İnsanın Anlam Arayışında Kurgunun ve Mitlerin Rolü

Yıl 2022, Sayı: 3, 247 - 266, 26.12.2022

Emine Genç

Öz

İnsan daima soru sorma, anlamlandırma çabası ve inanma ihtiyacı içindedir. Bu çaba ilkçağlardan beri süregelmektedir. Soru sorma ve anlamlandırma sürecinde başat aracı ise dildir. Dili kullanarak çeşitli kurgular ve anlatılar oluşturulmakta ve şeyler anlamlı hale getirilmeye çalışılmaktadır. Oluşturulan kurgu türlerinden biri de mitlerdir. Mitler, insanlığın soru ve cevapları hakkında bizlere ipucu vermektedir. Bu üretim sürecine paralel olarak dinî yorumlar da insanlara anlam ve cevaplar sunmaktadır. Dinî yorumların ve mitlerin kesiştiği ve karşılıklı etkileşim halinde olduğu açıktır. Bazı teorilere göre, modern dönemlere gelindiğinde bilimin ilerlemesiyle sorulara kurgulardan ziyade bilim ile cevap bulunacağı iddia edilmektedir. Çalışma boyunca dinî boyutu ön planda tutulmak üzere insanın anlatıcı kimliği ile gelişen anlatı geleneği ve kurgunun gerçeği yansıtma imkanı tartışılmaktadır. Bu bağlamda kurgu ürünü olan mitler ve mitlerin modern dönemdeki dönüşümü ve durumu incelenmekte; mitlerin değişen modern dünyada insanın anlam arayışıyla birlikte varlığını devam ettirdiğine dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Antropoloji, Dil, Anlam Arayışı, Mit, Kurgu.

The Role of Myths and Fiction in Man's Search for Meaning

Öz

People always need to ask questions, try to make sense of it, and believe. This effort has been going on since ancient times. The dominant tool is language in asking questions and making sense of it. Various fiction and narratives are created using language and made meaningful. One of the fictional genres created is myths. Myths give us clues about humanity's questions and answers. In parallel with this production process, religious interpretations also offer meaning and responses to people. It is clear that religious interpretations and myths intersect and interact. Some theories claim that with the advancement of science in modern times, questions will be answered with science rather than fiction. Throughout the study, the narrative tradition developing with the narrator's identity as a human being and the possibility of the fiction to reflect the truth is discussed, keeping the religious dimension in the foreground. In this context, myths that are fictional products and the transformation and status of myths in the modern period are examined; It is pointed out that myths continue to exist in the changing modern world along with the search for meaning.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Anthropology, Language, Search for Meaning, Myth, Fiction.

Kaynakça

• Armstrong, Karen. Mitlerin Kısa Tarihi. çev. Dilek Şendil. İstanbul: Merkez Kitapçılık, 1. Basım, 2005.
• Arslan, Mustafa. "Seküler Toplumlarda Kutsal Arayışları Geç Modern Dönemde Büyü-Din İlişkisinin Sosyolojik Analizi". İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 / 1 (Haziran 2010), 195-211.
• Durkheim, Emile. Dini Hayatın İlkel Biçimleri. çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 1. Basım, 2005.
• Durkheim, Emile. Sosyoloji Dersleri. çev. Ali Berktay. İstanbul: İletişim, 1. Basım, 2006.
• Eco, Umberto .“Bir Göstergebilim Kuramının Sınırları ve Erekleri”. çev. Gül Işık. Yazko Çeviri 2 / 9 (Kasım-Aralık 1982).
• Eliade, Mircea. Dinin Anlam ve Sosyal Fonksiyonu. çev. Mehmet Aydın. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1. Basım, 1990.
• Eliade, Mircea. Kutsal ve Dindışı. çev. Ali Berktay. İstanbul: Alfa Yayıncılık, 1. Basım, 2017.
• Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım, 1. Basım, 2009.
• Güzel, Ebru - Karakurt Arzu. “Dil Yozlaşması ve Söyleyiş Bozukluğu: “Televizyon Reklamlarının Göstergebilimsel Açıdan Çözümlenmesi””. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi 2 / 4 (2016), 1-15.
• Harari, Y. Noah. Hayvanlardan Tanrılara Sapiens. çev. Ertuğrul Genç. İstanbul: Kolektif Kitap, 5. Baskı, 2015.
• İlhan, Fatmanur. Efsane ve Mitlerin İşlevleri ve Modern Toplumdaki Yansımaları: Sarıkız Örneği. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014. https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/6195/1/363742.pdf
• Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. İstanbul: Sentez , 7. Basım, 2004.
• Malinowski, Bronislav. Büyü, Bilim ve Din. çev. Saadet Özkal. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2. Basım, 2000.
• Orhan, Uğur. Çağdaş Sanatta Mitoloji. Batman: Batman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Şahin, Mehmet Cem. “Antropoloji ve Din: Tarihsel ve Kuramsal Temeller”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20 / 2 (Ağustos 2016), 451-473.
• Weber, Max. Sosyoloji Yazıları. çev. Talha Parla. İstanbul: İletişim, 6. Basım, 2004.
• Winnicott, D.W. Oyun ve Gerçeklik. çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 2003.
• Yıldız, Ethem. Din ve Bilişsel Sosyoloji Bağlamında Postmodern Kimlik Sorunsalı, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Yıldırım, Münir . "Mircea Eliade'de "Kutsal ve Kutsal Zaman" Kavrami". Dini Araştırmalar 10 / 28 (Haziran 2007): 59-82.
• Nişanyan Sözlük. Erişim 7 Haziran 2022. https://www.nisanyansozluk.com/?k=in%25C5%259Faat
• Wikipedia. Erişim 8 Temmuz 2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Homo_narrans
• Alptekin, Burcu. Zeytin Ağacı, (Dizi,2022-) https://www.imdb.com/title/tt14899624/
• Hilal Saral, Aşkın Kıyameti (Film, 2022) https://www.imdb.com/title/tt14369296/