Aleppo madrasas in the ayyubids period

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 124 - 146, 20.10.2023

Abdullah Cengiz , Vildan Özişçi

Öz

The Ayyubid period is considered to be a very bright period in Islamic history in terms of education. The numberof madrasas opened by the Great Seljuk Empire in Aleppo continued to increase during the Zengîd and Ayyubidperiods. After the Ayyubids took over the administration of Aleppo from the Zengîds, they endeavored tomaintain the existing madrasas opened by the Zengids and to open new madrasas in Aleppo in order to developAleppo in terms of science. Thus, the total number of madrasahs that continued their activities in the city ofAleppo during the Ayyubid period reached forty-four. The madrasas in Aleppo during the Ayyubid period were closely linked to the scholarly, economic, and social life of the city and thus attracted important scholars and students from many parts of the Islamic geography. This study focuses on the history of madrasas in Ayyubid Aleppo, their muderris, and the role they played in the religious, scholarly, and social life of the city.

Eyyübîler dönemi halep medreseleri

Öz

Eyyûbîler dönemi, eğitim-öğretim açısından İslâm tarihinin oldukça parlak bir dönemi olarak kabul edilmiştir.Büyük Selçuklu Devleti’nin Halep’te açtığı medreselerin sayısı, Zengîler ve Eyyûbîler döneminde artmayadevam etmiştir. Eyyûbîler, Halep’in idaresini Zengîlerden aldıktan sonra Halep’i ilmî yönden geliştirmek içinHalep’te Zengîlerin açtığı mevcut medreselerin varlığını devam ettirmeye ve bunların yanında yeni medreseleraçmaya gayret göstermiştir. Böylece Halep şehrinde Eyyûbîler döneminde faaliyetlerini sürdüren medreselerintoplam sayısı kırk dörde ulaşmıştır. Eyyûbîler dönemi Halep’teki medreseler, ilmî, ekonomik ve sosyal yaşamlasıkı bir ilişki içinde olmuş ve bu sayede Halep şehrine İslâm coğrafyasının birçok yerinden önemli âlimlerin vetalebelerin gelmesine vesile olmuştur. Bu çalışmada Eyyûbîler dönemi Halep’teki medreselerin tarihi,müderrisleri, şehrin dinî, ilmî ve sosyal hayatta oynadıkları rol üzerinde durulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eyyübiler, Halep, Medrese

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2006). Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi Yayınları Ankara.
• al-‘Abaychi, M. T., Hassan Gaib, M. M. (2021). “Educational Institutions in Aleppo in the Zengîd and Ayyubid eras through A book Al Bughya Ibn al-‘Adim (660A.H./ 1262A.D.)”. LARQ Journal of Philosophy, Linguistics and Social Sciences. Vol. (3) No. (42). ss.466-491.
• Baltacı, C. (1976). XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri. İrfan Matbaası, İstanbul.
• Bayraktar, H. (2004). XIX. yüzyılda Halep Eyaleti’nin İktisadi Vaziyeti. Fırat Üniversitesi, Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları, Elâzığ.
• Çevrimli, N. (2019). “Vakfiyelerde Geçen Tabir ve Istılahlar Açısından Medreseler”, Osmanlı Medreseleri (Eğitim, Yönetim ve Finans), Ed. Fuat Aydın, Mahmut Zengîn, Kübra Cevherli, Yunus Kaymaz, Mahya Yayıncılık, İstanbul.
• Doğan, H. (2011). “İslâm Düşüncesinde Bir Tartışma Metodolojisi Olarak Cedel”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XIII, Sayı: 24, ss.157-174.
• Dündar, M. (2018). “Eyyûbîler Dönemi Dımaşk Medreseleri”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9 (1), 113-147.
• el-‘Acemî, M. S. (1996). Künuzu’z-Zeheb fî Tarîhi Haleb, Dârü’l-Kalemi’l-‘Arabî. c. 1, Halep.
• el-İsfahânı̂, R. (1991). “D-r-s”, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’an. Dârü’l-Kalem, Beyrut.
• es-Sakkâr, S. (2020). “Muîd”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.31. Ankara. ss.86-87.
• es-Sübkî, T. (1918). Tabakâtü’ş-Şafi‘îyyeti’l-Kübrâ. Dârü İhyai’l-Kütübi’l-‘Arabîyye. c.4, Beyrut.
• eş-Şehrezûrî, İbn S. (2002). Muḳaddimetü İbni’s-Ṣalâḥ. Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmîyye. Haleb.
• Hayûn, Hüseyin Kâzım. (2012). “el-Hayâtü’l-Fikriyyetü fî Medineti Haleb (M. 1260-1183/H. 658-579)”, Mecelletü Diyalî. s. 56, Bakuba.
• Hüseyin, A. (2014). “Vakıfların Mezhepleri Üzerindeki Etkisi: “Örnek Olarak Halep Şehri”. Uluslararası Antep-Halep Vakıfları Sempozyum Bildirileri. Cilt 3. İstanbul.
• Işıkdoğan, D. (2022). Islah Önerileri Bağlamında Medrese Eğitiminde Yenilenme. Lisans Yayıncılık.
• İbn Esîr, ‘İ. (1997). el-Kâmil fî’t-Târîh. Dârü’l-Kitâbi’l-‘Arab, c. 8, Beyrut.
• İbn Hallikân, Ş. (1978). Vefeyâtü’l-aʿyân ve enbâʾü ebnâʾi’z-zamân. Darü’s-Sâdr. Beyrut.
• İbn Kesîr, ‘İ. (1993). Tabakâtü’ş-Şafi‘îyyîn.Mektebetu’s-Sekâfetu’d-Dinîyye. Kahire.
• İbn Manzûr, M. (1993). “D-r-s” Lisânü’l-‘Arâb. Darü’s-Sadr, c.6, Beyrut.
• İbn Şeddâd, ‘İ. M. (1991). el-‘A’lâgu’l-Hatîratu fî Zikri Ümerai’ş-Şâm ve’l-Cezîre. Vizâretü’s-Sekâfiyye. c. 1, Dımaşk.
• İpşirli, M. (2003). “Medrese” Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.28. İstanbul. ss.338-340.
• Kazıcı, Z. (2014). Osmanlı’da Eğitim Öğretim. Kayıhan Yayınları. İstanbul.
• Kürd ‘Alî, M. (1983). Hıttatü’ş-Şâm. Mektebetü’n-Nûrî, c.6, Dımaşk.
• Lisanü’l-‘Arab, “D-r-s”, İslamweb. Erişim: 28.09.2023.
• Mutçalı, S. (1995). “Züccacî”. el-Mu’cemü’l-‘Arabîyyü’l-Hadîs: Arapça-Türkçe Sözlük. Dağarcık, İstanbul.
• Yavuz, Y.Ş. (1993). “Cedel”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 7. İstanbul. ss.208-210.
• Yazıcı, T. (1997). “Halep”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 15. İstanbul. ss.239-243.