Golden Ratio - Aesthetic Relationship Analysis of the Facades of Veysel Karani Building

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 105 - 116, 31.12.2024

Mizgin Gökçe

Öz

Throughout history, it has been observed that there has been a search for aesthetics in architectural works and as a result of this search, the works have been shaped with dimensions and proportions, and the harmony of the part-whole has been given importance. Research shows that the Fibonacci sequence of numbers in nature provides measurements and ratios and that the golden ratio, a product of this sequence, was discovered. It is thought that nature and human-oriented aesthetic studies are largely related to the golden ratio. In the facades designed in the field of architecture, the idea that aesthetic integrity can be achieved with certain compositions of dimensions and proportions comes to the fore. For this reason, it is of great importance that the space and occupancy areas created by the elements on the facade have a balanced and measured ratio. The golden ratio has been an important element preferred to provide aesthetic balance on the facades of many buildings throughout history. In this study, the occupancy and emptiness ratios of the facades that form the aesthetic appearance of the buildings are examined, and their relationship with the golden ratio is analyzed from an aesthetic point of view. In the study, the facades of the Veysel Karani Tomb in Siirt after restoration were evaluated with their occupancy and emptiness ratios and their compliance with the golden ratio was investigated. The fact that the mausoleum lost its originality as a result of restoration over time led to contradictory results in the facade analysis and it was concluded that a more careful approach should be taken to protect the ratio.

Anahtar Kelimeler

Golden ratio; Veysel karani; Tomb, Restoration, Aesthetics

Veysel Karani Yapısına Ait Cephelerin Altın Oran - Estetik İlişkisi Analizi

Öz

Tarih boyunca mimari eserlerde estetik arayışların var olduğu ve bu arayışın sonucu olarak eserlerin ölçü ve oranlarla şekillendirildiği, parça-bütün uyumuna önem verildiği gözlemlenmiştir. Yapılan araştırmalar, doğadaki sayıların Fibonacci dizilimiyle ölçü ve oranların sağlandığını ve bu dizilimin bir ürünü olan altın oranın keşfedildiğini göstermektedir. Doğa ve insan odaklı estetik çalışmaların büyük ölçüde altın oranla bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Mimarlık alanında tasarlanan cephelerde estetik bütünlüğün, belirli ölçü ve oran kompozisyonlarıyla elde edilebileceği fikri öne çıkmaktadır. Bu nedenle, cephedeki elemanların yarattığı boşluk ve doluluk alanlarının dengeli ve ölçülü bir orana sahip olması büyük önem taşır. Altın oran, tarih boyunca pek çok yapının cephelerinde estetik dengeyi sağlamak için tercih edilen önemli bir unsur olmuştur. Bu çalışmada, yapıların estetik görünümünü oluşturan cephelerin doluluk ve boşluk oranları incelenmiş, altın oranla olan ilişkileri estetik bir bakış açısıyla analiz edilmiştir. Çalışmada, Siirt’te bulunan Veysel Karani Türbesi’nin restorasyon sonrası cepheleri, doluluk-boşluk oranlarıyla değerlendirilmiş ve altın orana uygunluğu araştırılmıştır. Türbenin zamanla restore edilmesi sonucu özgünlüğünü kaybetmesi, cephe analizinde çelişkili sonuçlara yol açmış ve oranın korunmasına yönelik daha dikkatli yaklaşılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Altın oran; Veysel karani; Türbe, Restorasyon, Estetik

Kaynakça

• Akın, R. B. (2021). Diyarbakır'da Osmanlı dönemi cami cephelerinin doluluk oranlarında altın oran-estetiğin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Arpat, A. (2006). Dini mimaride gizli tasarım yöntemleri. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Arslan Selçuk, S., Yücel, C., & Teke, M. (2016). Altın oranla tasarlamak: Doğada, mimarlıkta ve yapısal tasarımda Φ dizini. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(2), 149-157.
• Bergil, M. S. (1988). Doğada bilimde sanatta altın oran. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Bergil, M. S. (2009). Doğada/bilimde/sanatta altın oran. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Boussora, K., & Mazouz, S. (2004). The use of the golden section in the Great Mosque at Kairouan. Nexus Network Journal, 6(1), 7-16.
• Cellek, A. (2011). Hadis edebiyatında Hz. Veysel Karanî (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Van.
• Çelik, A. (2012). Siirt ve çevresindeki ziyaret yerleri (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Demir, S., & Yıldız, H. (2021). Mimari cephe tasarımında altın oran ve estetik değerler. Yapı Tasarımı Dergisi, 12(2), 35-48.
• Fletcher, R. (2001). Palladio’s Villa Emo: The golden proportion hypothesis defended. Nexus Network Journal, 3(2), 105-112.
• Ghyka, M. (1977). The geometry of art and life. New York, NY: Dover Publications.
• Gürsoy, E. (2018). Cami tip projelerinde ölçü-oran ilişkisi. Türk Dünyası Araştırmaları, 118(232), 211-228.
• Kaya, Z. (2018). Doluluk-boşluk oranlarının mimari estetikteki rolü: Altın oran perspektifi. Mimarlık Araştırmaları Dergisi, 10(1), 22-37.
• Olsen, S. (2006). The golden section: Nature's greatest secret. New York, NY: Walker & Company.
• Sertöz, S. (2004). Matematiğin aydınlık dünyası. Ankara: TÜBİTAK.
• Şenyiğit, Ö. (2010). Biçimsel ve anlamsal ifade aracı olan cephelerin değerlendirilmesine yönelik bir yaklaşım: İstanbul’da Meşrutiyet ve Halaskargazi caddelerindeki cephelerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tekkanat, N. (2006). Altın oranın kaynakları ve sanata yansıması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Vitruvius. (1486). Mimarlık üzerine on kitap. Ankara: Şevki Vanlı Yayınları.
• Yılmaz, E. M. (2017). Selçuklu dönemi medreselerinde altın oran-estetik ilişkisi: Konya örneği (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dicle Kalkınma Ajansı, (2023.04.08). Veysel Karani Türbesi http://www.dika.org.tr/
• EBA, (2023. 05.13). Eğitim Bilişim Ağı http://www.eba.gov.tr/arama/paylasim
• Evliyalar, (2023.01.21). Veysel Karani (k.s.) – Siirt https://www.evliyalar.net/veysel-karani-k-s-siirt/
• Harmony and Home, (2023.07.11). The golden mean and modern design http://harmonyandhome.blogspot.com/2008/12/golden-mean-and-modern-design.html Harmony and Home, (2023.07.11). The golden mean and modern design http://harmonyandhome.blogspot.com/2008/12/golden-mean-and-modern-design.html
• Mimarlık Dergisi, (2023.03.01). Mimarlar Odası http://www.mimarlikdergisi.com