II. ABDÜLHAMİD’İN PANİSLAMİZM POLİTİKASININ YUMUŞAK GÜÇ PERSPEKTİFİNDEN ELE ALINMASI

Yıl 2024, , 164 - 182, 31.10.2024

Ahmet Fethi Gün

https://doi.org/10.61964/dade.1555644

Öz

Yumuşak güç uluslararası ilişkiler disiplininde gittikçe önem kazanan bir kavramdır. Akademik çalışmalarda yumuşak gücün bir devletin dış politikasındaki önemi araştırma konusu olmaktadır. Türk dış politikasında da son dönemde yumuşak güçle alakalı birçok tez çalışması yapılmıştır. Her ne kadar yumuşak güç kavramsallaştırması yeni olsa da, geçmiş yüzyıllardaki birçok devlet yumuşak gücü etkin şekilde kullanmıştır. Bu çalışma, yumuşak gücün kullanımının Türk dış politikasında yeni bir durum olmadığını ve Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında özellikle II. Abdülhamit tarafından etkin şekilde kullanıldığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle çalışmada tek bir konu üzerinden değil, birden fazla tarihsel olay üzerinden yumuşak güç analizi yapılmıştır. Osmanlı Devleti’nin diğer devletlerle olan ilişkilerinde Panislamizm söylemini ön plana çıkartarak yumuşak güç kullanımının Avrupa devletler sistemindeki denge unsurunu nasıl sağladığı incelenmiştir. Bu çerçevede farklı örnekler üzerinden karşılaştırmalar yapılarak Osmanlı yumuşak gücünün değişen uluslararası güç dengelerine göre nasıl adapte olduğu irdelenmiştir. Çalışmada öncelikle yumuşak güç kavramı detaylıca anlatılmış, daha sonra dönemin dış politikasında panislamist yaklaşımların bu kavramla özdeşleşip özdeşleşmediği ortaya konmuştur. Bu amaçla uluslararası ilişkilerde güç ve özelde yumuşak güç ekseninde yapılan çalışmalarda nelerin yumuşak güç olup olmadığı tespit edilmiştir. Bu maksatla Abdülhamid dönemindeki dış politika pratiklerinin yumuşak güç ile tevfik edilebileceği ortaya konmuştur. Yumuşak güç, kamu diplomasisi, kültürel diplomasi gibi kavramlarla ilgili modern dönemi esas alan birçok çalışma mevcuttur; ancak bu kavramların henüz tanımlanmadığı dönemde dahi kullanıldığını ispat etmek literatüre ciddi katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Bu çalışma ile yumuşak güç dönemlendirmesinin daha da geriye çekilmesi mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamit, Panislamizm, Yumuşak Güç.

II. ABDULHAMID'S CONSIDERING THE POLICY OF PANISLAMISM FROM A SOFT POWER PERSPECTIVE

Öz

Soft power is a concept that is becoming increasingly important in the discipline of international relations. Academic studies have explored the significance of soft power in a state's foreign policy, and recently, numerous theses have focused on this concept in the context of Turkish foreign policy. Although the conceptualization of soft power is new, many states have effectively utilized it throughout history. In this study, it is stated that the use of soft power is not a new situation in Turkish foreign policy and that it was used in the last century of the Ottoman Empire, especially during World War II. It reveals that it was used effectively by Abdulhamid. Therefore, this study will conduct a soft power analysis not on a single issue, but across multiple historical events. By highlighting the discourse of Pan-Islamism in the Ottoman Empire's relations with other states, the research will examine how the use of soft power contributed to maintaining balance within the European state system. In this context, various examples will be compared to illustrate Ottoman soft power adapted to the changing dynamics of international power. In the study, firstly the concept of soft power was explained in detail, then it was revealed whether the pan-Islamist approaches in the foreign policy of the period were identified with this concept. To achieve this objective, the study examines existing research on the dynamics of power and soft power in international relations, identifying what constitutes soft power and what was not. For this purpose, it was revealed that the foreign policy practices during the Abdulhamid period could be identified with soft power. While many studies focus on concepts such as soft power, public diplomacy, and cultural diplomacy within the modern context, this research argues that these concepts were utilized even before they were formally defined. Establishing this connection will contribute significantly to the literature and allow for an expanded understanding of soft power's historical applicability.

Anahtar Kelimeler

II. Abdulhamid, Pan-Islamism, Soft Power

Kaynakça

• Adiloğlu, B., & Yücel, G. (2021). Düyûn-ı Umûmiyye Osmanlı Devlet Borçları İdaresi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (21), 67-78.
• Afyoncu, Erhan., “2. Abdülhamid Avrupa’daki soytarılıkları yasaklatmıştı”, https://www.sabah.com.tr /yazarlar/erhan-afyoncu/2016/05/15/2-abdulhamid-avrupadaki-soytariliklari-yasaklatmisti (16.10.2024)
• Akyıl, L. (2017). Osmanlı Devleti’nde Siyasi Ritüeller. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(17), 205-212.
• Arabacı, C. (2019). II. Abdülhamid’e İslâmcı Muhalefet. Sultan II. Abdülhamid Dönemi Siyaset-İktisat-Dış Politika-Kültür–Eğitim, Editör Mehmet Bulut vd., İstanbul: İZÜ Yayınları, 215-241.
• Armaoğlu, F. (2022). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914 (22nd ed.). Kronik Yayınları.
• Aslan, Ö. (2022). İttihad-ı İslam (Panislamizm) Fikrinin Osmanlı ve İran’daki Yansımaları ile İki Ülke İlişkilerine Tesiri. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 27-46
• Aykurt, Ç. (2001). Padişah-Halk Buluşmasını Temin Eden Törenlerden Birisi: Cuma Selamlığı Tarih İncelemeleri Dergisi, 16(1), 201-204.
• Balibar, E., & Wallerstein, I. (1988). Race, nation, class: Ambiguous identities (3rd ed.). Verso.
• Becker, C. H. (1904). Panislamismus. Archiv für religionswissenschaft, 5(VII)..
• Blunt, W. S. (2011). İslam’ın geleceği (1st ed.). Ayrıntı Yayınları
• Çetinsaya, G. (1988). II. Abdülhamid döneminin ilk yıllarında “İslam Birliği” hareketi (1876-1878) Unpublished master’s thesis. Ankara Üniversitesi.
• Çetinsaya, G. (2006). Ottoman administration of Iraq, 1890-1908. In B. C. Fortna & U. Freitag (Eds.), SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge.Yayınevi.
• Davison, R. H. (1963). Reform in the Ottoman Empire, 1856-1876. Princeton University Press.
• Eraslan, C. (2019). Sultan II. Abdülhamid ve politikası üzerine düşünceler. In M. Bulut, M. E. Kala, N. Salık, & M. Nar (Eds.), Sultan II. Abdülhamid dönemi: Siyaset, iktisat, dış politika, kültür, eğitim (s. 127–138). İZÜ Yayınları.Yayınevi.
• Gücüm, K. (2015). İmparatorluğun liberal yılları (1856-1870). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Gün, E. (2019). Klasik jeopolitik perspektifinden ABD’nin Irak müdahaleleri Unpublished master’s thesis. Marmara Üniversitesi.
• İrfan, S. (2019). II. Abdülhamid Dönemi Kamu Diplomasisi Uygulamaları Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Kalın, İ. (2010). Türk Dış Politikası Ve Kamu Diplomasisi. Müsiad Yayınları.
• Karal, E. Z. (1983). Osmanlı tarihi (4th ed.). Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Karčić, H. (2014). Supporting the Caliph’s Project: Bosnian Muslims and the Hejaz Railway. Journal of Muslim Minority Affairs, 34(3), 282–292. https://doi.org/10.1080/13602004.2014.939555. Kavas, A. (2009). Sömürgecilik. https://islamansiklopedisi.org.tr/somurgecilik
• Keohane, R. O., & Nye, J. S. (2012). Power and interdependence (4th ed.). Longman.
• Landau, J. M. (1990). Jihad in Saudi Arabia the politics pan-Islam ideology and organization. Oxford University Press.
• Lee, D. E. (1942). The origins of Pan-Islamism. The American Historical Review, 47(2), 278–287.
• Lombaa, A. (2000). Kolonyalizm postkolonyalizm (M. Küçük, Trans.). Ayrıntı Yayınları.
• Morgenthau, H. J. (1948). Politics among nations: The struggle for power and peace (1st ed.). Alfred A. Knopf.
• Nye, J. S. (2002). The paradox of American power: Why the world’s only superpower can’t go it alone. Oxford University Press.
• Nye, J. S. (2008). The powers to lead (4th ed.). Oxford University Press.
• Ortaylı, İ. (1983). İmparatorluğun en uzun yüzyılı (1st ed.). Hil Yayıncılık.
• Özcan, A. (2001). İttihad-ı islam. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi.
• Özcan, A. (2019). Sultan II. Abdülhamid’in dış siyaseti ve uygulamaları. In M. Bulut, M. E. Kala, N. Salık, & M. Nar (Eds.), Sultan II. Abdülhamid dönemi: Siyaset, iktisat, dış politika, kültür, eğitim. İZÜ Yayınları.
• Özkan, F. (2022). Ottoman soft power and its place in the international system. Trends in Business and Economics, 36(3), 224-234. https://doi.org/10.5152/TBE.2022.908029.
• Öztürk, A. (2013). Machiavelli Düşüncesinde Cumhuriyetçi Özgürlük ce Kurucu Lider Imgesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(2), 181-204. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002284.
• Pallaver, M. (2011). Power and its forms: Hard, soft, smart (1st ed.). The London School of Economics and Political Science.
• Sambur, B. (2022). Cemaleddin Afgani: Panislamizmin ideoloğu. https://turkish.aawsat.com/home/article/3477956/profdr-bilal-sambur/cemalettin-afgani-panislamizmin-ideoloğu
• Sumner, B. H. (1937). Russia and the Balkans: 1870-1880. Oxford at the Clarendon Press.
• Turan, N. S. (2014a). İmparatorluk ve Diplomasi: Osmanlı Diplomasisinin İzinde. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Turan, N. S. (2014b). İmparatorluk ve Diplomasi. In F. Aral (Ed.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Woods, S. H. F. (1976). Türkiye Anıları (1st ed.). Milliyet Yayınları.
• Yasamee, F. A. K. (2018). Abdülhamid’in Dış Politikası. Kronik Yayınları..