Toplumsal Değişime Dinamiklerinin Eğitim ve Öğretmenlik Mesleği Üzerindeki Etkileri

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 20, 147 - 167, 01.12.2010

Vahap Özpolat

Öz

Modernleşme, küreselleşme, demokratikleşme, bilgi toplumu gibi toplumsal değişme dinamikleri çağın egemen paradigmaları olarak bireysel ilişkilerden sosyal kurumlara kadar hayatın bütün alanlarını etkilemektedir. Eğitim kurumunu ve uygulamalarını da önemli ölçüde etkileyen bu dinamikler, öğretmenlik mesleğini de nitel değişmeye zorlamakta, öğretmenlerin sosyal ve meslek rollerini geleneksel olandan önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Belirtilen değişme dinamiklerinin gerektirdiği toplumsal örgütlenme modeli, sosyal etkileşim biçimi, üretim ve tüketim tarzı, bireysel ve ulusal olanın yanında küresel ölçekte de geçerliliği olan yeni bilgi alanlarını, bilgi anlayışını, zihinsel becerileri ve değerler manzumesini gerekli kılmaktadır.Bu bağlamda eğitim kurumu ve öğretmenlerden beklenen, yeni toplumsal örgütlenme ve etkileşim modellerinin gerektirdiği zihinsel ve sosyal beceriler ile vatandaşlığı ve insani değerleri öğrencilere kazandırmaktır. Bu durum öğretmenlerin sosyalleşme uzmanlığı, bilgi yönetimi, değişim liderliği, sosyal adanma, teknoloji okuryazarlığı, öğrenciyle birlikte öğrenme, değer ve beceri eğitimi gibi konularda profesyonelleşmelerini gerektirmektedir. Tarama yönteminin kullanıldığı bu çalışmada, eğitim kurumu ve öğretmenlik mesleğinin çağımızın etkili toplumsal değişme dinamiklerinden demokratikleşme, küreselleşme ve bilgi toplumundan etkilenerek nasıl bir değişim geçirmekte olduklarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplum, Toplumsal Değişme, Küreselleşme, Demokratikleşme, Bilgi Toplumu, Eğitim, Öğretmenlik Mesleği, Öğretmen Rolleri, Değer, Beceri

Kaynakça

• Aktan, C. (1999). Toplumsal dönüşüm ve Türkiye. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Akyüz, Y. (1978). Türkiye'de öğretmenlerin toplumsal değişmedeki etkileri (1848-1940). Ankara: Doğan Basımevi.
• Avcı, N. ve diğ. (T.yok). Enformasyon toplumu ve eğitim sistemine etkileri. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Celkan H.Y. (1991). Eğitim sosyolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Matbaası.
• Çağlar, A. (1999). 75 yılda eğitim. 75. yılında Cumhuriyetin ilköğretim birikimi içinde. (ss.125-144). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Çayır, K. (2009). "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız” Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1659-1690.
• Doğan, İ. (2007). Modern toplumda vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları-insan haklarının kültürel temelleri, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Ergün, M. (1994). Eğitim sosyolojisine giriş. Ankara: Ocak Yayınları.
• Gülmez, M. (1991). Öğretmenlerin statü tavsiyesi, (1966 İLO/UNESCO ortak belgesi). Ankara: Eğitim İş Yayını
• Gürkaynak, İ. (2008). 80. yıl uluslararası eğitim forumu. Okulun değişen rol ve işlevi içinde (ss. 256-266) Ankara: Türk Eğitim Demeği Yayını.
• İnam, A. (1994). Bir muhabbet olarak eğitişim. l. Eğitim Felsefesi Kongresi, 5-8 Ekim 1994, (ss. 225-228), Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
• Kocacık, F. (2003). Bilgi toplumu ve Türkiye; C. Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 1-10. Millî Eğitim Bakanlığı. (2004). Tebliğler Dergisi, 2563.
• Şener, S. (1996). Sosyoloji. İstanbul: Deha Yayınları.
• Öğüt, A. (2003). Bilgi çağında yönetim (2. Baskı), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özden, Y. (2000). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Özden, Y. (2002). Eğitimde dönüşüm: Eğitimde yeni değerler. (4. Baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Özkan, R. (2005). Birey ve toplum gelişiminde öğretmenlik mesleğinin önemi, Milli Eğitim Dergisi, 33, 166, 33-42.
• Özpolat, A. (2002). Sosyolojik açıdan öğretmenlik mesleği ve öğretmenlerin toplumdaki yeri. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye.
• Türk Eğitim Derneği. (2009). Öğretmen yeterlilikleri. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayını.