HUKUK DEVLETLETİNDE SINIRLANDIRILAYAMAYACAK OLAN ÇEKİRDEK HAK: MASUMİYET KARİNESİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 25, 30.04.2023

Abdullah Koç

Öz

Dünya tarihi boyunca siyasi otoritelerin baskıcı yönetimleri ve adaletsiz mahkemelerin hakkaniyetsiz kararlarına tepki olarak ortaya çıkan toplumsal isyan hareketleri ve ihtilaller, birtakım temel hak ve hürriyetlerin filizlenmesine sebep olmuştur. Nitekim kişinin suçluluğu ispatlanıncaya kadar masum olduğu varsayımına dayanan masumiyet karinesi de ilk defa Fransız İhtilali sonrasında kabul edilen 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesinde yer alan en önemli teminatlardandır. Bu hak sonraki dönemlerde, modern anayasalarda hiçbir zaman sınırlandırılamayacak nitelikteki temel insan hakları arasında yerini almıştır. Ancak masumiyet karinesinin pozitif hukuk metinlerinde var olması, hakkında soruşturma yürütülen veya kamu davası açılan şüpheli ve sanıkların yargılama sürecinde lekelenmemesi adına tek başına yeterli bir tedbir değildir. Bunun yanında devletin bütün organları ve toplumu oluşturan bireyler bu hakkı zedeleyecek her türlü muameleden kaçınmalıdır. Özellikle bu konu hızla genişleyen ve kontrol altına alınması gitgide güçleşen sosyal medya mecraları ve devletin dördüncü erki olarak isimlendirilen basın yayın organları hakkında ayrı bir öneme haizdir. Sonuç olarak gereken hassasiyet gösterilmediği takdirde bireylerin hakkaniyete uygun bir şekilde yargılamaları için son derece önemli olan bu hak, kâğıt üzerinde kalacak ve pratik hukuk hayatına etkisi olmayan soyut kanun metinlerinden ibaret olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Masumiyet karinesi, lekelenmeme hakkı, adil yargılanma hakkı, basın ve sosyal medya, Masumiyet karinesi, lekelenmeme hakkı, adil yargılanma hakkı, basın ve sosyal medya

NON-LIMITED CORE RIGHT IN THE STATE OF LAW: PRESUMPTION OF INNOCENCE

Öz

Throughout the history of the world, social rebellion movements and revolutions that emerged as a reaction to the oppressive administrations of political authorities and the unfair decisions of unjust courts have caused some fundamental rights and freedoms to sprout. As a matter of fact, the presumption of innocence, which is based on the assumption that a person is innocent until proven guilty, is one of the most important guarantees in the 1789 French Declaration of Human and Citizen Rights, which was accepted for the first time after the French Revolution. In later periods, this right took its place among the basic human rights that could never be limited in modern constitutions. However, the existence of the presumption of innocence in positive legal texts alone is not a sufficient precaution in order not to tarnish the suspects and defendants who are being investigated or prosecuted during the trial n addition to this, all organs of the state and individuals formed by the society have to refrain from any treatment that would harm this right
This issue has a special importance especially regarding the rapidly expanding social media channels, which are getting harder and harder to control, and the media organs called the fourth power of the state. As a result, if the necessary sensitivity is not shown, this right, which is extremely important for individuals to judge in a fair way, will fail to implement and consist of abstract law texts that have no effect on practical legal life.

Anahtar Kelimeler

Presumption of innocence, right not to be labelled as criminal, the right to a fair trial, the press, and social media

Kaynakça

• Akıncı, F. (2020). Lekelenmeme hakkı. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (43), 177-202.
• Akyılmaz, G. (2012). Osmanlı hukukunda masuniyet-i şahsiyye ilkesi, I. Türk Hukuk Tarihi
• Aslan, N. (2014). Kur’ân ve sünnete göre sanık ve mahkûm hakları. Kur’ân ve Sünnete Göre Temel İnsan Hakları, 531-565.
• Çayan, G. (2020). Masumiyet karinesi doktrini. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 1(42), 49-88.
• Çırak, E. (2019). Avrupa insan hakları sözleşmesi çerçevesinde adil yargılanma hakkının uygulama alanı. D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 21, Özel S., 997-1028
• Değirmencioğlu, B. (2019). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Işığında. Masumiyet Karinesi” nin Korunması”,(Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,(2), 2019, ss. 307-356).
• Dikici, M. F. (2009). Ceza Muhakemesi Hukuku, 6 Baskı, Ankara, Seçkin.
• Ercan, İ. (2015). Ceza muhakemesi Hukuku, 9. Baskı, İstanbul, 12 levha.
• Feyzioğlu, M. (1999). Suçsuzluk karinesi: Kavram hakkında genel bilgiler ve avrupa insan hakları sözleşmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 48(1).
• Gözler, K. (2017). İnsan Hakları Hukuku, 1. Baskı, Bursa, Ekin Basın Yayım Dağıtım.
• Gülsün, R. (2015). İnsan onuru ve lekelenmeme hakkı. International Journal of Legal Progress, 1(2), 17-42.
• Hakeri, H. & Ünver, Y. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku 17. baskı, Ankara.
• Karakaya, N. (2015). Lekelenmeme Hakkı. Journal of Penal Law and Criminology, 3(2), 311-318.
• Koca, M. & Üzülmez, İ. (2020). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı Ankara, Seçkin .
• Özbek, V. Ö., Doğan, K. & Bacaksız, P. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku 14. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Özen, M. (2017). Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri, 1. Baskı, Ankara, Adalet.
• Öztürk, B. (2021). Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku 15.Baskı, Ankara, Seçkin.
• Öztürk, M. (2019). Anayasa Hukukunda Suçsuzluk Karinesi (Yüksek Lisans), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Şahin, C. & Göktürk, N. (2021) Ceza Muhakemesi Hukuku-1, 12.Baskı, Ankara, Seçkin.
• Şık, H. (2012). Suçsuzluk karinesi. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (1), 103-145.
• Tanrıvermiş, A. (2021). Masumiyet Karinesi Genişleten Bir İlke Olarak Lekelenmeme Hakkı, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Tolga, Ş. (2016). Anayasası’na göre temel hak ve özgürlüklerin olağanüstü hal rejimi: eski kavramlara yeniden bakmak. Anayasa Hukuku Dergisi, 5(10), 502-503.
• Tunçer, A. İ. (2018). Susma hakkı bağlamında birtakım ceza muhakemesi işlemlerinin değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2), 355-379.
• Üzülmez, İ. (2005). Türk hukukunda suçsuzluk karinesi ve sonuçları. TBB Dergisi, 58, 41-72.
• Yavuz, M. (2012). Ceza muhakemesinde ispat sorunu. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S, 9.
• Yenidünya, A. C. (2004). Avrupa insan hakları sözleşmesi ve masumiyet karinesi, Güncel Hukuk Aylık Dergisi. 5, 20-21.
• Yenisey, F. & Nuhoğlu, A. (2019). Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Yılmaz, E. (2014). Hukuk Sözlüğü(Öğrenciler İçin) 5. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Yüzer, D. (2014). Basın yoluyla adli haberlerin verilişi ve suçsuzluk karinesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 1653-1694.
• Zafer, H. & Centel, N. (2018). Ceza Muhakemesi Hukuku, 15 Baskı, İstanbul, Beta.
• Yargı Kararları
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2. Dairesi, BN: 19866/04, KT: 25.07.2013.
• Anayasa Mahkemesi Mustafa Ali Balbay Başvurusu BN: 2012/1272 KT: 4/12/2013,
• Telfner v. Avusturya, BN. 33501/96, 20.03.2001.
• Heaney ve McGuinness - İrlanda, BN: 34720/97, § 40, ECHR 2000-XII.
• Saunder- Birleşik Krallık, 17.12.1996, § 68, Reports of Judgments and Decisions 1996-VI.
• Engel ve Diğerleri Kararı/Hollanda, 08.06.1976, para.82
• Anayasa Mahkemesi, S.M. Başvurusu, B.N: 2016/6038, B.T. 20.06.2019, RG: 01.08.2019.
• Anayasa Mahkemesi, Adem Hüseyinoğlu Başvurusu, BN: 2014/3954 KT:15/2/2017.
• Anayasa Mahkemesi, BN: 2013/6617, KT: 08.04.2015.
• Anayasa Mahkemesi Mustafa Kıvrak Başvurusu BN: 2013/3175 KT: 20/2/2014.
• Anayasa Mahkemesi, EN: 2002/70, KN: 2004/56, 06.05.2004, RG: 01.06.2005.
• Yargıtay 2.Ceza Dairesi EN: 2012/29290 KN: 2013/27219 KT: 20.11.2013,
• Yargıtay Ceza Genel Kurulu EN: 2005/1-90 KN: 2005/112K T: 11.10.2005, İnternet Kaynakları
• <https://www.acarindex.com>
• < https://adlisicil.adalet.gov.tr>
• <https://www.anayasa.gov.tr>
• < https://basin.adalet.gov.tr>
• <www. https://dergipark.org.tr>
• <https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr>
• <http://www.milliyet.com.tr> <https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi>