The Perceptibility of the Prophet's Practices Related to Abundance in Eating and Drinking Behavior as a Measure to Prevent Overeating

Yıl 2024, Sayı: 6, 117 - 137, 30.06.2024

Hediye Gültekin

https://doi.org/10.61216/darulhadisdergisi.1460928

Öz

Wasting and overeating, which means excessive extravagance and overconsumption of the blessings one has, are two important issues that have almost reached the level of disease today. It is seen that the Prophet made some recommendations that would lead to blessing in eating and drinking behaviors. The aim of this study is to offer suggestions for perceiving the Prophet's recommendations in this regard as measures that can prevent these two diseases. Today, while some people suffer from overeating and the diseases caused by it, others struggle with hunger and the diseases caused by hunger. Moreover, there are thousands of people who are not even aware of such an imbalance. Understanding that the Prophet's recommendations, which he said would lead to abundance in eating and drinking behaviors and turn eating and drinking into an act of worship, are related to the spiritual nourishment and saturation of the person will help prevent overeating and waste, which are important behavioral disorders. This is because a person needs to feed not only his body but also his soul and mind. Providing this spiritual saturation will contribute to overcoming the psychosocial problems that today's people complain about and to reduce the amount and limit of eating. In the narration that states that the believer eats with one stomach and the disbeliever with seven stomachs, it is reported that the believers eat less, but they are satiated more easily and quickly. Although the majority of hadith scholars interpret this as a metaphor, in our opinion, this news is an indication that a person's spiritual state is related to his eating habits.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Nutrition, Blessing, Spiritual Satisfaction, Waste.

Peygamberimizin Yeme İçme Davranışlarında Bereketle İlgili Uygulamalarının Aşırı Yemeyi Önleyici Bir Tedbir Olarak Algılanabilirliği

Öz

İsraf ve çok yemek günümüzde neredeyse hastalık derecesine gelmiş iki önemli meseledir. Bu çalışmanın amacı, Hz. Peygamber’in hadislerinde bereketlenmeye vesile olarak zikrettiği bazı davranışların bu iki hastalığı önleyen tedbirler olarak algılanması ile ilgili teklifler sunmaktır. Dünyamızda insanların bir kısmı çok yemekten ve bu sebeple ortaya çıkan hastalıklardan mustarip iken diğer bir kısmı açlıkla ve açlıktan doğan hastalıklarla mücadele etmektedir. Üstelik böyle bir dengesizliğin farkında bile olmayan binlerce insan vardır. Hz. Peygamber yeme-içme davranışları ile ilgili bazı tavsiyelerinin berekete vesile olacağını söylemiştir. Yeme-içmeyi bir ibadete dönüştüren bu tavsiyelerin kişinin manevi beslenmesi ile ilgili olduğunun anlaşılması, önemli davranış bozukluklarından olan çok yemenin ve israfın önünü almaya yardımcı olabilir. Kişinin sadece bedenini değil ruhunu doyurmaya da ihtiyacı vardır. Bu manevi doygunluğun sağlanması, günümüz insanının şikayetçi olduğu psikososyal sorunları aşmaya ve yeme işini olması gereken miktar ve sınıra çekmeye katkı sağlayacaktır. Mümin kişinin bir, kafir kişinin ise yedi mide ile yediği ifade edilen hadiste mümin kişilerin daha az yedikleri halde daha kolay ve çabuk doydukları haber verilmektedir. Çoğu hadis ulemasının mecaza hamlettiği bu haber, kişinin manevi durumunun yeme alışkanlıkları ile ilişkili olduğuna bir işarettir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sünnet, Beslenme, Bereket, Manevi Doygunluk, İsraf

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mervezî. (öl.241/855) el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Ahmed Nâim-Kâmil Miras. Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercümesi ve Şerhi. 8 cilt. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2019.
• Akyüz, Hüseyin. “Rivayetler Işığında Hz. Peygamber’in Beslenme Kültürü”, Aşçı Dede Ateşbaz-ı Veli, (2020), 62-78.
• Altun, Ahmet. “Tıbb-ı Nebevî: Hz. Peygamber Sünnetinde Sağlık, Din ve Hayat”, İstanbul Müftülüğü Dergisi, 35 (2018), 150-154.
• Altunkaynak, Berrin vd., “Obezite: Nedenleri ve Tedavi Seçenekleri”, Van Tıp Dergisi, 13/4 (2006), 138-142.
• Beyhan, Yasemin-Vahide Taş, “Mental Sağlık ve Beslenme” , Journal of Zeugma Health Science, Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi. 1/1 (2019), 30-35.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. (öl. 256/870) el-Câmi’u’s-sahîh. 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları. 1992.
• Canan, İbrahim. Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi. 18 cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, 1995.
• Cevâd, Ali. el-Mufassal. 10 cilt. çev. Dursun Hazer-Fethullah Zengin, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Cihan, Sadık. “Hz. Peygamber’in Sünnetinde Yeme ve İçme Adabı”, Atatürk Üniversitesi İlahiyât Fakültesi Dergisi, 5 (1982), 33-43.
• Çağırıcı, Mustafa. “Şükür”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 2013), 39/259-261.
• Çağlayan Tunç, Aygül “Obezite ve Beslenmenin Psiko-Sosyal Boyutu”, Beslenme ve Obezite içinde, Ed. Çetin Yaman, Güven Plus Grup A.Ş. Yayınları, İstanbul: (2019).
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahmân b. el-Fazl (öl. 255/869). es-Sünen. 6 cilt. thk. Abdullah Aydınlı, İstanbul: Madve Yayınları, 1992. Demir, Halis. “İslam Hukuku Açısından Obeziteye Yol Açan Yeme İçme Hakkında Bazı Tesbitler”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19/1 (2015), 135-168.
• Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İz Yayıncılık, İstanbul: (1996).
• Doreen, Virtue. Duygusal Açlık, çev. Perihan Korkmaz. Destek Yayınları, İstanbul: (2020).
• Dülber, Hatice. “Hz. Peygamber’in Sünnetinde Beslenme ile İlgili Genel İlkeler ve Bunlara Uymayı Engelleyen Faktörlerin Tespiti”, Kalemname, 8/15, (2023), 204-233.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, el-Ezdî (öl. 275/889). es-Sünen. 5 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992. Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad el-Ferra (öl. 207/822). Meani’l-Kur’ân. 3 cilt. thk. İbrahim Şemseddin. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Fazlurrahman, (öl. 1988) İslâm Geleneğinde Sağlık ve Tıp, Ankara Okulu Yayınları, Ankara: (1997).
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed. (öl. 405/1014) el-Müstedrek ala’s-sahîhayn, 4 cilt. thk. Mustafa Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ebî Bekr ed-Dımaşkī el-Hanbelî (ö. 751/1350) et-Tıbbü’n-Nebevî, trc. Yusuf Ertuğrul, İstanbul: Hikmet Neşriyat-Millî Gazete, 1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (öl.273/) es-Sünen. 2 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî (öl. 711/1311). Lisânü’l-arab. 25 cilt. Beyrut: Dâru’s-Sâdr, trs.
• İsfahânî Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed er-Râgıb (ö. V./XI. yüzyılın ilk çeyreği). Müfredâtü elfâẓi’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Halîl Aytânî Beyrut: Dâru’l-Ma’rife 2003.
• Kandemir, Mehmet Yaşar. vd. Riyâzü’s-sâlihîn, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Tercüme ve Şerh. 8 cilt. İstanbul: Erkam Yayınları, 2017.
• Kara, İsmail. Mızraklı İlmihal, 6. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2012.
• Koçyiğit, Hikmet. “Kur’ân Açısından Bereket Kavramının Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2012), 147-170.
• Kurtûbî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Endülüsî. (öl. 671/1273). el-Câmi li-ahkâmi’l-Kur’ân. 24 cilt. thk. Muhammed İbrahim el-Hıfnâvî, Mahmud Hâmid Osman. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1426/2005.
• Martı, Huriye. “Kur’ân ve Sünnet Perspektifinden Bereket Olgusu”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 25 (2008), 87-100.
• Muhammed Fuâd, Abdülbakî. el-Mucemü’l-müfehres li elfâzı’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Hadis, 1428/2007.
• Mutlu, Zuhal vd., “Obeziteye Karşı Tavrın Arkasındaki Gerçeklik ve Etik”, Obezite ve Etik içinde, editör Nesrin Çobanoğlu, Ankara: 2012.
• Müslim, Ebü’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. (öl. 261/875). el-Câmi’u’s-sahîh. 6 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesâî (öl. 303/915). es-Sünen. 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Soygüden, Aydoğan. “İslamda Namaz ve Beslenme Uygulamalarının Obeziteye Etkileri = The Effects of Salat (Prayer) and Nutritional Applications in Islam on Obesity”, AKADEMİAR: Akademik İslâm Araştırmaları Dergisi, 9 (2020), 99-125.
• Şah Veliyyullah, Ebû Abdilazîz Kutbüddîn Ahmed b. Abdirrahîm ed-Dihlevî (öl. 1176/1762). Hüccetullâhi’l-Bâliğa. 2 cilt. trc. Mehmet Erdoğan, İstanbul: Yeni Şafak Gazetesi Armağanı, 2003.
• Tan, Zeki. “Din, Ahlak ve Sağlık İlişkisi”, İslâm’da Sağlık ve Koruyucu Hekimlik içinde. 2021, 419-430. Tekin, Tuba vd., “İntestinal Mikrobiyota ve Obezite İlişkisi”, Sağlık Bilimleri Dergisi, 27/1 (2018), 95-99.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ et-Tirmizî (öl. 279/892). es-Sünen. 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992. Tümer, Günay. “Bereket”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 1992), 5/487-489.
• Yaşaroğlu, Kâmil. “Tüketim Kıskacında Kaybolan Bir Değer: Bereket”. Tüketim ve Değerler. (2010), 147-154.
• Yıldırım, Ahmed. Peygamberimizin Sade Hayatı. İstanbul: Ensar Yayıncılık, 2015.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. Nefs Terbiyesinde Açlık ve Az Yemek. İstanbul: Erkam Yayınları, 1984.
• Zebidî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ el-Hüseynî (ö. 1205/1791). Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-Kâmûs. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, trs.
• World Health Org. Erişim: 18 Mart 2020. https://www.who.int/health-topics/obesity#tab=tab_1.
• TDK, Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 20 Mayıs 2024. http://sozluk.gov.tr.