatov romanlarının değerler eğitimine katkısı. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilmaç, B., & Ekşi, H. (2007). Değerler eğitiminde temel tartışmalar ve temel yaklaşımlar. İlk öğretmen Eğitimci Dergisi, 14, 21-29.
• Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dilmaç, B., & Şimşir, Z. (2022, Mayıs 31). Okullarda değerler eğitimi. https://www.researchgate.net/publication/312057443_Okullarda_Degerler_Egitimi.
• Dinçer, B., & Gözel, Ü. (2019). İlkokul programlarında (1-4) yer alan ve kazandırılması hedeflenen değerlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin ve öğrenci velilerinin görüşlerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 207-234. https://doi.org/10.34234/ded.536439
• Elbir, B., & Bağcı, C. (2013). Değerler eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü düzeyindeki çalışmaların değerlendirilmesi, Turkish Studies, (8), 1321-1333.
• Erbaş, A. A., & Başkurt, İ. (2022). Hayat Bilgisi dersindeki değerler eğitimine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 159-185. https://doi.org/10.51460/baebd.977669
• Erdönmez, A. (2019). İlkokul 4. Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin değerler eğitimi bakımından incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Ergün, A., & Koç, S. (2022). Öğretmenlerin değerler eğitimi uygulamalarına yönelik görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 729-754. https://doi.org/10.17679/inuefd.1033206
• Gözel, Ü. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. [Yayımlan¬mamış Yüksek Lisans Tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gözler, A., Haskuş, A., Ayhan, B., Karslı, E., & Akın, Z. (2020). Değerler eğitimi kapsamında hazırlanan bilimsel çalışmaların farklı değişkenler göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 224-241. https://doi.org/10.31592/aeusbed.677048
• Gülmüş, R. (2015). İlkokul 4.Sınıf Sosyal Bilgiler dersi tarih konularında değer öğretimine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),17(3), 641-660.
• Gürkan, E. (2017). İlkokullarda uygulanan değerler eğitimi uygulamalarının yönetici ve sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Kaçmaz, M. Y. (2020). Hababam sınıfı filmlerinin değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Kadriye Uzuner, N. (2019). Değerler eğitiminde kullanılan araç-gereç ve materyallere ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kafadar, T. (2019). Türkiye, ABD ve Fransa’nın sosyal bilgiler öğretim programları ve ders kitaplarının değerler eğitimi boyutunda karşılaştırılması. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kara, B. (2017). İlköğretim okullarında değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kara, K. (2018). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılan araştırmalarda dil olgusunun değer olarak görülmemesi üzerine bir araştırma, International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 3(6), 126-141.
• Karamustafaoğlu, S., & Amanat, G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-15.
• Kardaş, M. N., & Cemal, S. (2017). Değerler eğitimi ve Türkçe öğretiminde değerler eğitimi üzerine yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 383-412.
• Keskin, Y. (2016). Değerlere genel bir bakış: Tanımı, özellikleri, işlevi ve sınıflandırılması. Mustafa Köylü (Ed.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü’nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kurtulmuş, M., Tösten. R., & Gündaş. A. (2014). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin değerler eğitimi sürecinde karşılaştıkları sorunlar. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 281-305.
• Külünkoğlu, T. (2018). Ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde uygulanan değer eğitiminin öğrencilerin dürüstlük değerini kazanma düzeyine etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Memiş, Y. S. (2013). Aşık Şeref Taşlıova’dan derlenen halk hikayelerinde değerler eğitimi. [Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Memiş, A., & Gedik, E. G. (2010). Sınıf öğretmenlerinin değer yönelimleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 123-142. https://doi.org/10.9779/pauefd.1075291
• Memiş, A., & Güney Gedik, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin değer yönelimleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 123-142.
• Onat Sayın, N. (2020). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin değerler eğitimi ile ilgili görüşleri (Merkez efendi İlçe Örneği). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Dönem Projesi]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özleşmiş, N. (2019). İlkokul hayat bilgisi dersi kapsamındaki değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sidekli, S., & Aydın, Y. (2016). İlkokul eğitiminde etik iklim: Olumlu/olumsuz örnekler, Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(3), 16-26.
• Süslü, E. (2021). Matematik dersinde değerler eğitimine yönelik ortaokul matematik öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Tekin, Ö. G., & Bedir, G. (2019). Ortaokul öğretim programlarındaki kazanımların karakter eğitimi analizi, Değerler Eğitimi Dergisi, (17)38, 139-169. https://doi.org/10.34234/ded.492505
• Taçyıldız, G., & Güney, K. (2023). 8. Sınıf ders kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Rumeli’de Dil ve Anlatım Dergisi (35), 594-625. https://doi.org/10.29000/rumelide.1346225
• Taymur, Z. A. (2015). İlkokul öğretmenlerinin değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir araştırma (Batman İli Örneği). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tosun, Y. (2021). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimini zorlaştıran faktörlere ilişkin görüşleri ve değerler eğitimine yönelik uygulamaları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tokdemir, M. A. (2007). Tarih öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi hakkındaki görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turan, C., & Arslan, S. (2016). İlkokul öğrencilerinde evrensel ve insani değerlerin kazandırılma sürecinin, sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports ve Science Education. 5(1), 2146-9466.
• Ulun, E. B. (2022). Cahit Uçuk’un çocuk romanlarında değerler eğitimi. Uluslararası İnsan Ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7(2), 133-145.
• Ulusoy, K., & Arslan, A. (2014). Değerli bir kavram olarak değer ve değerler eğitimi. Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi kitabı içinde (ss.1-14). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yalar, T., & Yelken, T. Y. (2011). Değerler eğitiminin iyileştirilmesi ile ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi ve bir program modulü örneğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilgiler Dergisi, 10(38), 79-98.
• Yağcı, A. B. (2012). Değerler eğitimi bağlamında Yusuf ile Züleyha kıssası. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yaşar Ş., & Çengelci T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin bir durum çalışması, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 1-23.
• Yaşar, Ş., Gültekin, M., & Gürdoğan, B. Ö. (2013). Sınıf öğretmenlerinin bakış açısıyla küreselleşmenin değerler eğitimine yansıması. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 339-369.
• Yaşaroğlu, C. (2020). Sınıf öğretmenlerinin sürdürülebilir değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 6(72), 4626-4640. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.2662
• Yazar, T. (2012). Öğretmen adaylarının değerler hakkındaki görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2, 61-68.
• Yel, S., & Aladağ, S. (2009). Sosyal bilgilerde değerlerin öğretimi. Mustafa Safran (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi, 118-145. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N., & Turan, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi dersi öğretim programındaki değerlerin kazandırılma sürecine yönelik görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 420-437.
• Yurtal, F., & Yontar, A. (2006). Sınıf Öğretmenlerinin öğrencilerinden bekledikleri sorumluluklar ve sorumluluk kazandırmada kullandıkları yöntemler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 411-424.
• URL, (1) https://www.dersturkce.net/2022/03/bir-insan-ahlaken-egitmeden-sadece.html