Kur’an’da Kıyamet ve Âhiretle İlgili Konuların Hıvâr Üslubuyla Takdimi

Yıl 2022, Sayı: 2, 75 - 107, 30.06.2022

Bekir Yıldırım

Öz

Dil insanlarla iletişimi sağlayan en önemli ögedir. Muhataba mesaj iletilirken tek tip bir üslup kullanılmayabilir. Çünkü hedef kitlenin muktezayı hali farklılık arz edebilir. Kur’ân-ı Kerîm de insana hitap eden bir kitap olması nedeniyle hedef kitleye mesajını ulaştırırken tek tip bir anlatım tarzı kullanmamıştır. Yerine göre mesajını istifham, kasem, nida tasvir ve hıvâr (diyalog) üsluplarıyla ulaştırmıştır. Kıyamet ve âhirete dair konularda da Kur’ân’ın farklı üsluplar kullandığı görülmektedir. Sık kullanılan bu üsluplardan biri de hıvâr üslubudur. Diyaloglar kimi yerde cennetlikler arasında kimi yerde suçlular arasında bazen de iki grup arasında ya da bunlarla melekler arasında geçmektedir. Yine hıvârlar ikili diyalog veya tek taraflı monolog şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmayla şu sorulara cevap bulunmaya çalışılmıştır: 1-Hıvâr üslubu Kur’ân-ı Kerîm’de niçin çokça kullanılmıştır? 2-Hangi tür hıvâr çeşidi kullanılmış ve kullanılan hıvâr üslubunun özellikleri nelerdir?

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı, Hıvar Üslubu, Kur’ân-ı Kerîm, Kıyamet, Ahiret

Presentation of Issues Related to the Doomsday and the Hereafter in the Qur'an with a Dialogue Style

Öz

Language is the most important element that enables communication with people. A uniform style is not used when conveying a message to the addressee. Because the situation of the target audience differs. Since the Qur'an is a book that appeals to human beings, it did not use a uniform narrative style while conveying its message to the target audience. According to his place, he conveyed his message with the styles of questions, sacrament, shouts, descriptions and hivar (dialogue). It is seen that the Qur'an uses different styles in matters related to the Doomsday and the Hereafter. One of these frequently used styles is the chivar (dialogue) style. Dialogues sometimes take place between the people of heaven, sometimes between criminals, and sometimes between two groups or between them and angels. Again, dialogues appear in the form of a bilateral dialogue or a one-sided monologue. With this study, the following questions were tried to be answered: 1-Why was the Khivar style used so much in the Qur'an? 2-Which type of (khivar) dialoge was used and what are the characteristics of the used khivar style.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature, Dialogue Style, The Qur, Doomsday, Hereafter

Kaynakça

• Abbas, Hüseyin. Kasasu’l-Kur’ânî’l-Kerîm. Ürdün: Dâru’n-Nefâis, 2010, s. 47. Abdullah b. Hamid, b.Salih. Usulü’l-hıvâr ve âdâbühu fi’l-İslam. Cidde, Dâru’l-Menâra,1994.
• Ali Ferhâat, Yûsuf. Hıvar usulühü ve zavabitühü fi eseri daveti’l-İslamiyye. Gazze: Câmiatü’l –İslamiyye , Gazze Usulü’d-Din, 2005.
• Beyzâvî, Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2013.
• Demir, Ömer-Acar, Mustafa. Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul, Ağaç Yayıncılık, 1992. Dervîş, Muhyiddîn. İ’râbu’l-Kurâni’l-Kerîm ve beyânuhû. 10. Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1992.
• Ebussuûd, Muhammed. İrşâdu’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-ʿArabî, ts.
• Erdinçli, Ahmet. “Kuran Diyaloglarında Üslûp Çeşitleri” Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/ 1 (Haziran -2016), 81-100.
• Fadlallah, Muhammed Hüseyin. el-Hıvâr fi’l Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Melik, 5.Baskı,1996.
• Kazvînî, Hatîb. el-Îzâh fî ‘ulûmi’l-belağa. thk. İbrahim Şemsettin. Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2003.
• Kutub, Seyyid. fî Zılâli’l-Kurʾân. çev. İ. Hakkı Şengüler vd. 16 Cilt. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 2003.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’z- Zeytûniyye, 1984.
• İbnu’l-Esîr, Ziyâuddîn. el-Meselu’s-sâir. Kahire: Dâru’n-Nahda, ts.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3.Baskı, 1993. Mevdûdî, Ebu’l-A‘lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân, 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, ts.
• Mahmûd Yûsuf, Abdurrahim. Uslûbu’l-istifhâm fi’l-Kur’ân. Dımeşk: Mektebetu’l-Čazâlî, 2000.
• Mustafa, İbrahim vd. el-Mu’cemü’l-Vesît. 2 Cilt. Kahire: Dâru’d-Da’va, ts.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtihu’l-ğayb. 30 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi Türasi’l-Arabî, 3. Baskı, 1999.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetu’t-tefâsîr. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kur’âni’l-Kerîm, 4.Baskı, 1921.
• Suyûtî, Abdurrahman Ebu Bekir. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Mustafa Şeyh Mustafa. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2008.
• Şayib, Ahmed. el-Üslûb. Kahire: Mektebetü’n-Nahda li Mısrıyye, 2003.
• Şemsettin, Muhammed. el-Hıvâr âdâbüh ve müntalegâtüh ve terbiyetü’l-ebnaâi aleyh. Riyad : Merkezü’l-Melik Abdülazîz li’l-Hıvâri’l-Vatanî, 2007.
• Şevkânî, Muhammed Ali. el-Fethu’l-Rabbânî min fetâve’l-İmami’ş-Şevkânî thk. Ebû Muhammed Subhî. 12 Cilt. Yemen, Mektebetü li Cebeli’l-Cedîd, ts.
• Şevir, Muhammed – Sakhan, Abdullah. el-Kavâidü’l-hıvâri’l-fa’âl. Riyad, Mektebetü’l- Melik Fehd, 10. Baskı. 2010.
• Taberî, Muhammed b. Cerir. Tefsîru’t-Taberî. thk. Beşşâr Ahmed Mâruf. 7 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1994.
• Taftâzânî, Mesud b. Ömer. Muhtasaru’l-meʿânî. İstanbul: Haşimi Yayınları,2017.
• Tayyib, Ahmed. “Münazara” Mevsûatü’l-mefâhimi’l-İslamiyyeti’l-âmme. Mısır: Meclisü’l- Ala Şüûni’l-İslamiyye. ts.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı Romanın Unsurları 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş., 2001.
• Ünsel, Ziya. Hitâbet Sanatı ve Meşhur Hatipler. İstanbul: Fuad Gücüyener Yayınları, 1950.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dîni Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Azim Dağıtım, 1993.
• Zemahşerî. Esâsü’l-belağa. thk. Muhammed Basil Uyûnü’s-Sûd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütüb, 1998.
• Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ‘ulumi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Turâs, 1984.