Mimaride Emprenyeli Ahşap Malzeme Kullanımı İçin Yanma Davranışına Odaklı Yöntemsel Bir Analiz

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 92 - 104, 31.12.2024

Habibe Öztürk , Z. Sevgen Perker

https://doi.org/10.59732/dae.1433971

Öz

Ahşap malzemenin, tarih boyunca mimarlık ürünlerinde yer almasını sağlayan, üstün özellikleri vardır. Diğer yandan ahşap, sürdürülebilir mimarlığın başlıca malzemelerinden biridir. Bununla birlikte ahşap, karşılaştığı olumsuz etkenin türü ve etki büyüklüğüne göre, çeşitli düzeylerde zarar görebilmektedir. Kontrolden çıkan yanma olayının bir sonucu olan yangın, tarih boyunca birtakım mimari yapıların zarar görmesine veya yitirilmesine neden olmuştur. Malzeme olarak ahşabın kullanıldığı mimari yapıların, yangın karşısındaki performanslarının yükseltilmesi amacıyla; konstrüksiyon önlemleri alma, yeterli kesit sağlama, ısıya dayanıklı eleman birleşim detayları tasarlama gibi yapısal çözümler üretilebilmektedir. Bununla birlikte malzeme ölçeğinde de önlem alınması önem taşımaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, konuyla ilgili deneysel araştırmaları analiz ederek, ahşap malzemenin yanma özelliklerinin olumlu yönde geliştirilmesini sağlayan emprenye uygulamalarını bütüncül olarak ortaya koymak ve böylelikle mimarların, emprenyeli ahşap malzemenin yanma performansı odaklı seçimlerine yardımcı olabilecek, rehber niteliğinde bir diyagram sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Mimarlık, Yapı Malzemesi, Yanma, Emprenye, Ahşap

A Methodological Analysis Focused on Combustion Properties for the Use of Impregnated Wood in Architecture

Öz

Wood has superior properties, enabling it to be used in architecture throughout history. On the other hand, wood is one of the primary materials of sustainable architecture. However, wood can be damaged at various levels depending on the type and magnitude of the negative factor it encounters. Fire, which results from out-of-control burning, has caused damage or loss of some architectural structures throughout history. In order to increase the fire performance of architectural structures where wood is used as a material, structural solutions such as taking construction measures, providing sufficient cross-sections, and designing heat-resistant element combination details can be produced. However, it is also essential to take precautions on a material scale. In this context, this study aims to analyze experimental research focusing on the combustion properties of wood and to provide a guiding holistic diagram that can help architects select impregnated wood materials focusing on combustion performance.

Anahtar Kelimeler

Architecture, Building Material, Combustion, Impregnation, Wood

Kaynakça

• KAYNAKLAR Akıncıtürk, N., & Perker, Z. S. (2003). 700 Yıllık Tarihi Cumalıkızık Yerleşimindeki Ahşap Yapılarda Yangın Yalıtımı. Yalıtım ve Enerji Yönetimi Kongresi. 21-23 Mart 2003, 151-158. Eskişehir.
• Ancient wooden Russian hut in winter. Old wooden house in Russia. Museum of wooden architecture in Suzdal. Suzdal. The house of a prosperous peasant of the XIX century. St Adobe Stock. Retrieved July 10, 2024, from https://stock.adobe.com/dk/images/ancient-wooden-russian-hut-in-winter-old-wooden-house-in-russia-museum-of-wooden-architecture-in-suzdal-suzdal-the-house-of-a-prosperous-peasant-of-the-xix-century/188703565
• Anonymous. (1980). The encyclopedia of wood. New York: Sterling Publishing Co Inc.
• Aslan, S., & Özkaya, K. (2004). Farklı Kimyasal Maddelerle Emprenye Edilmiş Ahşap Esaslı Levhaların Yanma Mukavemetinin Araştırılması. Turkish Journal of Forestry, 5(2), 122-140. https://doi.org/10.18182/tjf.63922
• Atılgan, A., & Peker, H. (2012). Çeşitli Emprenye Maddelerinin Mobilya ve Yapı Endüstrisinde Kullanılan Odun Türlerinin Bazı Fiziksel Özellikleri Üzerine Etkileri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13(1), 67-78.
• Ayrılmış, N. (2006). Çeşitli Kimyasalların Bazı Ahşap Levha Ürünlerinde Yanma ve Teknolojik Özellikler Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Baysal, E. (2003). Borlu Bileşikler ve Doğal Sepi Maddeleriyle Emprenye Edilen Sarıçam Odununun Yanma Özellikleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 19(1), 59-69.
• Bozkurt, A., Y., & Erdin, N., (2011). Ağaç Teknolojisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Bozkurt, A. Y., Göker, Y., & Erdin, N. (1993). Emprenye Tekniği. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Yayın No: 3779, 425s. İstanbul.
• Codden, E. (n.d.). Pexels. Retrieved July 10, 2024, from https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/siyah-ve-beyaz-duvar-giris-curumek-17167820/
• Coşkun, B., & Yardımlı, S. (2022). Endüstriyel ahşap malzemenin yapıda kullanımı: Cambridge Merkez Camisi. KAPU Trakya Mimarlık ve Tasarım Dergisi, 2(1), 20-34.
• Çolak, M., & Değirmentepe, S. (2020). İç ve dış mekânlarda ahşap malzemelerin mobilya ve yapı malzemesi olarak kullanımı. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 9 (Özel Sayı), 190-199.
• Demir, A., & Aydın, İ. (2016). Yangın geciktirici kimyasal maddeler ile emprenye işleminin odun ve odun esaslı malzemelerin teknolojik özellikleri üzerine etkileri. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 12(1), 96-104.
• Fidan, I. (2018, August 2). Sadece Doğal Yapı Malzemesi Kullanılan Ahşap Ev. Arkitera. Retrieved July 10, 2024, from https://www.arkitera.com/haber/sadece-dogal-yapi-malzemesi-kullanilan-ahsap-ev/
• Göker, Y., & Ayrılmış, N. (2002). Yangında odun ve odun esaslı ürünlerin performans karakteristikleri ve termal degradasyonu. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 52(2/1-2), 1-22.
• Kartal, B. (2015). Yapılarda ahşap kullanımı ve çağdaş yapı teknolojisinde ahşap kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kılıç, A. (2011). Tarihi Yapılarda Yangın Güvenlik Önlemleri. Yalıtım Dergisi, 91, 36-50.
• Küçükosmanoğlu, A. (1993). Ahşap malzemenin yanma özellikleri ve binalarda yangın güvenliği. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 43(3-4), 145-152. LeMay Museum / LARGE Architecture. Archdaily. Retrieved July 10, 2024, from https://www.archdaily.com/326916/lemay-museum-large-architecture?ad_source=search&ad_medium=projects_tab
• Menezes, F. (2019, November 6). It’s ludicrious we don’t build more with wood. Here’s why we should. Bright Vibes. Retrieved July 10, 2024, from https://www.brightvibes.com/its-ludicrious-we-dont-build-more-with-wood-heres-why-we-should/
• Örs, Y., Atar, M., & Peker, H. (1999). Okaliptus (Eucalyptus Comaldulensıs Dehn.) Odununun Yanma Özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(3), 1195-1201.
• Özcan, C. (2019). Emprenye ve Üst yüzey İşlemi Uygulanmış Ceviz Ağaç Malzemenin Yanma Özelliklerinin Belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(3), 742-750. https://doi.org/10.24011/barofd.590997 Özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(3), 1195-1201.
• Özen, R., & Özçiftçi, A. (2001). Emprenyeli Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Odunundan Üretilen Lamine Ağaç Malzemelerin Yanma Özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(1), 131-138.
• Özgünler, M., Serteser, N., & Acun, S. (2002). Yangın Güvenliği Açısından Taşıyıcı Sistemde Malzeme Seçimi. 1. Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi ve Sergisi. 9-13 Ekim 2002, 174-184. İstanbul.
• Öztürk, H. (2024). Ahşap Emprenyesi Üzerine Yapılan Çalışmaların Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa.
• Peker, H., & Atılgan, A. (2015). Doğal Bir Enerji Kaynağı Odun: Yanma Özelliği ve Koruma Yöntemleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(2), 1-12.
• Perker, Z. S. (2004). Geleneksel ahşap yapılarımızda kullanım sürecinde oluşan yapı elemanı bozulmalarının Cumalıkızık örneğinde incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa.
• Perker, Z. S., & Akıncıtürk, N. (2006). Cumalıkızık’da Ahşap Yapı Elemanı Bozulmaları. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 11(2). https://doi.org/10.17482/uujfe.61527
• Stock, C. (n.d.). Pexels. Retrieved July 10, 2024, from https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/terk-edilmis-ic-mekan-kapali-mekan-bos-9043415/
• Şimşek, Z. (2020). Tarihi Yapılarda Yangın Güvenliği: Örnek Bir Yapı Üzerinden Yangın Güvenliğinin Değerlendirilmesi. Social Science Development Journal 5(21):15-39. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.258
• Var, A. A. (2008). Farklı Katılım Oranlarında Uygulanan Çesitli Emprenye Maddelerinin Yongalevhanın Yanma Özellikleri Üzerine Etkileri. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 4(1-2), 26-45.
• Yalınkılıç, M. K., Demirci, Z., & Baysal, E. (1998). Çeşitli Emprenye Maddelerinin Douglas [Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco] Odununun Yanma Özellikleri Üzerine Etkileri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4(2), 613-624.
• Yaşar, Ş., & Atar, M. (2017). Ahşap Koruyucularla Muamele Edilmiş Bazı Ağaç Malzemelerin Yanmasıyla Ortaya Çıkan Gaz Emisyon Miktarları. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6(3), 503-514.
• Yuca, B., Kurt, Ş., Korkmaz, M., & Aysal, S. (2014). Borik Asit İlave Edilen Bazı Tutkalların Kayın Odununun Yanma Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi. Journal of Forestry Faculty of Kastamonu University, 14(2).