Kur’an Kıssalarının Temel Amaçları

Yıl 2024, Sayı: 6, 7 - 17, 30.06.2024

Abdüsselam Soylu

https://doi.org/10.61216/darulhadisdergisi.1424865

Öz

Kuran’da ki birçok surede insanlara doğrudan hitab etme yerine önceki peygamberler ve kavimlerin din uğrunda yaşadıkları tecrübelerden kesitler sunulmuş, böylece insanların ibret alıp hidayete ulaşmalarını sağlamak amaçlanmıştır. Elbette ki Kur’an’da geniş pasajlar şeklinde yer alan kıssaların tek amacı bu değildir. Kıssalar, İslam dininin ve getirdiği ilkelerin türedi olmadığını, köklerinin geçmişte tevhid mücadelesi yapan bütün peygamberlere dayandığını, Hz. Muhammed’in getirdiği mesajın önceki peygamberlerin getirdiği mesajın devamı olduğunu ispatlamaktadır. Kıssalar, geçmişi anlatıp şimdiyi ve geleceği uyarmak amacını taşımakta, iman ve küfür cepheleri arasında bitmeyen mücadelenin kısa ve özlü tarihini sunmakta ve bu mücadelede her devirde yaşayan insan modelinin aslında aynı olduğuna dikkat çekmektedir. Kur’an’ın sunduğu bu tarihi kesitler, peygamberlik müessesesinin birliğini, tüm peygamberlerin değişik yer ve zamanlarda gelmelerine rağmen, cehalete ve şirkin temellerine karşı davranış şekillerinin aynı olduğunu temellendirmekte, insanlara şeytanın düşmanlığını, şükrün önemini, zulüm ve azgınlığın zararlarını öğretmektedir. Allah'ın varlığı, birliği ve kudretini zihinlere yerleştiren kıssalar, beklenilen ve istenilen iman ile reddedilen ve istenilmeyen inkâr mücadelesinin en canlı ve somut örnekleri olup geçmiş peygamberlerin ve ümmetlerin durumuna vakıf olmadığı halde bunları insanlara vahiy yoluyla anlatan Hz. Muhammed’in Allah’ın peygamberi olduğunun delilidir.

Anahtar Kelimeler

Kur'an, Kıssa, Amaç, Mesaj, Peygamber

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Kurâni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ts.
• Ay, Mahmut. Kur’an Kıssalarını Siret Bağlamında Okumak -Hz. Musa Kıssası Örneği-. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2. Basım, 2017.
• Bağavî, İbn Mes’ûd. Ma’âlimu’t-Tenzîl. ed. Muhammed Abdullah vd. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1989.
• Bayraklı, Bayraktar. “Kur’ân-ı Kerîm’de Öğretim Kavramı ve Vahiy”. Diyanet İlmi Dergi 27/4 (1991), 161-189.
• Bâzergan, Mehdi. Kur’an’ın Nüzul Süreci. çev. Melâ Muhammed Feyzullah, Müh. Yasin Demirkıran. Ankara: Fecr Yay, 1. Basım, 1998.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmu’l-Kur’ân’il-Hekîm. 3 Cilt. Mağrib: Dâru’l-Beydâ’, 1. Basım, 2008.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Medhal ile’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Merkez Dirâsêti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 1. Basım, 2006.
• Cerahoğlu, İsmail. Tefsir Usulü. Ankara: Ankara Üni. İlahiyat Fak. Yayınları, 1971.
• Cevherî, İsmâ’îl b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-Lüğat-i ve Sıhâhu’l-Arebiyye. ed. Ahmed Abdulğafur Attar. Beyrut: Dâru’l-İlm, 4. Basım, 1987.
• Çelik, Ahmet. “Birey Ve Toplumun Islahı Açısından Kur’an Kıssaları”. Atatürk Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi 22 (2004), 54-87.
• Demir, Şehmuz. Mitoloji Kur’an Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik. İstanbul: Beyan Yayınları, 2003.
• Demirci, Muhsin. Kur’an’ın Ana Konuları. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yay, 3. Basım, 2008.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsiru’l-Hadîs. 10 Cilt. Tunus: Daru’l-Garbı’l-İslamî, 2. Basım, ts.
• Eyüpoğlu, Osman. “Günümüze Bakan Yönleriyle Peygamber Kıssaları (Sosyolojik ve Petogojik Açıdan)”. Fecr Yay (XI. Kur’an Sempozyumu), 103-120.
• Fersahoğlu, Yaşar. “Din Eğitimi ve Öğretiminde Bir iletişim Yöntemi Olarak Hikaye”. Ekev Akademi Dergisi 16 (2003), 121-130.
• Fîruzâbâdî, Muhammed b. Yâ’kub. el-Kâmûsu’l-Muhît. ed. Mekteb Tahkîku’t-Turâs. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 8. Basım, 2005.
• Görgün, Tahsin. Kur’an Kıssaları’nın Neliği (Mahiyeti) Üzerine. Ankara: Fecr Yayınları, 1998.
• Hâtib, Abdulkerîm el-. el-Kasasu’l-Kurani fi Mantukihi ve Mefhumihi. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2. Basım, 1975.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-Tehrîr ve’t-Tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Hişâm. es-Sîretu’n-Nebeviyye. ed. Abdusselam Ömer. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, 1990.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmâil b. Ömer. Tefsîru’l-Kurâni’l-Azîm. ed. b. Muhammed Sâmî. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 2. Basım, 1999.
• İbn Manzûr, Cemâluddîn Muhammed. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 3. Basım, 1414.
• İbnu’l Esîr, Abdu’l-Vâhid eş-Şeybânî. el-Kâmilu fi’t-Târîh. ed. Abdullah Abdulkâdî Ebî’l-Fidâ’. 11 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1987.
• İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân. ed. Muhammed Seyyid el-Keylânî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts. Kara, Mustafa. “Kur’an Kıssalarında Konu ve Kapsam Merkezli Bir Analiz”. İslami İlimler Dergisi 9/1 (2014), 69-102.
• Karslı, İbrahim H. Kur’an’ı Anlamaya Giriş. Ankara: DİB. Yay, 2. Basım, 2014.
• Kattân, Mennâ’ el-. Mebâhis fî Ulûmi’l-Kurân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 35. Basım, 1998.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. ed. Vanlıoğlu Ahmet. 18 Cilt. İstanbul: Dâru’l-Mîzân (Mizan yay.), 2005.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Kurul. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yay, ts.
• Namlı, Abdullah. “Kur’an’a Göre Peygamberleri İnkar Sebepleri”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2017), 169-197.
• Nas, Hasan. “Vahiy-Sîret İlişkisi Bağlamında Hz. Peygamber’in Risalet Sürecinde İlahi İnayet Örnekleri”. Diyanet İlmi Dergi 57/3 (2021), 785-817.
• Öz, Şaban. Kur’an’ın Peygamberi. İstanbul: Endülüs yay, 2. Basım, 2018.
• Özdemir, Halil. “Vahiy Öncesi Kur’ân Kıssalarının Bilinebilirliği”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/1 (2011), 195-218.
• Özsoy, Ömer - Güler, İlham. Konularına Göre Kur’an. Ankara: Fecr Yay, 12. Basım, 2006.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer Yay, 2. Basım, 2017.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an’a Çağdaş Yaklaşımlar. Ankara: Ankara Okulu Yay, 1. Basım, 2019.
• Râzî, Fahruddîn. Mefâtîhu’l-Ğayb. 32 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1981.
• Reşid Rıza, Muhammed. Tefsîru’l-Menâr. Kahire, 2. Basım, 1947.
• Rûmî, Fehd b. Abdirrahmân b. Süleymân. Dirâsât fî ulumi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Riyad: Merkez Tefsîr li’d-Dirâsêti’l-Kurâniyye, 14. Basım, 2005.
• Salehî, Akbar. “İslâmî Eğitim ve Öğretimde Kur’an Kıssa ve Hikayelerinin Rolü”. çev. Mustafa Kara. Bartın Üni. İslami İlimler Fak 4/8 (2017), 182-192.
• Sayı, Ali. “Kur’an’da Kıssa Kavramı Üzerine”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (1995), 145-196.
• Şenat, Fatma Asiye vd. Tefsir (Surelerin Nüzul Sırasına Göre Analizi). ed. Ali Rıza Gül - Yunus Emre Gördük. İstanbul: Lisans Yay, 1. Basım, 2019.
• Şengül, İdris. Kur’an Kıssalarının Tarihi Değeri. Ankara: Otto Yay, 1. Basım, 1994.
• Şimşek, Sait. Kur’an Kıssalarına Giriş. İstanbul: Yöneliş Yay, 1993.
• Taberî, İbn Cerîr. Câmiu’l-Beyân. ed. b. Abdulmuhsin Abdullah. 26 Cilt. Dâru Hicr, 1. Basım, 2001.
• Yavuz, Ömer Faruk. “Kur’an’ın Temel Amaçlarının İfade Edilmesinde Bir Anlatım Tekniği Olarak ‘Kıssa’nın Rolü’”. Milel Ve Nihal, İnanç, Kültür Ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 6/1 (2009), 113-136.