Niyâzî Misrî'nin Şiirinde Semiyotik ve Hermenötik İnceleme Denemesi

Yıl 2023, Sayı: 6, 69 - 98, 20.03.2023

Neriman Avcı

https://doi.org/10.5281/zenodo.7753232

Öz

Tekke şiirini, halk edebiyatının bir alt çeşidi olarak değerlendirenler olduğu gibi zamanla halk edebiyatından ayrılarak divan şiirinden de ayrı müstakil bir tür haline geldiğini değerlendirenler de mevcuttur. Biz bu tartışmalara girmeyeceğiz lâkin tekke şiirinin halk edebiyatından çok daha derin kavramlara ev sahipliği ettiğini ve divan edebiyatıyla aynı sembolleri kullanıp da farklı anlamları nasıl işlediklerini göstermek istiyoruz.
Bu makalede tekke şiirinin derin manalar taşıyan bir örneği, batı kökenli analiz yöntemleriyle incelenecektir. Bu çalışmamızda amacımız her hangi bir türün üstünlüğünü kanıtlamak değildir. Tekke şiirinin açıklanması ve daha iyi anlaşılması için ciltler dolusu şerhler yazılmıştır. Yeri doldurulamaz klasik şiir şerh çalışmalarına farklı bir bakış açısı getirmeyi amaçlamaktayız. Bunun için kavram analizine göre seçilen şiiri, özgün adıyla semiyotik metotla inceledik. Bu incelemede gösterge, gösteren ve gösterilen kavramlarını yapılarına göre analiz ettik. Daha sonra aynı şiiri hermenötik incelemeye tabi tuttuk. Bu incelemede şiirdeki sembolik kavramlar, epistemolojik ve ontolojik açıdan analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Edebiyatı, Tekke Şiiri, Semiyotik, Hermenötik

A Semiotic and Hermeneutic Analysis of Niyâzî Misrî's Poetry

Öz

While there are those who consider lodge poetry as a sub-type of folk literature, there are also those who evaluate it as a separate genre from divan poetry by leaving folk literature over time. We will not enter into these discussions, but we would like to show that dervish lodge poetry hosts much deeper concepts than folk literature and how they use the same symbols as divan literature and handle different meanings.
In this article, an example of dervish lodge poetry, which has deep meanings, will be examined with western-based analysis methods.. Our aim in this study is not to prove the superiority of any species. Volumes of commentaries were written to explain and better understand the lodge poem. We aim to bring a different perspective to the irreplaceable classical poetry commentary studies. For this, we examined the poem, which was chosen according to the concept analysis, with its original name, with the semiotic method. In this study, we analyzed the concepts of sign, signifier and signified according to their structures. Later, we subjected the same poem to hermeneutic examination. In this study, the symbolic concepts in poetry were analyzed epistemologically and ontologically.

Anahtar Kelimeler

Turkish Islamic Literature, Tekke Poetry, Semiotics, Hermeneutics

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay. “Folklorik İmgelem”. Millî Folklor Dergisi 13, no. 101 (2014): 277-290.
• Aykanat, Timuçin. “Bir Şiiri Göstergebilimsel Açıdan Okumak Ya Da Şeyhî’nin Bir Gazelinin Semiotik Analizi”. International Journal of Social Science 6, no. 3 (2013): 991-1008.
• Ayvazoğlu, Beşir. Aşk Estetiği. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2002.
• Bleicher, Josef. Comtenporary Hermeneutics (Hermeneutics as Method, Phylosophy and Critique). London: Routledge and Kegan Paul publised, 2018.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, (PDF dosyası). Erişim: 10 Ekim 2022. https://docplayer.biz.tr/42871758-Tasavvuf-terimleri-ve-deyimleri-sozlugu- prof-dr-ethem cebecioglu.html.
• Ceylan, Ömür. Tasavvufi Şiir Şerhleri. İstanbul: Kapı Yayınları, 2007.
• Erdoğan, Kenan. Niyâzî-i Mısrî Dîvânı (Tenkitli Metin). Ankara: Akçağ Yayınları, 2008.
• Eziler Kıran, Ayşe. “Dilbilim-Göstergebilim İlişkileri ve Göstergebilimin Oluşturucu Alanı: Edimbilim”. Dilbilim Araştırmaları Dergisi 2 (1991): 51-62.
• Fırıncıoğulları, Sevra. “Sosyal Bilimler Ve Hermeneutik Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”. Sosyoloji Dergisi, 33 (2016): 44-45.
• Gökalp, G. Gonca. “Göstergebilim Açısından Bir Şiir Değerlendirmesi: Bir Sözlükte Kitap Adları”. Folkloristik Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• İşeri, Kamil, Demirgüneş, Sercan. “Sessiz Gemi” Siirinden Anlambilimsel/Göstergebilimsel İncelenmesi”. Turkish Studies Dergisi 3, no. 4 (2008): 499-513.
• Kâşânî, Abdürrezzak. Tasavvuf Sözlüğü. çev.Ekrem Demirli. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
• Kılıç, Mahmut Erol. Sûfî ve Şiir. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
• Onay, Ahmet Talât. Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü. haz.Cemal Kurnaz. Ankara: Birleşik Yayınevi, 2007.
• Orman, Türkan Fırıncı. “Dilthey, Hermeneutik Ve Toplum Bilimleri”. Journal of Avareness 2, Özel sayı no.3 (2017): 275-288.
• Özkan, Ömer. "Hermeneutik Ve Klâsik Metin Şerhi". The Journal of Academic Social Science Studies 4, no.1 (2011): 65-73.
• Saussure, Ferdinand de. Genel Dilbilim Dersleri. çev. Berke Vardar. Ankara: Birey ve Toplum Yayınları, 1985.
• Tarlan, Ali Nihat. Edebiyat Meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1937.
• Tüzel, Sait ve Kurudayıoğlu, Mehmet. "Alımlama Estetiği Kuramı Doğrultusunda Okurun Beklenti Ufkunun Tespit Edilmesi Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma". Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10 (2013 ): 101-123.
• Uzun, Mustafa İzzet. "Can". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 7:138-139. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Wellek, Rene ve Warren, Austin. Edebiyat Teorisi. çev. Faruk Huyugüzel. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.