Öğrenci ve Öğretmen Perspektifinden Türkiye'de Arapça Öğretimi: Anadolu İmam Hatip Lisesi Öğrencileri Üzerine Nitel Bir Çalışma

Yıl 2011, Cilt: 9 Sayı: 22, 43 - 70, 01.12.2011

Selahattin Bayram

Öz

Bu nitel çalışmada XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı'da, Cumhuriyet'in ilk yıllarında ve takip eden yıllardan günümüze kadar geçen süreçte, ortaöğretimde bir yabancı dil olarak Arapça öğretiminin nasıl gerçekleştiği ana hatlarıyla belirtilmeye çalışılmıştır. Arapça öğretiminde karşılaşılan sorunları ortaya çıkarmak amacıyla Üsküdar Anadolu İmam Hatip Lisesi'nde öğrenim gören öğrencilerin ve aynı okulda görev yapan Arapça dersi öğretmenlerinin görüşlerine başvurulmuştur.   Çalışmada öğrencilere açık uçlu sorular yöneltilerek Arapça öğretimine nasıl baktıklarının ortaya konmasına, öğretmen ve öğrencilerin görüşleri doğrultusunda öğretim yöntemleriyle ilgili mevcut aksaklıkların giderilmesine katkı sağlanmasına çalışılmıştır. Arapça öğretiminin daha etkili, kalıcı ve anlamlı gerçekleşmesini sağlamak adına makalenin sonuna bir dizi öneri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Dil, Arapça öğretimi, Öğrenci, Öğretmen, Lise

Kaynakça

• Açık, K. (2002). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Arapça Öğretimi (Kaynaklar ve Yön¬temler). Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi So¬syal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, B. (2007a). İlköğretim öğrencileri açısından yönetici imajı. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 5-7 Eylül (s. 1244-1248). Tokat: Gazi Osmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
• Aydın, B. (2007b). Öğretmenlerin kendi sınıf disiplin sistemlerini oluşturması, Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2). 19-32.
• Aydın, B. (2008, Ocak). Öğrencilerin kendi kontrolünü sağlaması. İlköğretmen Dergisi, 22, 21-28.
• Aydın, M. Z. (2005). İmam Hatip Lisesi Arapça ders programı uygulamalarıyla il¬gili sorunlar. İmam Hatip Liselerinde Eğitim ve Öğretim, İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 429-455.
• Bab-ı Meşihat İlmiye Salnamesi, (1334). İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Başkan, Ö. (1969). Yabancı-dil öğretimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, (Ty.) Yıldız, Kısım 31, No:1374, Zarf 115, Karton 84.
• Bolelli, N. & Yılmaz, N. (2007). İmam Hatip Liseleri 9. sınıf Arapça ders kitabı. İstanbul: MEB.
• Bostancı, A. (2005). İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretiminde kullanılan ders kitapları ve diğer araç-gereçlerin tespit ve analizi. Sakarya İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11, 1-30.
• Çalmuk, F. (2004). Kod Adı İHL: Bir İmam Hatip hikâyesi. Ankara: Merdiven.
• Dağlı, G., Silman, F.& Birol, C. (2009). Üniversite yöneticilerinin bilgi yönetimi araçlarını kullanma yeterlilikleri ile ilgili nitel bir çalışma (KKTC Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1237-1290.
• Demircan, Ö. (1988). Dünden bugüne Türkiye’de yabancı dil. İstanbul: Remzi.
• Demirel, Ö. (1983). Yabancı dil öğretiminde ölçme ve değerlendirme. (Haz.), Özcan Demirel, Orta Öğretim Kurumlarında Yabancı Dil Öğretimi ve Sorunları, (159-190). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Demirel, Ö. (1990). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Can Ofset.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında yabancı dil öğretimi. İstanbul: MEB.
• Dinçer, N. (1974). 1913’ten bugüne İmam-Hatip Okulları meselesi. İstanbul: Yağmur.
• Düstûr (1286/1869). Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, II, 24 Cemaziye’l-ûla, Ma¬taba-i Amire, 1290/1873.
• Ergin, O. (1937). Muallim M. Cevdet’in hayatı, eserleri ve kütüphanesi. İstanbul:Bozkurt.
• Ergin, O. (1977). Türkiye maarif tarihi. I-II, III-IV. İstanbul: Eser.
• Din Öğretimi Genel Müdürlüğü (1970). Grafiklerle din eğitimi okulları: 1951–1970. Ankara: MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğü.
• Hengirmen, M. (1993). Yabancı dil öğretim yöntemleri ve Tömer yöntemi. Ankara: Engin
• İşler, E., vd. (2008). İmam Hatip Liseleri Arapça dersi öğretim programı (9, 10, 11, ve 12. sınıflar). Ankara.
• İşler, E., vd. (2009). İmam Hatip Liseleri 10. sınıf Arapça ders kitabı. İstanbul: MEB.
• Kaçar, H. İ. (2006). İmam Hatip Liseleri ve İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretimi üzerine. Din Eğitimi Araştırmalar Dergisi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Eğitimi Anabilim Dalı, 17, 116-133.
• Kocaman, A. (1983). Yabancı dil öğretiminde yeni yönelimler. (Haz.) Özcan Demirel, Orta Öğretim Kurumlarında Yabancı Dil Öğretimi ve Sorunları (s.2-11), Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Kodaman, B. (1988). Abdülhamid devri eğitim sistemi. Ankara: TTK.
• Kolej, A. R. (2011). Eğitim/öğretim, İngilizce. http://portal.robcol.k12.tr/tr/Default. aspx?pgID=13 23.10.2011 tarihinde edinilmiştir.
• Kuran, E. (1976). Osmanlı imparatorluğunda yenileşme hareketleri. Ankara: Türk Dünyası El Kitabı.
• Mehmedoğlu, Y. (2001). Tanzimat sonrasında okullarda din eğitimi (1838-1920). İstanbul: İFAV.
• Özdemir, A. (2004). İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretiminin gerekliliği, karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakül¬tesi Dergisi, 10, 27–49.
• Plotnik, R. (2007). Psikolojiye giriş (Çev: T. Geniş). İstanbul: Kaknüs.
• Sarı, M. & Doğanay, A. (2009). İnsan onuruna saygı değerinin kazandırılmasında örtük program: Düşük ve yüksek okul yaşam kalitesine sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2). 877–940.
• Soytekin, B. (1982). Yabancı diller okulunda yöntem arayışı ve işlevsel/kavramsal yaklaşım. Yabancı Dil Öğretim Sorunları, Gözlemler, Öneriler (s. 6-22), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu Yayınları.
• Unat, F. R. (1964). Türkiye eğitim sisteminin gelişmesine tarihi bir bakış. Ankara: MEB.
• Uşaklıgil, H. Z. (1936). Kırk yıl. I. İstanbul: Cumhuriyet Gazete ve Matbaası.
• Vilâyât-i Şahâne’de bulunan Leylî ve Nehârî Mekâtib-i İdâdiyeye mahsûs olarak bu kere tadilen kaleme alınan ders programları, (1310). İstanbul.
• Zihnî, M. (1981). el-Muntehab ve’l muqtedab fî kavâidi’s-sarf ve’n-nahv. İstanbul: Marifet.