In The Context of Power Struggle Sociological Intervertion and Its Varieties, Theo-Strategy, Its Examples and Its Components

Yıl 2022, Sayı: 5, 53 - 82, 20.09.2022

Habib Celaleddin Kartal

https://doi.org/10.5281/zenodo.7090813

Öz

In this article, the power-religion-society relation around the phenomenon of power struggle is discussed by referring to the change of the meaning of the power phenomenon, sociological struggle and its types. Thus, the theo-sociological and theostrategic aspect of the struggle, which include religion and society in particular, were emphasized through the sociological dimension. With this emphasis, it is aimed to interpret the religion within its connection with daily life, economy, politics, ınternational relations and history with strategic view. Accordingly, it has been revealed that religion is used as a tool of sociological intervention, apart from its subjective aspect. Attention has been drawn to theo-strategies of Islamic societies carried especially through the Salafi mentalitiy-based organizations. Once again, it has been stressed that it is the most important implementation area of the natural features of human being such as describing, naming and explicating features to show how the actuality could change from past to present on the power struggle and how the terms were misused. In addition it has been emphasized that factuality is constantly changed and reconstructed depending on the power struggle. It is stated that the expanse of power over such a wide time period from past to present and its changing situation according to time, context, conditions, importance and power instruments made it difficult to define. In the study with an interdisciplinary approach, using the document analysis technique of the qualitative method, sufficient resources have been scanned interpreted and analyzed.

Anahtar Kelimeler

Religion of Sociology, Power Struggle, Sociological Intervention, Theo-Sociological Intervention, Theo-Strategy

Güç Mücadelesi Bağlamında Sosyolojik Müdahale ve Çeşitleri, Teo-Strateji, Örnekleri ve Unsurları

Öz

Bu makalede güç mücadelesi olgusu etrafındaki güç-din-toplum ilişkisi, güç olgusunun anlamındaki değişmeye, sosyolojik mücadele ve çeşitlerine değinerek ele alınmıştır. Böylece, mücadelenin sosyolojik boyut üzerinden bilhassa dini ve toplumu kapsayan Teo-sosyolojik ve Teo-stratejik yönü vurgulanmıştır. Bu vurguyla dinin; gündelik yaşamdan siyasete, ekonomiye, ülkeler arası ilişkilere ve tarihe kadar olan ilişki ağı içerisinde stratejik bakış açısıyla yorumlanması amaçlanmıştır. Bu şekilde dinin, sübjektif yönü dışında sosyolojik müdahalenin bir aracı olarak kullanıldığı ortaya konulmuştur. Teo-Stratejilerin özellikle Selefi zihniyeti temel alan örgütler üzerinden yapıldığına dikkat çekilmiştir. Gerçekliğin, güçler mücadelesinde tarihten bugüne ne şekilde dönüştürülebildiğini, kavramların ne şekilde istismar edildiğini gösterme adına, insanların doğal bir özelliği olan tanımlama, adlandırma, yorumlama özelliklerinin en önemli uygulama alanı olduğuna vurgu yapılmıştır. Ayrıca gerçekliğin güç mücadelesine bağlı olarak sürekli değiştirildiği ve yeniden inşa edildiği vurgulanmıştır. Gücün geçmişten günümüze yayılan ve onun zamana, bağlama, şartlara, önemine ve güç araçlarına göre değişen durumunun onu tanımlamayı zorlaştırdığı ifade edilmiştir. Çalışmada disiplinler arası bir yaklaşımla, nitel yöntemin doküman analizi tekniği kullanılarak yeteri miktarda kaynak taranmış, anlamlandırılmış ve analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Güç Mücadelesi, Sosyolojik Müdahale, Teo- Sosyolojik Müdahale, Teo-Strateji

Kaynakça

• Abuzar, Celil. “Dinin Toplumsal Yaşam Üzerindeki Etkisi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 26 (2011): 143-153.
• Akyüz, Niyazi ve Çapcıoğlu, İhsan. “Din ve Toplum İlişkileri”. Din Sosyolojisi El Kitabı. Der., Niyazi Akyüz ve İhsan Çapcıoğlu. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015: 43-47.
• Altındal, Aytunç. Vatikan ve Tapınak Şövalyeleri. İstanbul: Alfa Yayınları, 2016. Altuntaş, Halil. “Dini Kaldıraç Yapmak İhaneti”. Din İstismarı. Der., Lamia Levent Abul. Ankara: DİB Yayınları, 2017: 35-40.
• Arabacı, Fazlı. Türkiye’de Tetiklenen Fay Hattı Alevi-Sünni Farklılaşması. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Arı, Kemal. “Büyük Millet Meclisi’nin Açılışına Giden Yolda Fetva Savaşları”. Bütün Dünya Dergisi, 4 (2016): 53-56.
• Arslan, Hüsamettin. Twitmania, Etnomania, Şiddetmania. İstanbul: Pınar Yayınları, 2016.
• Aslan, Cahit. “Kafkasya’dan Karadeniz’e Sürdürülebilir Güvenlik: Kafkasya’nın Kadim Halkları Üzerinden Bir Değerlendirme”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E Dergisi. https://dergipark.org.tr/download/article-file/382829 (erişim 24.05.2019).
• Astan, Gökhan. “Gelişen Teknolojiler ve Değişen Muharebe Şartlarında Geleceğin Askerine Yönelik Teknoloji Öngörü Çalışması”. Yüksek Lisans Tezi, Savunma Bilimleri Enstitüsü, 2015. Tez
• Ataman, Muhittin. “Tepkisellik ve İnşacılık Arasında İslami Hareketlerin Batılı Güçlerle İlişkileri”. Küreselleşme Radikalizm ve İslam. Der., İbrahim Turan. Ankara: Maarif Mektepleri, 2017: 23-34.
• Baloğlu, Bülent, Adnan. “Tarih, Siyaset, Ekonomi ve Küreselleşmenin Girdabında Modern Radikal Selefiliği Anlamak”. Din ve Şiddet. Der., Faruk Sancar. Ankara: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yayınları, 2016: 227-257.
• Bachrach, Peter ve Baratz, S, Morton. “Two Faces Of Power”. The American Political Science Review. 56 (1962): 947-952.
• Bayrak, Sabahat. “Yönetimde Bir İhmal Konusu Olarak Güç ve Güç Yönetimi- II”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. 1 (2001): 23-42.
• Bilgin, Vejdi. “İslam Tarihinde Politik ve Dini Dil Üzerinden Nüfuz Mücadelesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 1 (2014): 7-22.
• Bozdağlıoğlu, Yücel ve Özen, Çınar. “Liberalizmden Neoliberalizme Güç Olgusu ve Sistemik Bağımlılık”. Uluslararası İlişkiler Dergisi. 4 (2004): 59- 79.
• Bulut, İbrahim, Halil. Dünden Bugüne Siyasi-İtikadi İslam Mezhepleri Tarihi. Ankara: Ankara Okulu, 2015.
• Burke, Peter. Sosyoloji ve Tarih. Çev., Mehmet Tanju Akad. İstanbul: Islık Yayınları, 2019.
• Bülbül, Halit. Tarihin Süzgecinde Çağlar Boyu Din Kavgaları. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2014: 45-228.
• Coşkun, M. Burhanettin. “Güvenlik Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme: Türkiye ve İran”. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi. 4 (2015): 5-23.
• Çağlayan, Yusuf. Sosyolojik Savaş Jeokültür Jeopolitik Jeogüvenlik. İstanbul: Timaş Yayınları, 2017.
• Çalışkan, İsmail. Siyasal Tefsir’in Oluşum Süreci. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
• Darıcı, Sefer ve İsmayıl, E. Karadoğan. “Popüler Kültür, Oyunlar ve Propaganda: Terörizmin Antropolojik Kodları”. Bilge Strateji. 19 (2018): 9-65.
• Dedeoğlu, Beril. Uluslararası Güvenlik ve Strateji. İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları, 2018.
• Demir, Hilmi. “Radikalleşme Süreçlerinde İdeoloji ve İtikadi İdeolojinin Rolü Üzerine”. Ortadoğu. 80 (2017): 11-13.
• Demir, Hilmi. Gülen Örgütü Ezoterik Bir Kült Cemaatin Radikalleşmesi. Ankara: Ay Yayınları, 2018.
• Djuvara, G, Trandafir. Türk İmparatorluğunun Paylaşılması Hakkında 100 Proje (1281-1913). Çev., Pulat Tacar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
• Ekşi, Muharrem. Kamu Diplomasisi ve Ak Parti Dönemi Türk Dış Politikası. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2018.
• Eslen, Necat. Küresel Güç Mücadelesi 21. Yüzyılda Jeostrateji. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2017.
• Eslen, Necat. Tarih Boyunca Savaş ve Strateji. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2018.
• Eyüboğlu, Osman. “İslam Dünyasının Geri Kalmışlık Sorununa Kurtuluşçu Yaklaşımlar”. Ekev Akademi Dergisi. 18 (2004): 195-218.
• Gökten, Y. Sarıöz. Hegemonya İlişkilerinin Dünü, Bugünü ve Geleceği Neo- Gramsci Bir Bakış. Ankara: Nota Bene Yayınları, 2013.
• Görmez, Mehmet. “Din İstismarı”. Din İstismarı. Der., Lamia Levent Abul. Ankara: DİB Yayınları, 2017: 9-12.
• Gültekin, Hazerfen. “Türk Dış Politikasında Kamu Diplomasisi ve Yumuşak Güç Kavramı.” Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2015. Tez
• Gündüz, Şinasi. Güç, İktidar ve Kutsal. İstanbul: Hikav Yayınları, 2020.
• Güngör, Uğur. “Terörizm Stratejisi mi? Terörizmin Stratejisi mi?”. Akademik Bakış. 24 (2019): 1-17.
• Gürsakal, Necmi. Küreselleşme Teknoloji Ağlar ve Güç. Bursa: Dora Basım- Dağıtım Ltd. Şti, 2018.
• İrat, A. Murat. Peygamberden Işid’e Modern Dünyada İslami Yaklaşımlar. Ankara: Nota Bene Yayınları, 2015.
• İşcan, M. Zeki. Gelenekten Geleceğe İslami Düşüncede Yenilik. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2015.
• İşcan, M. Zeki. Mehmet. “İnancın Siyasal Nefrete Dönüşmesi ve Siyasal Öfkenin İnançsallaşması Arasında Selefilik”. Küreselleşme Radikalizm ve İslam. Der., İbrahim Turan. Ankara: Maarif Mektepleri, 2017: 79-87.
• Kalaycı, İrfan ve Aytekin, Barış. “Çağımız İslam Dünyasında Yaşanan Dinsel ve Sosyo-Ekonomik Sorunlar (Teşhis Boyutu)”. Avrasya Etüdleri. 1(2016): 153-182.
• Karaosmanoğlu, L, Ali. “Savunma Planlaması ve Stratejik Belirsizlik”. Bilge Strateji. 12 (2015): 23-45.
• Kaya, Sezgin ve Mammadzade, Agil. “Çin’in Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleriyle İlişkilerinin Akıllı Güç Kavramı Bağlamında Analizi”. Doğu Asya Araştırmaları Dergisi. 1 (2019): 37-55.
• Kemikkıran, Nurcan. “Güç Mesafesi Yüksekse Eşitsizlik mi İstenir?”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2 (2015): 317-344.
• Köni, Hasan. Kaos Batı Hakimiyetinin Çöküşü. İstanbul: Wizart Edutainment, 2016.
• Köseoğlu, Özer ve Köktaş, Faruk. “Bilgi, Güç ve Siyasetin Kesişiminde Düşünce Kuruluşları: Kamu Politikaları Bağlamında Bir Analiz”. Yönetim Bilimleri Dergisi. 30 (2017): 533-552.
• Kurtoğlu, Ramazan. Din ve Küresel Ekonomi-Politik. İstanbul: Destek Yayınları, 2017.
• Kurtoğlu, Ramazan. Biyo-Politik Savaşlar İklim-Su-Gıda-Gdo-Sağlık İstihbaratı. İstanbul: Destek Yayınları, 2018.
• Macit, Nadim. Dünya-Dil Sistemi ve Dini Söylem. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2010.
• Macit, Nadim. İmparatorluk Politikalarında Teo-Stratejiler ve Türkiye. Ankara: Ay Yayınları, 2016.
• Nye, S, Joseph. Yumuşak Güç Dünya Siyasetinde Başarının Araçları. Çev., Reyhan İnan Aydın. Ankara: BB101 Yayınları, 2017.
• Ocak, Metin. “Hangi Ögeler Ulusal Güvenlik Strateji Belgesini Oluşturmalıdır? Bir İçerik Analizi”. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi. 1 (2016): 23-49.
• Okumuş, Ejder. Dinin Meşrulaştırma Gücü. İstanbul: Özgü Yayınları, 2005.
• Okumuş, Ejder. Dinin Toplumsal İnşası. Ankara: Akçağ Yayınları, 2015.
• Okumuş, Ejder. Toplumsal Değişme ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Okumuş, Ejder. “Darbelerde Dini Boyut: 15 Temmuz Örneği”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 2 (2018): 587-606.
• Okumuş, Ejder. Osmanlı’da Dini Meşruiyet. Ankara: Maarif Mektepleri, 2019.
• Onat, Hasan. Türkiye’de Din Anlayışında Değişim Süreci. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2016.
• Onat, Hasan. İslam Ortak Paydası ve Mezhep Gerçeği. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2019.
• Oran, F. Çoban. 21.yüzyılda Din ve Uluslararası İlişkilerde Dönüşüm. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2017.
• Özkaya, Ömer. “Oyunu Anlayamamak”. www.güneş.com (erişim 01.03.2019).
• Öngel, Volkan ve Çelik, G. Gençer. Sosyal Bilimler Perspektifinde Güç-II. Ankara: Gazi Kitabevi, 2020.
• Özdemir, Haluk. “Uluslararası İlişkilerde Güç: Çok Boyutlu Bir Değerlendirme”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 3 (2008): 113-144.
• Pehlivan, Meriç. “Din-Ekonomi İlişkisi İle Bu İlişkinin Toplumların ve Bireylerin Davranışlarındaki Yansımaları”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6 (2016), 13-35.
• Qataert, Donald. Osmanlı Devleti’nde Avrupa İktisadi Yayılımı ve Direniş (1881- 1908). Çev., Sabri Tekay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• Sağlam, Zeliha. “Güç Kavramı ve Ortadoğu’da Değişen Dengeler Üzerinden Güç Okuması”. https://insamer.com/tr/guc-kavrami-ve-ortadogudadegisen- dengeler-uzerinden-guc-okumasi_43.html (erişim 10.09.2018).
• Said, W, Edward. Şarkiyatçılık Batı’nın Şark Anlayışları. Çev., Berna Ülner. İstanbul: Metis Yayınları, 2003.
• Sancak, Kadir. “Güvenlik Kavramı Etrafındaki Tartışmalar ve Uluslararası Güvenliğin Dönüşümü”. KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6 (2013): 124-134.
• Sancak, Kadir. Uluslararası İlişkilerde Güç Kavramı ve Yumuşak Güç. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2016.
• Sevinç, Bilal. “Strateji Kavramı ve Örgütlerde Bir Yönetim İlkesi Olarak Kullanılması”. Türk İdare Dergisi. 479(2014): 213-242.
• Şahin, Mehmet. Din-Dış Politika İlişkisi Örneği. Ankara: Barış Kitap, 2016.
• Tatar, Burhanettin. “Kutsal Metin ve Otorite: Tarihsel-Fenomenolojik Bir Analiz”. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 1 (2017): 67-76.
• Thompson, Ian. Odaktaki Sosyoloji Din Sosyolojisine Giriş. Çev., Bekir Zakir Çoban. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2004.
• Volkan, D, Vamık. Körü Körüne İnanç, Kriz ve Terör Dönemlerinde Geniş Gruplar ve Liderleri. Çev., Özgür Karaçam. İstanbul: Okyanus Yayınları, 2012.
• Yılmaz, D. Arslan. “Tarikatların Toplumdaki Yeri Ne? Cemaatler Nasıl Denetlenebilir?”. https://www.haberturk.com/tv/program/turkiyeninnabzi/ 163 (erişim 04.09.2019).
• Yıldırım, Engin. “Güç Kavramı ve İstihdam İlişkisi”. Amme İdaresi Dergisi. 4 (1998): 51-64.
• Yılmaz, Ercan, Muzaffer. “Westphalia’dan Günümüze Savaş”. Uluslararası İlişkiler Dergisi. 14 (2007): 17-38.
• Yılmaz, Sait Yılmaz. “Güçsüz Güç”. Güvenlik Stratejileri Dergisi. 5 (2007): 67- 104.