Fahreddin Râzî Ve Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Gayb İle İlgili Âyetlere Yaklaşımı ve Mukayesesi

Yıl 2021, Sayı: 1, 168 - 190, 31.12.2021

Emine Özgen

Öz

Şehâdet âleminde yaşayan insan, yaratıldığı günden beri görünmeyene ve bilinmeyene karşı hep merak içinde olmuştur. Bu merakı sayesinde insan gayb ile ilgilenmeye ve onu anlamaya yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda bu makalede Fahreddin Râzi’nin “Mefâtihu’l-Gayb” adlı eseri ile Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın “Hak Dini Kur’an Dili” adlı tefsirlerinde gayb âyetlerine yaklaşımları ve âyetleri ele alış biçimleri mukayese edilmektedir. Yapılan çalışma sonucunda her iki tefsirde de gayb kavramına ve gayb âyetleri ile ilgili açıklamalara yeterince yer verildiği, meselenin genel hatlarıyla irdelendiği görülmüştür. İki müfessirin de bir taraftan konuyla ilgili ilmî mirası dikkate aldığı, diğer taraftan gayb konusundaki âyetleri değerlendirmelerini ortaya koydukları görülmektedir. Her iki müfessirin de gayb hususunda genel anlamda benzer duruş sergilediği tespit edilmiştir. Bununla beraber Râzî’nin rivâyetleri değerlendirmede ve özellikle gayba dayanak teşkil eden kaynaklar noktasında daha ayrıntılı ve kapsamlı bir bakış açısı ortaya koyduğu neticesine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fahreddin Râzî, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Tefsir, Âyet, Gayb.

The Approach and Comparison of Fahreddin Râzî Kebîr and Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır to The Verses About The Unseen

Öz

Research on the Quran is of great importance for the Quran to be more comprehensible and for the use of Quranic concepts in their proper place. It has been detected that one of these terms is also “unseen”. Because the humans living in the realm of martyrdom have always been curious about the invisible and unknown since the day they were created. Thanks to this curiosity, people focused on dealing with the unseen and understanding it. In this article, the approaches and treatments on the unseen and verses about the unseen in Fahreddin Râzi's work titled “Tefsîru'l-Kebîr or Mefâtihu'l-Gayb” and Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır's interpretation of “Hak Dini Qur’an Dili” have been compared. As a result of the study, it is seen that the explanations about the verses of the unseen is included enough in both works, and the issue is discussed in general terms. It is seen that both commentators take into account the scientific heritage related to the subject, on the other hand they explain the verses about the subject by revealing his intellectual evaluations. Although they display a similar stance regarding the unseen in general, it is concluded that Razi put forward a more detail and comprehensive point of view in evaluating the narrations and especially in terms of the sources that form the basis of the unseen.

Anahtar Kelimeler

Fahreddin Râzî, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Commentary, the unseen, Comparison

Kaynakça

• Abdulbâki, Muhammed Fuad. el-Mu’cemu’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’âni’lKerîm. Kâhire: Dâru’l-Hadis, 1988.
• Albayrak, Halis. Kur’an’da İnsan-Gayb İlişkisi. İstanbul: Şule Yay. 1996.
• Başoğlu, Tuncay (ed.). Temel İslam Ansiklopedisi. 8 cilt. İstanbul: İSAM, 2020.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Ca miʿu’ṣ-Saḥi ḥ Muhtasarı. (trc.) Mehmed Sofuoğlu. İstanbul: Ötüken Yay. 1988.
• Çelebi, İlyas. İslam İnancında Gayb Âlemi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
• Feyizli, Hasan Tahsin. Feyzü’l-Furkan: Kur’an- Kerim Ve Açıklamalı Meâli, İstanbul: Server İletişim, 2007.
• İbn Cevzi, Ebu’l-Ferec. Nüzhetü’l-Ayuni’n-Nevazır. Beyrut:Daru’l-Kutubi’lİlmiyye, 1421 /2000.
• el-İsfehanî, Rağıb. Müfredât / Kur’an Kavramları Sözlüğü. terc. Abdulbaki Güneş/Mehmet Yolcu, İstanbul: Çıra Yay. 3. Baskı, 2012.
• Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri. çev. Hayrettin Karaman / Mustafa Çağrıcı / İbrahim Kâfi Dönmez vd. 5 cilt. Ankara: DİB Yay. 2012.
• Râzî, Fahreddin. Tefsir-İ Kebîr / Mefâtîhu’l-Gayb. (trc.) Suat Yıldırım, Lütfullah Cebeci / Sadık Kılıç / Sadık Doğru, 23 cilt, İstanbul: Huzur Yay. 2002.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed B. Cerir. Camiul Beyan An Te’vil’il-Kur’an / Taberî Tefsiri. (çev.) Kerim Aytekin / Hasan Karakaya, 9 cilt, İstanbul: Hisar Yay. 1996.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 cilt. Ankara: Akçağ Yay. 1992.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmûd B. Ömer B. Muhammed El-Hârizmî. ElKeşşâf an Haka’ikı Gavâmizi’t-Tenzîl Ve Uyûni’l-Ekavîl Fî Vücûhi’t-Te’vîl. (çev.) Ahmet Alim vd. 6 Cilt, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay. 1.Baskı, 2016.