KASTAMONU ADMINISTRATIVE AND INDUSTRIAL SCHOOL ACCORDING TO KASTAMONU PROVINCIAL SUMMARY(1889-1903)

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 98 - 123, 30.04.2023

Tarık Sağlam

Öz

Kastamonu Province is one of the important provinces of the Ottoman Empire. The Ottoman Empire made important investments due to its importance. One of these investments is Abdurrahman Paşa High School, which is the first high school opened in Anatolia. In our research, we look at the Industry School with Abdurrahman Pasha, with the information in the Kastamonu Provincial Yearbooks between the years 1889-1903. What are the administrative staff of these two schools, their teachers and the courses they teach? With the information we have obtained, we know that Abdurrahman Pasha High School has a multilingual program and important courses such as Hendese, Ottoman Turkish, Arabic, Cosmography and Chemistry are taught. In the Industrial School, on the other hand, we see that he gives education in professions such as weaving, weaving, carpet weaving, carpentry, as well as positive sciences. Document analysis was carried out in the research.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, Yearbook, Abdurrahman Paşa High School, Industry School

KASTAMONU VİLAYET SALNAMELERİNE GÖRE KASTAMONU İDADİSİ VE SANAYİ MEKTEBİ(1889-1903)

Öz

Kastamonu Vilayeti, Osmanlı Devleti’nin önemli eyaletlerinden biridir. Osmanlı Devleti ehemmiyetine binaen önemli yatırımlar yapmıştır. Bu yatırımlardan biri Anadolu’da ilk açılan lise olan Abdurrahman Paşa Lisesidir. Araştırmamızda 1889-1903 yılları arasında Kastamonu Vilayet Salnamelerinde yer alan bilgilerle Abdurrahman Paşa ile Sanayi Mektebi’ne bakmaktır. Araştırmada her iki okulun yönetim kadrolarına, öğretmenlerine ve okutulduğu derslerin neler olduğunu ortaya koymuştur. Kastamonu vilayetinin ilk idadisi olan Abdurrahmanpaşa Lisesinde Arabi, Farisi, Fransızca, Hendese, Resim, Hesab, Tarih-i Umumi, Coğrafya, Hikmet-i Tabiiye, Kavaid-i Osmaniye, Hüsn-ü Hat, Kavanini Mülkiye, Hıfzı Sıhha, Kimya, İlmi Suret, Hat, Edebiyat, Fen-i Makine, Usul Defter, Kozmografya, Ermenice, Makine, Ulumu Diniye dersleri okutulduğunu görmekteyiz. Okulun çok dilli bir programı olduğu salnamelerdeki verilerden anlamaktayız. Okul açıldığı ilk yıllarda 3 yıllık bir eğitim verdiği ileriki yıllarda ise 7 yıllık bir eğitime geçtiğini görmekteyiz. Abdurrahmanpaşa İdadisinde hem müslim hem gayri müslim beraber eğitim verildiğini ve Osmanlı aydınları bu yöntemle tüm Osmanlı vatandaşlarına eşit eğitim vermek istediğini anlamaktayız. Öğrenci sayısı 1889 yılında 49 iken 1903 yılına gelindiğinde 118 olmuştur. Okul hem gündüzlü hem yatılı eğitim vermektedir.
Kastamonu Vilayet Salnamesinde sanayi mektebi hakkında ilk bilgi 1892 yılında ulaşılmıştır. Sanayi mektebinde: Marangozluk, dokumacılık, halıcılık, mürettiblik, kunduracılık gibi mesleki dersleri yer almaktadır. Alan derslerin bazıları gayr-i müslim öğretmenler tarafından verilmektedir. Kastamonu sanayi mektebinde alan derslerin haricinde Ulumu Dinîye, Kıraat, Hesap, Usul Defteri, Türkçe, Hüsn-ü Hat ve Resim gibi derslerde okutulmaktadır. Talebe sayısı ilk yıllarda 30 iken 1903 yılına gelindiğinde 49 olmuştur.
Araştırmada 1889-1903 yılları arasındaki Kastamonu Vilayet Salnameleri’ndeki Kastamonu Abdurrahman Paşa Lisesi ile sanayi mektebinin tarihçesini incelediği ve bir dönemi kapsadığı için nitel araştırama yönteminde tarihsel araştırma yöntemi kullanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, Salname, Abdurrahman Paşa Lisesi, Sanayi Mektebi

Kaynakça

• Aydın, B. (2009). "Salname", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/salname adresinden (18.10.2022)’de ulaşılmıştır
• Azar, A. (2008). Bilim ve araştırma. O. Kılıç ve M. Cinoğlu (Editörler). Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde s. 11-50.
• Boztepe, M. (2013). Osmanlı devleti’nin taşra yönetimini şekillendiren “merkeziyetcilik” yaklaşımı ve günümüze etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 0(33), 1-14. Cengiz, A. (2020). Kudüs-i Şerif idadi mektebi (1890-1913)”, History Studies, 12/1, 103-124.
• Çepni, S. (2021). Proje, Tez ve Araştırma Makalelerinin Kavramsal ve Kuramsal Çerçevesi Nasıl Yapılandırılmalı?. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 4(3), 203-216.
• Duman, H. (2000). Osmanlı Sâlnâme ve Nevsâlleri C.I. Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara. Gerçek, S. N. (1963). Vilâyet ve Nezaret Sâlnâmeleri. Kitap Belleten, Sayı 1 (25), 7-9.
• Karcı, E. (2012). Hicri 1299(1882) Kastamonu Vilayet Salnaemesi’ne Göre Kastamonu Sancağı İle Bağlı Kazaların İdari, Sosyal ve Ekonomik Yapılarına Dair Tespitler. Yerel Politikalar, 0(2), 116-147.
• Kaptan, S. (1991). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Tekışık.
• Kodaman B. (1980). Tanzimat’tan 2. meşrutiyete kadar sanayi mektebleri’, Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071- 1920), Ed. Osman OkyarHalil İnalcık, s. 287-294
• Kodaman, B. (1988). Abdulhamid devri eğitim sistemi. Türk Tarih Kurumu.
• Unat, F. R. (1962). Niş ıslâhhanesinin kuruluş tarihini aydınlatan bir belge, Meslek ve Teknik Öğretim.
• Önsoy, R. (1988). Tanzimat dönemi Osmanlı sanayi ve sanayileşme politikası, İş Bankası.
• Özdemir, M. (2008). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntem bilim sorunsalı üzerine bir çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1)
• Sağlam, T. (2022). Maarif ve vilayet salnamelerine göre Kastamonu’da eğitim (1869-1903). (Kastamonu Üniversitesi Örneği). [Yüksek Lisan Tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Şakir, M. H. (1964). Bursa Sâlnâmeleri. Kitap Belleten, Sayı 7(31), 6.
• Semiz, Y. ve Kuş, R. (2004). Osmanlı‟da mesleki teknik eğitim İstanbul sanayi mektebi (1869-1930). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0(15), 275-295.
• Yıldırım, M. A. (2010) Tanzimat döneminde meslek okullar (Ankara Üniversitesi örneği). [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Yıldız, H. (2012). Osmanlı‟da yenileĢme dönemi‟nde Diyarbakır‟da sivil mesleki teknik eğitimi. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 0( VII), 189-209.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1306 (1889), Defa 15, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1310 (1892), Defa 16, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1311 (1893), Defa 17, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1312 (1894), Defa 18, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1314 (1896), Defa 19, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1317 (1899), Defa 20, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1321 (1903), Defa 21, Kastamonu Vilâyet Matbaası.