Çorum Hasan Paşa Yazma Eserler Kütüphanesi'nde Bulunan Hadis İlmine Dair Yazma Eserlerin Tespiti

Yıl 2025, Sayı: 10, 3 - 40, 20.03.2025

Fatih Mehmet Yılmaz , Feyzullah Kellerbağı

Öz

Kur’an-ı Kerim’den sonra ikinci kaynağı özelliği taşıyan hadisler ilk dönemlerden itibaren çeşitli şekillerde muhafaza edilmeye çalışılmış hıfz, kitabet, tedvin ve tasnif aşamalarından geçerek günümüze kadar ulaşmıştır. Sahâbe ile başlayan bu süreç yoğunluklu bir şekilde tâbiîn ve tebe-i tabiîn tarafından devam ettirilmiş ve hadise dair malzeme kayıt altına alınmıştır. Böylece ilgili faaliyet hem sözü edilen dönemler hem de sonraki devirler için kaynak niteliği taşıyan eserlerin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Ancak söz konusu çalışmaların bir kısmı hâlâ mahtut (yazma) şeklinde Anadolu da dahil pek çok kütüphanede gün yüzüne çıkmayı dolayısıyla araştırmacılarını beklemektedir. İşte bu çalışma Çorum Hasan Paşa Yazma Eserler Kütüphanesi’nde kayıtlı hadis usulü, rivayet türü, garîbül hadis, muhtasar, derleme, şemail, erbain, mütevatir, kudsî, ahkam, akaid, âdâb, meşhur, fiten ve melâhim, hâşiye, zeyil, rical, şerh, mevzû/uydurma vb. alanlardaki çalışmaların tespitini ihtiva etmektedir. Bu arada proje kapsamında ilgili kütüphanede yer alan hadis usulüne dair bazı eserler ve müellifler hakkında da ise kısaca bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hadis İlimleri, Usul, Mahtut Nüsha, Çorum Hasan Paşa Yazma Eserler Kütüphanesi

Kaynakça

• Akın, Fatma. “Beşiktaş Muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa’nın Vakıf Kütüphanesi nin ve Düşünce Dünyasının Bir Değerlendirmesi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22/2 (2021), 637-638.
• Akpınar, Cemil. “Dâvûdi Karsî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/29- 32. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Itr, Nûreddîn. Menhecün nakd fi ulumil hadis. Dımaşk: Daru’l-Fikr, 3. Basım., 1981.
• Kallek, Cengiz. “İbn Cemâa, İzzeddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/393-394. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Kandemir, M. Yaşar. “el-Müsned”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/104-105. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Kellerbağı, M. Fatih. Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi’nde Bulunan Tefsir ile Alakalı Yazma Eserlerin Tespiti. Yozgat Bozok Üniversitesi Temel İslam Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022. 39
• Yılmaz, Kellerbağı, Çorum Hasan Paşa Yazma Eserler Kütüphanesi'nde Bulunan Hadis İlmine Dair Yazma Eserlerin Tespiti
• Özdemir, Abdurrahman. “Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi’nde Bulunan Arap Dili ve Belâgatına Dair Yazmalar”. Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 7/24 (2007), 85-113.
• Rukancı, Fatih. “Kültürel Mirasın Gelecek Kuşaklara Aktarılması ve Tanıtımında Yazma Eser Kütüphaneciliği”. Erdem 74 (2018), 99-113.
• Söylemez, M. Mahfuz. “Çorum Hasan Paşa Kütüphanesi’nde Bulunan İslâm Tarihi ile İlgili Yazmalar”. Hitit İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2002), 294-315.
• Sülün, Murat. “Şehâbeddin Sivâsî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/418-420. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Tahhân, Mahmûd. Teysiru mustalahi’l-hadis. yy.: Mektebetü’l Meârif, 10. Basım, 2004.
• Tuna, Sedat. “Nahiv Kaidelerinin Belirlenmesinde Hadislerin İstişhad Olarak Kullanılması”. Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi 7 (2024), 146-173.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Şerhu’l-ʿakaʾidi’n-Nesefiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/217-219. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usulü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 25. Basım., 2016.