KONFÜÇYÜSÇÜLÜK VE ÇİN İKTİSAT ZİHNİYETİ’NİN DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 26 - 38, 30.06.2022

Görkem Bahtiyar Emin Ertürk

Öz

Sanayi devrimi öncesinde dünyanın önde gelen üretim merkezi olan Çin, daha sonra Avrupa’nın yükselişi ile bu gücünü kaybetmiştir. Batı’dan gelen modernist ve kapitalist ruh karşısında Çin de diğer pek çok doğu toplumu gibi, bir hayatta kalma meselesi ile karşı karşıya kalmıştır. Bu acil ve ciddi mesele karşısında Çin, ilk önce Konfüçyüsçü kökenleri ile arasına mesafe koyarak, soğuk bir modernleşme çabasına girişmiştir. Ancak bu yolla hedeflerini gerçekleştiremeyen ülke, 1979 dönüşümü ile birlikte, bir yandan ekonomi politikalarını liberal unsurlarla bezerken, diğer yandan Konfüçyüsçü gelenekle barışmaya başlamıştır. Çin, bu süreçte Yeni Çin haline gelirken, artık Konfüçyüsçülüğün Çin’in kalkınmasına katkısı da Post-Konfüçyüsçülük argümanı ile alkışlanır durumdadır. Bu çalışmada, Konfüçyüsçülüğün zihniyet özellikleri üzerinden, iktisat zihniyetinin Çin’in dönüşümüne katkıları incelenmeye çalışılmıştır. Çin izlediği dönüşüm sürecinde bir taraftan Sosyalist zihniyet ve planlı ekonomi düsturlarını izlerken, diğer yandan kendine has ağ kapitalizmi ve serbest piyasa unsurlarını da içerisinde barındırmaktadır. Araştırmacılar açısından çözülmekte zorlanılan bu durum, Çin’in Konfüçyüsçü zihniyet yapısı incelendiğinde bir miktar daha anlaşılır hale gelmektedir. Ayrıca, Çin’deki Konfüçyüsçü iktisat zihniyetinin, sanayileşmeyi başlatamamış olsa da, sanayi kültürüne uyum sağlamada ülkeye bir avantaj sağladığı da görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çin ekonomisi, İktisat ve Zihniyet, Konfüçyüsçülük, Post-Konfüçyüsçülük

Kaynakça

• BROOK, Timothy (1995), “Weber, Mencius and the History of Chinese Capitalism”, Asian Perspective, C. 19(1), S. 79-97.
• DİRLİK, Arif (1995), “Confucius in the Borderlands: Global Capitalism and the Reinvention of Confucianism”, Boundary 2, C. 22(3), S. 229-273.
• GENÇ, Mehmet (2018), Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken, İstanbul.
• GENÇ, Mehmet (2021), Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi-I, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• İHSANOĞLU, Ekmeleddin (2017), Osmanlı Bilim Mirası. Cilt:1: Mirasın Oluşumu, Gelişimi ve Meseleleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• JOCHIM, Christian (1992), “Confucius and Capitalism: Views of Confucianism in Works on Confucian Ethics and Economic Development”, Journal of Chinese Religions, C. 20(1), S. 135-171.
• KONFÜÇYÜS (1974), Konuşmalar (Lün-yü)(Çev. Nabi Özerdim), Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• LAM, Kit-Chun Joanna (2003), “Confucian Business Ethics and the Economy”, Journal of Business Ethics, C. 43, S. 153-162.
• LIU, Elaine M., MENG, Juan Juan, WANG, Joseph Tao-yi (2014), “Confucianism and Preferences: Evidence from Lab Experiments in Taiwan and China”, Journal of Economic Behaviour & Organization, C.104 (2014), S.106-122.
• McNALLY, Christopher A. (2008), The Institutional Contours of China’s Emergent Capitalism içinde, China’s Emergent Political Economy: Capitalism in the Dragon’s Lair, ed. Christopher A. McNally, S.107-125, Routledge, London and New York.
• PEZUTTO, Sophie (2019), “Confucianism and Capitalist development: From Max Weber and.Orientalism to Lee Kuan Yew and New Confucianism”, Asian Studies Review, C. 43(2), S. 224-238.
• POZNANSKI, Kazimierz (2017), “Confucian economics: How is Chinese thinking different?, China Economic Journal, C.10(3), S. 362-384.
• SUN, Li-teh (1987), “Confucianism and the Recent Chinese Economic Reform”, Journal of Economic Development, C.12(1), S.7-32.
• SWEDBERG, Richard (2019), Max Weber ve İktisat Sosyolojisi Düşüncesi(Çev.: C.Burak Aydın), Dergâh, İstanbul.
• ÜLGENER, Sabri (2006), İktisadi Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası, Derin, İstanbul.
• WANG, Jin and NAHM, Keebom (2019), “From Confucianism to Communism and Back”, Journal of Asian Sociology, C.48(1), S. 91-114.
• WEBER, Max (1968), The Religion of China (Çev. Hans H. Gerth), The Free Press, New York.
• WEBER, Max (2009). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu(Çev.: Zeynep Gürata), Ayraç, Ankara.
• WEBER, Max (2018a). Ekonomi ve Toplum I. Cilt, Yarın Yayınları, İstanbul.
• WEBER, Max (2018b). Ekonomi ve Toplum, II. Cilt, Yarın Yayınları, İstanbul.
• WEIMING, Tu (2000). “Implications of the rise of ‘Confucian’ East Asia”, Daedalus, C. 129(1), S. 195-218.
• YAO, Souchou (2007), Konfüçyen Kapitalizm (Çev. Zehra Savan), Küre, İstanbul.