BÖLGESEL KAPSAMLI EKONOMİK ORTAKLIK (RCEP) ANLAŞMASI ÜZERİNE İKTİSADİ BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 9, 44 - 70, 15.02.2022

Erdem Ateş

Öz

Küreselleşmenin ortaya çıkmasıyla beraber, ticaretin serbestleştirilmesi düşüncesi ivme kazanmıştır. Bu süreç, doğu bloku ülkelerinin liberal ekonomiye geçmeleri ile daha da hızlanmıştır. Küresel ticaretin düzenlenmesi için 1947 yılında imzalanmış olan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) kurumsal hale getirilerek, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) 1995 yılında faaliyete geçirilmiştir. Küresel ticareti serbestleştirmek için öncelikle WTO öncülüğünde ve çok taraflı çabalar ortaya konulmuştur. Fakat bu çabalar 2001 yılında gerçekleştirilen Doha Kalkınma Turu sırasında çıkmaza girmiştir. Bunun üzerine ülkeler çok taraflı çabalardan vazgeçerek, iki veya birkaç ülkenin katılımı ile oluşturulan bölgesel ticaret anlaşmalarına yönelmişlerdir.

Çin, 2001 yılında WTO üyesi olmuştur. Bu tarihten itibaren Çin’in dünya ticareti içerisindeki payı hızla artmıştır. Çin’in dünya ticaretinden aldığı payın hızla artması nedeniyle başta ABD olmak üzere bazı gelişmiş ülkeler bölgesel ticaret anlaşmalarına yönelerek güvenli bir ticaret alanı oluşturmaya çalışmaktadırlar. Çin’de bu politikaya, kendi güvenli ticaret alanını oluşturmaya çalışarak cevap vermiştir. Çin’in güvenli ticaret alanı oluşturma stratejisinin iki ana unsuru bulunmaktadır. Birincisi; ülkelerin ulaşım başta olmak üzere altyapı kapasitelerini geliştirerek ticaret maliyetlerini azaltmayı amaçlayan Bir Kuşak Bir Yol (One Belt One Road) projesidir. İkincisi ise; Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) adı verilen ve 15 ülke katılımı ile imzalanmış olan serbest ticaret anlaşmasıdır. Çalışmada; RCEP anlaşmasına giden süreç, nedenleri, amaçları, dünya ticareti açısından önemi irdelenmiştir. Buna ek olarak anlaşmanın en büyük paydaşı olan Çin’in 2010-2020 dönemi ihracat ve ithalat verileri incelenmiş ve yoğunlaşma oranı (Concentration Ratio-CR), Herfindal- Hirschman endeksi (HH- Index), ticarette entropi endeksi (Trade Entropy Index- TE), Nispi Entropi Endeksi (Relative Entropy Index- REI) ve bilateral ticarette yoğunlaşma endeksleri (Bilateral Trade Intensity Index- BT) ile ülkeler arasındaki ticari yoğunlaşma hesaplanmıştır. Sonuç olarak, ihracatta Çin’in tüm üyelere yoğunlaşmasının olduğu; ithalatta ise Endonezya, Güney Kore, Malezya’ya yoğunlaşmasının var olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

RCEP, Uluslararası ticaret, Uluslararası İktisadi Kurumlar, Ekonomik Entegrasyon, Çin

Kaynakça

• Aggarwal, V. K. (2016). Mega-FTAs and the Trade-Security Nexus : The Trans-Pacific Partnership ( TPP ) and Regional Comprehensive Economic Partnership ( RCEP ), East-West Center, Honolulu.
• Al-Qudah, A. A., Al-Okaily, M., & Alqudah, H. (2021). The relationship between social entrepreneurship and sustainable development from economic growth perspective: 15 ‘RCEP’ countries. Journal of Sustainable Finance & Investment, Cilt: 1, s. 1-18.
• ASEAN. ASEAN İnternet Sitesi: https://asean.org/summary-regional-comprehensive-economic-partnership-agreement/ Erişim, 15 Mayıs 2021.
• Ateş, E. (2017). Türkiye’nin İmzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA): Dış Ticaret Etkileri İki Yanlı Sektörel Bir Analiz. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Balkır, C. (2010). Uluslararası Ekonomik Bütünleşme: Kuram, Politika ve Uygulama AB ve Dünya Örnekleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chang, S.-M., Huang, Y.-Y., Shang, K.-C., & Chiang, W.-T. (2020). Impacts of Regional Integration and Maritime Transport on Trade: With Special Reference To RCEP. Maritime Business Review, Cilt: 5, Sayı: 2, s. 143-158.
• DİE. (2005). Dış Ticarette Yoğunlaşma 2003. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını, Yayın No:2933.
• Doğan, S., & Kaya, S. S. (2011). Gümrük Birliği Sonrasında (1996-2009) Türkiye'nin Avrupa Birliği ile Dış Ticaretinin Ülke ve Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizi. Ekonometri ve İstatistik, Sayı: 14, s. 1-18.
• Erkan, B. (2019). Analysis of Export Concentration of Industrial Sector in Uşak Province . 8th SCF International Conference on “The Economic and Social Impacts of the Globalization and Liberalization”, Antalya, s. 87-91.
• Erkan, B. (2020). Entropic Analysis of Concentrations in Europe's Highest Budget Football Leagues. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, Cilt: 7, Sayı: 17, s. 73-80.
• Fukunaga, Y., & Isono, I. (2013). Taking ASEAN+1 FTAs Towards The RCEP: A Mapping Study, Economic Research Institute for ASEAN, Jakarta.
• G., B. N., Sen, R., & Srivastava, S. (2019). Tariff liberalization in the RCEP trade agreement and impact on India's automobile industry: An applied general equilibrium analysis, ARTNeT Working Paper Series, Bangkok.
• Gao, H., & Shaffer, G. (2021). The RCEP : Great Power Competition and Cooperation Over Trade, Legal Studies Research Paper Series, Kaliforniya.
• Hamanaka, S. (2014). TPP versus RCEP: Control of Membership and Agenda Setting. East Asian Economic Review, Cilt: 18, Sayı: 2, s. 163-186.
• Hepaktan, C. E., & Çınar, S. (2011). Türkiye'nin Dış Ticaretinin Bölgesel Profili. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 30, Sayı: 1, s.117-140.
• Hong, Z. (2016). China’s One Belt One Road: An Overview of the Debate. Z. Hong içinde, China's One Belt One Road: An Overview of the Debate, ISEAS – Yusof Ishak Institute, Singapur, s. 1-33.
• Li, Q., & Moon, H. C. (2018). The Trade and Income Effects of RCEP: Implications for China and Korea. Journal of Korea Trade, Cilt: 22, Sayı: 3, s. 306-318.
• Myrdal, G. (1974). What Is Development? . Journal of Economic Issues, Cilt: 8, Sayı: 4, s. 729-736.
• Nordin, A. H., & Weissmann, M. (2018). Will Trump make China great again? The belt and road initiative and international order. International Affairs, Vol. 94, Issue.2, s. 231-249.
• Panda, J. P. (2014). Factoring the RCEP and the TPP: China, India and the Politics of Regional Integration. Strategic Analysis, Cilt: 38, Sayı: 1, s. 49-67.
• RCEP,. RCEP Web Sitesi: https://rcepsec.org/legal-text/ Erişim Tarihi: 29 Nisan 2021.
• Seyidoğlu, H. (2015). Uluslararası İktisat: Teori Politika ve Uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Seymen, D. (2009). Gümrük Birliği, Türkiye’nin Avrupa Birliği İle Ticaretinde Ülke Yoğunlaşmasını Değiştirdi mi? Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, s. 199-220.
• Seymen, D. A. (2009). Türkiye'nin Dış Ticaret Yapısı ve Rekabet Gücü. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Sönmez, E. K. (2020). Çin’in Bölgesel Hegemonya Araçları Olarak Asya Pasifikte Uluslararası Örgütler. Doğu Asya Araştırmaları Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 6, s. 33-53.
• T.C Ticaret Bakanlığı,. T.C Ticaret Bakanlığı İnternet Sitesi: https://ticaret.gov.tr/blog/ulkelerden-ticari-haberler/malezya/bolgesel-kapsamli-ekonomik-ortaklik-rcep-anlasmasi-imzalandi Erişim, 20 Mayıs 2021.
• USTR.. The Office of the U.S. Trade Representative . The Office of the U.S. Trade Representative (USTR) Web Sitesi: https://ustr.gov/about-us/policy-offices/press-office/press-releases/2017/january/US-Withdraws-From-TPP. Erişim 23 Mayıs 2021.
• Vines, D. (2018). The BRI and RCEP: Ensuring Cooperation in The Liberalisation of Trade in Asia. Economic and Political Studies, Cilt: 6, Sayı: 3, s. 338-348.
• Wardani, R. Y., & Cooray, N. S. (2019). Saving Potential of Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP): Implication for China and Japan. Journal of Economic Info, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 34-42.
• Wignaraja, G. (2018). What Does RCEP Mean for Insiders and Outsiders? The Experience of India and Sri Lanka. Bangkok: ARTNeT Working Paper Series.
• WTO. WTO Regional Trade Agreements Database. WTO İnternet Sitesi: http://rtais.wto.org/UI/publicsummarytable.aspx. Erişim, 30 Nisan 2021.
• Wu, C.-H. (2020). ASEAN at the Crossroads: Trap and Track between CPTPP and RCEP. Journal of International Economic Law, Cilt: 23, s. 97–117.
• Ye, M. (2015). China and Competing Cooperation in Asia-Pacific: TPP, RCEP, and the New Silk Road. Asian Security, Cilt: 11, Sayı: 3, s. 206-224.
• Yiğenoğlu, K. (2018). Çin'in Tek Kuşak Tek Yol Projesi ve Asya Altyapı Kalkınma Bankası. Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, s. 10-28.
• Yılmaz, F., & Akkaya, G. C. (2020). Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Dış Ticaretinde Yoğunlaşma Analizi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, s. 251-267.
• Yu, P. K. (2017). The RCEP and Trans-Pacific Intellectual Property Norms Recommended Citation The RCEP and Trans-Pacific Intellectual Property Norms. Varderbilt Journal of Transnational Law, Cilt: 50, s. 673-740.