Hadith Interpretation in Islamic Irfân Tradition, Doç. Dr. Ferhat Gökçe (Ankara, Diyanet Foundatıon Publishing, Türkiye, 2021), 664 pages, ISBN 978-625-7581-05-9

Yıl 2025, Sayı: 10, 67 - 84, 20.03.2025

Recep Tolga Yüksel Aksakal , Abdullah Usame Korkut , Baki Öcal

Öz

In Islamic thought, numerous approaches have emerged to understand the Qur'an and the Sunnah. One of these approaches is represented by the "mystics" (mutasawwifun-sufis), who represent the Islamic irfan tradition. Initially appearing as an ascetic movement, the "Islamic Sufi Movement" later had a profound impact on people through its diverse methodologies and institutional structures. When interpreting the scriptural texts (nass), mystics, unlike other Islamic disciplines, emphasized not only the apparent (zahir) meanings of the verses but also their esoteric (batin) meanings. This interpretative method has been widely discussed by many scholars and intellectuals, receiving both praise and criticism. The foundation of the study we examined is based on mystical esoteric interpretations of hadiths and their analysis. Although many academic studies in recent years have addressed the relationship between hadith and Sufism, these studies, according to the author, primarily focus on the authenticity and interpretation of hadiths. However, this work represents the first attempt to comprehensively and systematically examine Sufi hadith interpretation in all its aspects. Previous studies have often limited their evaluations to specific individuals, early periods, or the first three centuries of the Hijri calendar. Unfortunately, such studies have failed to consider Sufi hadith interpretation holistically, both in its practical and theoretical dimensions. This study was authored to address this gap in the literature. As a result, the study aims to evaluate the methods employed in understanding and interpreting hadiths within the Sufi tradition, to examine the positive and negative aspects of Sufi hadith interpretations, and to identify the characteristics that mystical interpretations should possess to enrich hadith understanding.

Anahtar Kelimeler

Irfân, Hadith, Sûfi, Marifah, Batınî, İşârî

Doç. Dr. Ferhat Gökçe, İslam İrfan Geleneğinde Hadis Yorumu (Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2021) 664 sayfa, ISBN 978-625-7581-05-9

Öz

İslâm düşüncesinde Kur'ân ve sünneti anlamak adına birçok farklı yaklaşım ortaya çıkmıştır. Farklı yaklaşımlardan birisi de İslâm irfan geleneğini temsil eden “mutasavvıflar” olmuştur. Başlangıçta bir zühd hareketi olarak ortaya çıkmış olan “İslâm Tasavvuf Hareketi” sonraki süreçlerde farklı yaklaşımlar ve kurumsal yapılarıyla insanlar üzerinde oldukça büyük etki bırakmıştır. Mutasavvıflar nasları yorumlarken diğer İslâmi disiplinlerden farklı olarak ayetlerin zâhiri manalarının yanı sıra bâtınî manalarına önem vermiş ve itibar etmişlerdir. Bu yöntem birçok düşünür ve ulemâ tarafından tartışılmış, olumlu olumsuz eleştirilere tabi tutulmuştur. İncelediğimiz çalışmanın temelini bu noktada hadislere yapılan tasavvufî bâtınî yorumlar ve bunların ele alınması oluşturmuştur. Son yıllarda akademik câmia içerisinde hadis-tasavvuf ilişkisini ele alan birçok çalışma olsa da yazarın ifadesiyle bunlar hadislerin sıhhati ve yorumlanması ekseninde odaklanmış durumdadır. Bunların yanı sıra eserde ilk defa derli toplu ve hacimli bir şekilde tasavvufî hadis yorumculuğu bütün yönleriyle ele alınmaya çalışılmıştır. Yapılan bir kısım çalışmalar da birkaç müellif üzerinden şahıs merkezli, erken dönem veya hicri ilk üç asır gibi sınırlı değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışmalarda maalesef tasavvufî hadis yorumculuğu amelî ve nazarî yönüyle bir bütün olarak değerlendirilememiştir. İlgili çalışma alanında böyle bir eksiklikten dolayı müellif tarafından kaleme alınmıştır. Netice olarak çalışmada, tasavvuf geleneğinde hadislerin anlaşılması ve yorumlanması noktasında ortaya konan yaklaşım tarzlarının çeşitli yönleriyle değerlendirilmesini ve tasavvufî hadis yorumlarını olumlu ve olumsuz yönleriyle ele almak, istifade edilebilecek hadis yorumlarına zenginlik kazandıracak tasavvufî yorumların hangi özelliklere sahip olması gerektiğini ortaya konması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İrfan, Hadis, Tasavvuf, Marifet, Batınî, İşârî