ANALYSIS OF THE NARRATION STATING THAT UMAR IS A “MUHADDATH” IN TERMS OF TEXT AND SANAD

Yıl 2021, Sayı: 2, 211 - 240, 21.03.2021

Abdullah Usame Korkut

https://doi.org/10.5281/zenodo.4623780

Öz

Umar (ra) was one of the Companions that our Prophet praised many times and gave many good news regarding otherworldly. The Caliph of Islam, who stands out with his foresight, prudence and accurate views, has always been a person who is trusted and respected both in the life of the Prophet and after his death, as a result of these qualities. These views and decisions were realized in accordance with the divine consent called “Muvafakatu'l- Umar” during the Quran's declaration process and after prophethood, his votes were approved by the ijma of the ummah. One of the words that Umar (ra) received compliments from our Prophet is the “muhaddath” narration, which is the subject of our study. In this narration, it is said that there are people who are not prophets but who are “muhaddath” among some ummahs. It is stated that if any of them will be found in the ummah of the Prophet (s), it will definitely be Umar (ra). This narration, which has been included in many hadith works with authentic isnads since the early period, was reported in many authentic hadith collections until the middle of the fourth century. It was quoted in many isnads that we can call authentic, especially Bukhari and Muslim, and thus took its place in hadith collections. This narration, in which we have included more than twenty isnads in our study, was transmitted from the Companions only through Aisha and Abu Hurayra and was transmitted by various isnads in the following generations. The isnads were accepted as “authentic or hasen” by the scholars except for a few exceptional isnads. In the text parts of the narrations, it is seen that there are some verbal differences, but it is understood that these differences do not reach the level to disrupt the holistic meaning. Considering the comments made by the scholiasts in the related narration, it is seen that most of them made a brief comment that “there are the “muhaddaths” in the ummah and Umar (ra) comes first”. The concept of “muhaddath” is interpreted by the scholiasts as “the person from whom certain information is inspired from the lofty world”, “the prudent person who can foresee situations/events” and “the person who is learned principle of truth with inspirations”. In this content of meaning, it is seen that “muhaddath” are given meanings such as inspiration, foresight, prudence, intuition, superior comprehension/ understanding, and mental agility. In addition to these, it is seen that the Sufis attributed a value to this rumor in terms of “legitimacy and bindingness of inspiration” and made comments in this way. The decisions made by Umar (ra) as a result of his understanding of Shariah, which is “aimed at understanding and comprehending the divine meaning”, were correct as if he “speaks in the language of the angel”. Considering his life practices, this word of our Prophet became more understandable. Some of the commentators who evaluated the narration in terms of meaning stated that “Umer (ra) drew a picture that was compatible with his life in terms of having these qualities. In addition, they said that he lived in accordance with the truth of this narration and they attributed this to the decisions taken by Umar (ra) throughout his life, his ijtihads and their conformity with the words of Allah.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Muhaddath, Umar, Inspiration, Foresight, Prudence

HZ. ÖMER’İN “MUHADDES” OLDUĞUNU BİLDİREN RİVAYETİN SENED VE METİN BAKIMINDAN TAHLİLİ

Öz

Hz. Ömer, Hz. Peygamber’in birçok defa methettiği ve hakkında uhrevî olarak da birçok müjde verdiği sahabilerinden birisidir. Feraseti, basireti ve isabetli görüşleriyle ön plana çıkan İslam halifesi, gerek Hz. Peygamber’in hayatında gerekse vefatından sonra, bu vasıflarının bir sonucu olarak isabetli rey ve içtihatlarıyla daima kendisine itimat ve itibar edilen bir kişi olmuştur. Bu görüş ve kararlar, Kur’an’ın nüzul sürecinde “Muvafakatu’l-Ömer” deni- len rıza-i ilahiyeye uygunluklarla gerçekleşmiş, nübüvvetin ardından da reyleri ümmetin icmaîyla tasdik edilmiştir. Hz. Ömer’in Hz. Peygamber tarafından iltifata mazhar olduğu sözlerden biri de “Onun bu ümmetin “muhaddesun”undan biri olduğunu” bildiren rivayettir. Sahih isnadlarla birçok hadis mecmûasında yer alan bu rivayetle ilgili kaynaklarda pek çok şerh ve izahlar aktarılmıştır. “Muhaddes” kavramı şârihler tarafından “ulvî âlemden birtakım bilgilerin ilham olduğu kimse” veya “durumları ve vâkıaları önceden öngörebilen basiretli kimse” şeklinde yorumlanmıştır. Hz. Ömer’in “ilahi meramı anlamaya, kavramaya yönelik” olan şeriat anlayışı neticesinde verdiği kararlar sanki “meleğin diliyle konuşuyormuş gibi” isabet üzere olmuştur. O’nun hayat pratikleri de göz önünde alındığında Hz. Peygamber’in bu sözü daha anlaşılır hale gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Muhaddes, Ömer, İlham, Feraset, Basiret

Kaynakça

• Kur’an-ı Kerim.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah eş-Şeybâni. Fedâilu’s-Sahâbe. thk. Vasillah Muhammed Abbâs. Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 1983.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah eş-Şeybâni. Müsned. thk. Şuayb el-Arnâvut, Kahire: Muessesetu’l-Kurtuba, t.y.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah eş-Şeybâni, Müsned. thk. Şuayb el-Arnavut, thk. Âdil Mürşid y.y: Muessesetu’r-Risale, 2001.
• Akbulut, Ahmet. Sahabe Devri Siyasi Hadiselerin Kelami Problemlere Etkisi. İstan- bul: Birleşik Yayınları, 1992.
• Arık, Selim. “Kerâmet ve Firâset Bağlamında Muvâfakat-ı Ömer” Diyanet İlmi Dergi 41, no. 4 (2005): s. 115-125.
• Aslan, Abdulgaffar. “Kelam’da İlhamın Bilgi Değeri”. SDÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 20 (2008): 25-45.
• Atmaca, Gökhan. Hz. Ömer ve Kur’an Anlayışı. İstanbul: Rağbet, 2011. Atmaca, Gökhan. “Muvâfakât-ı Ömer”. Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu, ed. Ali Aksu, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2018.
• Aynî, Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed Bedreddîn. Umdetu’l-Kâri fi Şerhi’s-Sahîhi’l-Buhâri. Beyrut: Dâru’l-İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, t.y.
• Birsin, Mehmet “Fıkıh Usulünde İlham ve Bilgi Degeri”. İnönü Üniversitesi İla- hiyat Fakültesi Dergisi, no. 1, (2015), 63-98.
• Beğavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn el-Ferra’. Şerhu’s-Sünne. thk. Şuayb el-Arnavutî – Muhammed Züheyr eş-Şâvîş, Beyrut/Dımeşk: 1983.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn Alî. Şu’abu’l-Îmân. Riyad: Mekte- betu’r-Rüşd, 2003.
• Beyhâkî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn Alî. el-İ’tikâd ve’l-Hidaye ila Sebîli’r- Rüşd. thk. Ahmed Âsım, Beyrut: Dâru’l-Afâki’l-Cedide, t.y.
• Beyhâkî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn Alî. Delâilu’n-Nubuvve. çev. Hasan, Hüseyin ve Zekeriya Yıldız. İstanbul: Ocak Yayınları, 2017.
• Boynukalın, Ertuğrul. “Makasıdü’ş-Şerîa” Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. 27: 423-425. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Buhâri, Muhammed b. İsmail Ebû Abdullah. Câmiu’s-Sahîh. thk. Mustafa Dîb el-Bugâ, Beyrut: Dâru’l-İbn Kesir, 1987.
• Canan, İbrâhim. Kütüb-i Sitte Tercüme ve Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1989. Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Basın Yayınları, 1997.
• Cihan, A. Kâmil. İbn-i Sina ve Gazzâlî’de Bilgi Problemi. İstanbul: İnsan Yayın- ları, 1998.
• Csikszentmihalyi, Mihaly. Akış: Mutluluk Bilimi. çev. Barış Satılmış, Ankara: Buzdağı Yayınları, 2018.
• Cürcanî, Seyyid Şerif. Ta’rifât. Beyrut: Daru’n-Neffâs, 2007.
• Cürcanî, Seyyid Şerif. Ta’rifât. çev. Abdülaziz Mecdi Tolun. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2014.
• Çelik, Hüseyin. “Fey ve Ganimet Ayetleri Çerçevesinde Hz. Ömer’in Sevad Arazisi Hakkındaki Uygulamasının Değerlendirilmesi”. KSÜ İlahiyat Fa- kültesi Dergisi, no. 15 (2010): 75-100.
• Develioğlu, Bekir. Osmanlıca-Türkçe Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi, 1988. Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer b. İsa. Takvîu’l-Edille. Beyrut: Darû’l- Kutubi’l-Âlemiyye, 2001.
• Ebû Nuâym, Ahmed b. Abdullah b. İshâk el-İsfahânî. Ma’rifetu’s-Sahâbe. Ri- yad: 1998.
• Fayda, Mustafa. “Hz. Ömer” Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu. ed. Ali Aksu, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2018.
• Fayda, Mustafa. “Fârûk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12: 176-177. İstanbul, TDV Yayınları, 1995.
• Fayda, Mustafa. “Bey’atu’r-Rıdvân”. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. 6: 40. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Mustafa Fayda, “Halid b. Velid”. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. 15: 292. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Gezgin, Ali Galip. Özgün Bir Kur’an Yorumu: Hz. Ömer Örneği. İstanbul: Rağ- bet Yayınları, 2014.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l- Alemiyye, 1990.
• Hallâl, Ebû Bekir Ahmed b. Muhammed b. Hârûn b. Yezid el-Bağdadi. Ki- tabu’s-Sunne. thk. Atiyye ez-Zehrânî. Riyad: Dâru’r-Risâle, 1989.
• Humeydî, Ebû Bekir Abdullah b. ez-Zübeyr. Müsned. Beyrut: t.y.
• İbn Beşrân, Ebû Kâsım Abdulmelik b. Muhammed el-Bağdadi. Emâli İbn Beşrân. thk. Ahmed b. Süleyman. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1999.
• İbn Ebû Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr. Kitabu’s-Sunne. thk. Nâsıruddin Elbânî. y.y: Mektebetu’l-İslâmiyye, 1980.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalani. Fethu’l-Bâri Şerhi’s-Sahihi’l-Buhâri. Bey- rut: 1379.
• İbn Haldun. Abdurrahman bin Muhammed. Mukaddime. çev. Halil Kendir. Ankara: Yenişafak Yayınları, 2004.
• İbn Hibbân, Ebû Muhammed b. Ahmed el-Bustî. Sahih. thk. Şuayb Arnâvuti. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1993.
• İbn Huzeyme, Muhammed b. İshak Ebubekir. Sahih. thk. Muhammed Mus- tafa ‘Azâmi. Beyrut: Mektebetu’l-İslâmiyye, t.y.
• İbn Kayyım, el-Cevziyye Muhammed İbn Ebî Bekr b. Eyyub b. Sa’d Şemsed- din. Medaricu’s-Salikin. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-Arabi, 1996.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed İbn Ebî Bekr b. Eyyub b. Sa’d Şemsed- din. el-Menâru’l-Munîf es-Sahih ve’d-Daif. thk. Abdulfettah Ebu Gudde, Beyrut: 2004.
• İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Garibu’l-Hadis. thk. Abdullah el-Cebûri. Bağdad: 1397.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid. Sunen. thk. Şuayb el-Arnâvut. Daru’l-Risaletu’l-Alemiyye, 2009.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Cemâleddîn Muhammed. Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Daru’s-Sadır, t.y.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Cemâleddîn Muhammed. Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: el- Âlami, 2005.
• İbn Şâhin, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed el-Bağdadi. Şerhu Mezâhibu Ehlu’s-Sunne. thk. Âdil b. Muhammed. y.y: Muessesetu’l-Kurtuba, 1995.
• İbnu’l-Cevzi, Ebû’l-Ferec Cemâleddîn Abdurrahmân. Kitâbu’l-Ezkiya (Zekiler). çev. Enver Günenç. İstanbul: Şule Yayınları, 2018.
• İbnu’l-Esir, Mecdüddîn el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî. Câmiu’l-Usûl fi Ehâdîsi’r-Rasul. thk. Abdulkadir Arnâvuti. y.y: Mektebetu’l-Halvâni, 1972.
• İshâk b. Râhûye, Ebû Ya’kub. Müsned. Medine: 1991.
• İsmail el-Askeri, Ebû Ahmed el-Hasan İbn Abdullah. Tashîfâtü’l-Muhaddisîn. thk. Mahmud Ahmed Meyrâ, Kahire: 1402.
• Râgıb el-İsfahâni. Muhammed b. el-Mufaddal. el-Müfredat fî Garîbi’l-Kur’an. Kahire, Mektebetu’l-Feyyad, 2009.
• Karadaş, Cağfer. “Vahiy ve İlham”, Tasavvufta Peygamberlik. Vahiy ve Pey- gamberlik kitap içinde. ed. Yusuf Şevki Yavuz. 571-609, İstanbul: Kuramer Yayınları, 2018.
• Kaşanî, Abdurrezzak. Letâifu’l-A’lâm fi İşarâti’l-İlham (Tasavvuf Sözlüğü). çev. Ekrem Demirli. İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Sünnet. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
• Korkmaz, Sıddık. “Kadiyanilik-Ahmedilik”. İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı kitap içinde. ed. Kutlu Sönmez. 531-558. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Köse, Saffet. “Hz. Ömer’in Bazı Uygulamaları Bağlamında Ahkâmın Değiş- mesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, no. 7 (2006): 13-50.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’la, Tefhimu’l-Kur’an. İstanbul: İnsan Yayıncılık, 1988.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahih. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki. Beyrut: Dâru’l-İhya-i Turâsi’l-Arabi, t.y.
• Müttaki el-Hindi, Alî Husâmeddin b. Abdulmelik. Kenzu’l-Ummâl. thk. Bekri Hayyânî, Saffet es-Sakâ. y.y: Muessesetu’r-Risale, 1981.
• Nâim, Babanzâde Ahmed. Kâmil Miras. Tecrid-i Sarih Terceme ve Şerhi. An- kara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, t.y.
• Nesâî, Ebû Abdurahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali. Sunen. thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. Haleb: Mektebetu’l-Matbuâti’l-İslâmiyye, 1986.
• Nesâî, Ebû Abdurahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali. Sunen-i Kebîr. thk. Şuayb el- Arnâvut. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Âlemiyye.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Şeref b. Murî. el-Minhâc fî Şerhi Sahîhi Müslim. Beyrut: Dâru’l-İhya-i Turâsi’l-Arabi, 1392.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Şeref b. Murî. Minhâc fî Şerhi Sahîhi Müslim. çev. M. Beşir Eryasoy. İstanbul: Polen Yayınları, 2012.
• Onkal, Ahmet. “Sariye Olayı Üzerine Bir Rivayet Araştırması”. İstem, no. 6, (2005): 9-49.
• Râzî, Ebu Abdullah Fahruddin. Mefâtihu’l-Gayb. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-Âle- miyye, 2000.
• Sami, Şemseddin. Kamus-i Turki. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015. Semerkandî, Muhammed b. Ahmed Alâuddîn. Mîzânu'l-Usul fî Netâ’ici’l- ‘Ukul. thk. Muhammed Zeki. Katar: 1984.
• Serâhsi, Ebû Bekr Şemsu’l-Eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife: 1993.
• Serrâc, Ebû Nasr Tusi. el-Lüma’ (İslam Tasavvufu). çev. H. Kamil Yılmaz. An- kara: Altınoluk Yayınları, 1996.
• Şâtıbî, İbrâhim b. Musa. el-Muvâfakat Fi Usuli’ş-Şeri’a. çev. Mehmet Erdoğan. İstanbul: İz Yayınları, 2016.
• Taberî, Muhammed İbn Cerir b. Yezid İbn Kesir. et-Târîhu’l-Umem ve’l-Mulûk. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Âlemiyye, 1407.
• Taberî, Muhammed İbn Cerir b. Yezid İbn Kesir. Câmiu’l-Beyân fi Te’vili’l- Kur’an. thk. Ahmed Muhammed Şakir, yy: Muessesetu’r-Risâle, 2000.
• Tahâvi, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-Ezdi. Şerhu Müşkilu’l- Âsâr. thk. Şuayb el-Arnâvut. y.y: Müessesetü’r-Risale, 1994.
• Tayâlisî, Ebû Davud Süleyman b. Dâvûd b. el-Cârûd. Müsned. thk. Muham- med b. Abdulmuhsin et-Turki. y.y.: 1999.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Camiu’s-Sahih Süneni’t-Tirmizî. thk. Ah- med Muhammed Şakir. Beyrut: Dâru’l-İhya-i Turâsi’l-Arabi, t.y.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Camiu’s-Sahih Süneni’t-Tirmizî. thk. Ah- med Muhammed Şakir, Mısır: 1975.
• Uludağ, Süleyman, “Feraset”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstan- bul: TDV Yayınları, 1996.
• Useymin, Muhammed b. Sâlih b. Muhammed. Şerhu’r-Riyâzu’s-Sâlihîn. Riyad: 1426.
• Zemahşeri, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer b. Muhammed. Keşşâf. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-Arabi, 1407.
• Zerkeşi, Ebû Abdullah Bedreddîn Muhammed. Hz. Aişe’nin Sahabeye Yönelt- tiği Eleştiriler. çev. Bünyamin Erul. Ankara: Otto Yayınları, 2015.