Annelerinin Ev İçi ve Ev Dışı Rollerine Yönelik Okul Öncesi Çocukların Görüşlerinin Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 39, 377 - 413, 25.06.2020

Gizem Özer , Pembe Buse Keser

https://doi.org/10.34234/ded.679593

Cited By: 3

Öz

Toplumsal cinsiyete yönelik yapılan pek çok
araştırmada, ev içindeki sorumluluklarda kadın ve erkek eşitliğinin sağlanamadığı
görülmektedir. Bu araştırmada, okul öncesi dönemdeki 4-6 yaş arası çocukların annelerinin
ev içi ve ev dışı rollerine yönelik görüşlerinin toplumsal cinsiyet açısından
incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum
çalışması kullanılmıştır. Çocuklara iki ayrı soru (“Annen evde neler yapar?” ve
“Annen dışarıda neler yapar?”) sorulmuş ve bu sorularla ile ilgili iki ayrı
resim çizmeleri ve bu resimleri araştırmacıya anlatmaları istenmiştir. Veriler,
çocuklarla birebir görüşme yapılarak ve araştırmacının görüşme süresince aldığı
yazılı notlar ile toplanmıştır. Çalışma grubunun seçiminde tipik durum ve kolay
ulaşılabilir örnekleme metotları kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Karadeniz Ereğli ilçesinde
anaokuluna devam eden; üçü dört yaşında, on beşi beş yaşında ve ikisi altı
yaşında olmak üzere 20 çocuk oluşturmaktadır. Çalışma grubunu oluşturan
çocukların on tanesi erkek ve on tanesi de kız çocuktur. Veriler içerik analizi
yöntemiyle analiz edilmiş ve araştırmacılar tarafından kodlanarak kod, kategori
ve temalara ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen temalar; annelerinin
evde neler yaptığına yönelik; “ev düzeni”, “diğerlerine ilgi” ve “kendine
ilgi”, dışarıda neler yaptığına yönelik olarak ise; “olumlu
kendine ilgi”, “sorumluluk”, “çocuklara ilgi”, “dış düzen” ve “olumsuz kendine
ilgi” şeklindedir. Araştırma sonucunda ailelerin çocuklarına toplumsal cinsiyet
açısından olumlu model olmaları önerilmiştir.   

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, Toplumsal cinsiyet rolleri, Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları, Okulöncesi dönem

Analysis of the Views of Preschool Children Regarding Their Mothers' Roles Inside and Outside Home in Terms of Social Gender

Öz

In many studies on social gender, it is observed
that equality between men and women cannot be attained in terms of household
chores. In this study, it is aimed to analyse the views of children between 4
and 6 years of age in preschool period regarding their mother's role inside and
outside home in terms of social gender. The case study method which is one of
the qualitative research design has been used in the study. The children were
asked two different questions (“What does your mother do at home?” and “What
does your mother do outside?") and they were requested to draw two
distinct pictures related to these questions and explain these pictures to the
researcher. The data was collected in one-to-one interviews with the children
and in written notes taken by the researcher during the interview. Typical case
and easily accessible sampling methods were used in the selection of the study
group. The study group consists of 20 children who attend kindergarten in the
Karadeniz Ereğli Township, three of whom are four years old, fifteen of whom
are five years old and two of whom are six years old. The study group consists
of ten boys and ten girls. The data was analyzed with content analysis method,
coded by researchers and it is converted to codes, categories and themes.
Accordingly, the themes attained from the study in relation to what children’s
mothers do at home are “keep house”, “care to others” and “care to herself”,
and in relation to what they do outside are “positive care to herself”,
“responsibility”, “care to children”, “external order” and “negative care to
herself”. As a result of the research, it was suggested that families be
positive models for their children in terms of social gender.

Anahtar Kelimeler

Social gender, Social gender roles, Social gender stereotypes, Preschool period

Kaynakça

• Akar, T., Aksoy, B. (2018). Çocukların anne babalarına yönelik algılarının toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 31-46.
• Altınova, H. H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• Artan, İ., Saranlı A. G., Alkan Ersoy, Ö., Okutan, N. Ş., Özkızıklı, S. ve Özoran, B. A. (Ed.). (2017). Cinsel gelişim ve eğitim. Ankara: Hedef Yayıncılık ve Mühendislik.
• Ata Doğan, S., Atış Akyol, N., Güney Karaman, N. (2018). Beş yaş çocuklarının cinsiyet kalıp yargı düzeyleri ve evdeki cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 53-65. doi: 10.30855/gebd.2018.04.03.004
• Aytekin, Ç., Artan, İ., Bencik Kangal, S., Çalışandemir, F., Özkızıklı, S. (2016). Çocukların anne-babalarına yönelik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 168-188.
• Bağçeli Kahraman, P. ve Arabacıoğlu, B. (2018). Çocukların anne babalarına yönelik algıları ile anne-çocuk etkileşiminin cinsiyet rolleri açısından incelenmesi [Özel Sayı]. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1-16.
• Bağçeli Kahraman, P., Başal, H. A. (2011). Anne eğitim düzeyine göre çocukların cinsiyet kalıpyargıları ile oyun ve oyuncak tercihleri. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1), 1335-1357.
• Baran, G. (1995). Ankara’da bulunan çocuk yuvalarında kalan 7-11 yaş grubu çocuklarda cinsiyet rolleri ve cinsiyet özellikleri kalıpyargılarının gelişimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bayramoğlu, L. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının cinsiyet rollerine ilişkin algılarının incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.
• Bee, H. ve Boyd, D. (Ed.). (2009). Çocuk gelişim psikolojisi (Çev. Ed. O. Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Creswell, J. W. (Ed.). (2016). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (3. baskı) (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W. ve Creswell, J. D. (Ed.). (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). California, USA: Sage Publications.
• Creswell, J. W., Hanson, W. E., Clark Plano, V. L. ve Morales, A. (2007). Qualitative research designs: Selection and implementation. The Counseling Psychologist, 35(2), 236-264. Erişim adresi: https://doi.org/10.1177/0011000006287390
• Çarkoğlu, A. ve Kalaycıoğlu, E. (2013). Türkiye’de aile, iş ve toplumsal cinsiyet. Erişim adresi: http://kasaum.ankara.edu.tr/files/2013/11/turkiyedeaileisvetoplumsalcinsiyetraporu2.pdf, Erişim tarihi: 20.07.2019.
• Çiftçi, M. A., Özgün, Ö. (2011). Okul öncesi dönemdeki çocukların oyuncak tercihlerinin ve akran etkileşimlerinin ebeveyn cinsiyet rolleri algısı bağlamında incelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(3), 2246-2261.
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de aile ve kadın emeği. Toplum ve Bilim, 86(3), 139-170.
• Dilek, A. (2014). 4-6 yaş çocuk öykülerindeki kadın kahramanların mesleksel analizi. Journal of Qafqaz University - Philology and Pedagogy, 2(1), 94-102.
• Ex, C. T., ve Janssens, J. M. (2000). Young females’ images of motherhood. Sex Roles, 43(11-12), 865-890.
• Günay, G. ve Bener, Ö. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 153(153), 157-171.
• Güney, O. (2012). 5-6 yaş çocuklarında algılanan cinsiyet kalıpyargılarına ilişkin ebeveyn beklentileri ile oyuncak tercihleri arasındaki ilişki (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gürşimşek, I. ve Günay Doğan, V. (2005). Çocukların kitaplarında cinsiyet rollerinin işlenişinde kullanılan dilsel ve dildışı göstergelerin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 53-63.
• İmamoğlu, O. (2012). Değişen dünyada değişen aile-içi roller. Kadın Araştırmaları Dergisi,0(1), 58-68. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iukad/issue/729/7875
• Karabekmez, S., Yıldırım, G., Özyılmaz Akamca, G., Ellez, A. M. ve Bulut Üner, A. N. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının mesleklere yönelik toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 2(1), 52-70.
• Şıvgın, N. (2015). Cinsiyet rolleri eğitim etkinliklerinin anasınıfına devam eden 60-72 aylık çocukların toplumsal cinsiyet kalıpyargılarına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yağan Güder, S. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans/Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yağan Güder, S., Ay, A., Saray, F., Kılıç, İ. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının izledikleri çizgi filmlerin toplumsal cinsiyet kalıp yargıları açısından incelenmesi: Niloya örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 96-111.
• Yağan Güder, S., Güler Yıldız, T. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarında ailenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 1-23. doi: 10.16986/HUJE.2016016429
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (Ed.). (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.