Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

ELMALILI M. HAMDİ YAZIR’IN İLMÎ TEFSİR ANLAYIŞI

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 246 - 275, 01.12.2021

Öz

Elmalılı, tefsirinde felsefî meselelere ve ilmi tefsir örneklerine çokça yer vermiştir. Aklî bir zaruret olmadıkça ayetleri önce zahiri manada anlamaya çaba göstermiştir. Tefsirine ilmî ve felsefî açıdan başka tefsirlerde bulunmayacak bir hususiyet kazandırmıştır. Elmalılı’ya göre Allah Teâlâ’nın iki türlü ayeti vardır. Birisi varlık kitabı, diğeri de indirilmiş kitaptaki sözlü ayetlerdir. Ona göre zat ve sıfata, ilahi ahkâm ve iradelere delalet ettiklerinden dolayı, bunların ikisi de ayet olarak isimlendirilmiştir. Bu iki kitap ve bu iki tür ayet, karşılıklı olarak bir diğerinin şerh ve tefsiridir. Bazı ayetleri tefsir ederken Kur’an’ın kâinata dair aydınlatmalarının çağımızın astronomi fikrinin çok yükse- ğinde olduğunu vurgulamıştır. Kur’an’ın içerdiği ilmi tefsirin ümmi bir peygamberin bilmesi mümkün olmayan bir mucizesi olduğunu iddia etmiştir. Kur’an’ın gelecekte meydana gelen, onun nüzulünden sonra açığa çıkan nice önemli ilmî mucizeleri içinde taşıdığı anlayışını benimsemiştir. Allah’ın kelâmını, yarattığı varlıklara bakarak, dış ve iç dünyadaki ayetlerini tefekkür ederek ve inceleyerek anlamaya çalışmanın, Kur’an’ın nazar ve tefekkür emirlerinin bir gereği olduğunu kabul etmiştir.

Kaynakça

  • الغزالي، أبو حامد محمد، جواهر القرآن، دار الفكر اللبناني، بيروت 1992.
  • القسطاس المستقيم، المطبعة العلمية، دمشق 1993.
  • إحياء علوم الدين، دار نهر النيل، مصر، بدون تاريخ.
  • المنقذ من الضلال، (ضمن مجموعة رسائل الإمام الغزالي)، دار الفكر، 1996.
  • تهافت الفلاسفة، شك. سليمان دنيا، دار المعارف، القاهرة، الطبعة 7، لا يوجد تاريخ.
  • الذهبي، محمد حسين، التفسير والمفسرون، مكتبة وهبي، القاهرة 1989.
  • الزرقاني عبد العظيم، مناهل العرفان، دار الفكر، بيروت 1988.
  • Albayrak, Halis, “Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın Tefsir Anlayışı”, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Sempozyumu, 4-6 Eylül 1991, 1993.
  • Albayrak, İsmail, Klasik Modernizmde Kur’an’a Yaklaşımlar, Ensar Neşriyat, İstanbul 2004.
  • Bolay, Süleyman Hayri, “Bir Filozof Müfessir, M. Hamdi Yazır”, Milli Eğitim ve Kültür, yıl 4, sayı 15, Mayıs 1982, Ankara 1982.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, DİB Yayınları, Ankara 1988.
  • Ersöz, İsmet, “Elmalılı Hamdi Yazır ve Tefsirinin Özellikleri”, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Sempozyumu, 4-6 Eylül 1991, 1993.
  • Güven, Mustafa, “Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Tefsir Anlayışındaki Modernlik Unsurları ve Bu Bağlamda Muhammed Abduh’a Yönelttiği Eleştiriler -Fîl Sûresi Örneği-”, EKEV Akademi Dergisi, 2015, cilt: XIX, sayı: 61.
  • el-Hulî, Emin, Kur’an Tefsirinde Yeni Bir Metod, çev: Mevlüt Güngör, Kur’an Kitaplığı, İstanbul 1995.
  • Jansen, J. J. G. Kur’an’a Bilimsel Filolojik Pratik Yaklaşımlar, çev. Halilrahman Açar, Fecr Yayınevi, Ankara 1993.
  • Kırca, Celal, Kur’an-ı Kerim ve Modern İlimler, Marifet Yayınları, İstanbul 1981.
  • Özel, Recep Orhan, “Elmalılı Hamdi Yazır’ın Bilimsel Tefsir Anlayışı”, Osmanlı Toplumunda Kur’an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları -II-, 2013.
  • Paul Janet – Gabriel Seailles, Metalib ve Mezahib, çev: Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Eser Neşriyat, İstanbul 1978.
  • Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul, t.y.
  • Meşrutiyetten Cumhuriyete Makaleler, haz. A. Cüneyd Köksal, Murat Kaya, Klasik Yayınları, II. Baskı, İstanbul 2013.

مفهوم ألماليلي محمد حمدي يازير في التفسير العلمي

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 246 - 275, 01.12.2021

Öz

أعطى ألماليلي في تفسيره مكانة ً كبيرة للقضايا الفلسفية ولأمثلة التفسير العلمي، فقد حاول فهم الآيات بالمعنى الظاهر أو ًلا ما لم تكن هناك ضرورة عقلية. ولقد أعطى تفسيره صفة علمية وفلسفية لا نجدها ً في الكثير من التفاسير. وفق ّٰ ا للمرحوم ألماليلي، هناك نوعان من آيات الل: ً أحدهما كتاب الوجود والآخر الآيات الكلامية في الكتاب المنزل. وفقا ّ له، تمت تسمية الذات والصفات بالآيتين لأن كلتاهما تد ّلان على الأحكام والإرادات الإلهية. هذان الكتابان وهذان النوعان من الآيات هما تعليق ّ وتفسير متبادل لبعضهما البعض. أكد ألماليلي أثناء تفسيره لبعض الآيات ِ أن إيضاحات ً القرآن عن الكون أعلى مستوى بكثير من فكرة علم الفلك ّ في عصرنا. وقد اد ّ عى بأن التفسير العلمي الوارد في القرآن هو معجزة ّ لا يمكن لنبي ّ أم ّ ي أن يعرفها. واعتمد على مفهوم أن القرآن يحوي على ّ العديد من الإعجازات العلمية المهمة التي حدثت في المستقبل واتّضحت ّٰ بعد نزوله. لقد قبل أن محاولة فهم كلام الل بالنظر إلى مخلوقاته، من خلال تدبّر الآيات في العالم الخارجي والداخلي وفحصها، هو مطلب من أوامر القرآن بالنظر والتأمل.

Kaynakça

  • الغزالي، أبو حامد محمد، جواهر القرآن، دار الفكر اللبناني، بيروت 1992.
  • القسطاس المستقيم، المطبعة العلمية، دمشق 1993.
  • إحياء علوم الدين، دار نهر النيل، مصر، بدون تاريخ.
  • المنقذ من الضلال، (ضمن مجموعة رسائل الإمام الغزالي)، دار الفكر، 1996.
  • تهافت الفلاسفة، شك. سليمان دنيا، دار المعارف، القاهرة، الطبعة 7، لا يوجد تاريخ.
  • الذهبي، محمد حسين، التفسير والمفسرون، مكتبة وهبي، القاهرة 1989.
  • الزرقاني عبد العظيم، مناهل العرفان، دار الفكر، بيروت 1988.
  • Albayrak, Halis, “Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın Tefsir Anlayışı”, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Sempozyumu, 4-6 Eylül 1991, 1993.
  • Albayrak, İsmail, Klasik Modernizmde Kur’an’a Yaklaşımlar, Ensar Neşriyat, İstanbul 2004.
  • Bolay, Süleyman Hayri, “Bir Filozof Müfessir, M. Hamdi Yazır”, Milli Eğitim ve Kültür, yıl 4, sayı 15, Mayıs 1982, Ankara 1982.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, DİB Yayınları, Ankara 1988.
  • Ersöz, İsmet, “Elmalılı Hamdi Yazır ve Tefsirinin Özellikleri”, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Sempozyumu, 4-6 Eylül 1991, 1993.
  • Güven, Mustafa, “Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Tefsir Anlayışındaki Modernlik Unsurları ve Bu Bağlamda Muhammed Abduh’a Yönelttiği Eleştiriler -Fîl Sûresi Örneği-”, EKEV Akademi Dergisi, 2015, cilt: XIX, sayı: 61.
  • el-Hulî, Emin, Kur’an Tefsirinde Yeni Bir Metod, çev: Mevlüt Güngör, Kur’an Kitaplığı, İstanbul 1995.
  • Jansen, J. J. G. Kur’an’a Bilimsel Filolojik Pratik Yaklaşımlar, çev. Halilrahman Açar, Fecr Yayınevi, Ankara 1993.
  • Kırca, Celal, Kur’an-ı Kerim ve Modern İlimler, Marifet Yayınları, İstanbul 1981.
  • Özel, Recep Orhan, “Elmalılı Hamdi Yazır’ın Bilimsel Tefsir Anlayışı”, Osmanlı Toplumunda Kur’an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları -II-, 2013.
  • Paul Janet – Gabriel Seailles, Metalib ve Mezahib, çev: Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Eser Neşriyat, İstanbul 1978.
  • Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul, t.y.
  • Meşrutiyetten Cumhuriyete Makaleler, haz. A. Cüneyd Köksal, Murat Kaya, Klasik Yayınları, II. Baskı, İstanbul 2013.
Toplam 20 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Arapça
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Mesut Okumuş Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Aralık 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 3 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Okumuş, Mesut. “مفهوم ألماليلي محمد حمدي يازير في التفسير العلمي”. المجلة العلمية لرئاسة الشؤون الدينية التركية 3/2 (Aralık 2021), 246-275.