Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine Yönelik Sınıf İçinde ve Dışında Gerçekleştirdikleri Faaliyetlerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 41, 37 - 77, 25.06.2021

Özkan Ginesar , Ahmet Katılmış

https://doi.org/10.34234/ded.741279

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik sınıf içinde ve sınıf dışında gerçekleştirdikleri faaliyetleri analiz etmek amaçlanmaktadır. Çalışma, nitel araştırma yönteminde gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarak geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşmeler, gönüllülük esasına göre yapılmıştır. Araştırma katılımcıları, amaçlı örneklemeye göre belirlenmiş ve 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kütahya ilinde görev yapan 10 sosyal bilgiler öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri içerik analizine tabi tutularak çözümlenmiştir.
Araştırma verilerinin analiz edilmesiyle katılımcıların sınıf içinde ve sınıf dışında değerler eğitimine yönelik etkinlikler gerçekleştirdikleri ve bu etkinliklerle öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenmelerine imkân sağladıkları saptanmıştır. Değerler eğitimine yönelik faaliyetlerde daha çok öğrenci merkezli yöntem ve uygulamalara yer verildiği tespit edilmiştir. Bunun yanında öğretmen merkezli yöntemlerin de zaman zaman kullanıldığı görülmüştür. Değerler eğitimine yönelik gerçekleştirilen faaliyetlere okul idarecilerinin gerekli desteği sağladığı, öğrenci velilerinin ise söz konusu desteği tam anlamıyla sağlamadıkları saptanmıştır. Değerler eğitimine yönelik gerçekleştirilen faaliyetlerde ailelerden, medyadan, arkadaş grubundan ve öğretmenlerden kaynaklanan bazı sorunlar yaşandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Görüşleri, Sosyal bilgiler, Değerler eğitimi

Investigation of Social Studies Teachers’ in and out of Classroom Activities in Terms of Values Education

Öz

In this study, it was aimed to analyze activities performed by social studies teachers in and outside of classroom for values education. The study was carried out in qualitative research method. Research data were collected using a semi-structured interview form developed by the researcher with opinion of an expert. Interviews were made on a voluntary basis. Research participants were determined according to purposeful sampling and were carried out with 10 social studies teachers working in Kutahya province in 2018-2019 academic year. Research data were analyzed by subjecting them to content analysis.By analyzing the research data, it was determined that participants carried out activities for values education in and out of the classroom and that they enabled students to learn by living and doing these activities. It was determined that activities focused on values education mostly included student-centered methods and practices. In addition, it was observed that teacher-centered methods were also used from time to time. It was observed that school administrators provide necessary support to activities carried out for values education, while parents of students do not fully provide support in question. It was detected that there are some problems arising from families, media, group of friends and teachers in activities carried out for values education.

Anahtar Kelimeler

Socials studies, Values education, Teacher views

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleştirme derecesinin değerlendirilmesi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akdemir, S. (2012). Sınıf öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Programı'ndaki değerlerle ilgili görüşleri ve bunların kazandırılmasına ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya
• Aslan, M. (2009). Değerler eğitiminde kahramanlardan yararlanma (Yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Ay, E. (2020). Karakter ve değerler eğitiminde öğretim yöntem ve teknikleri. H. Ekşi ve A. Katılmış (Der.), Karakter ve Değerler Eğitimi (ss. 115-142). Nobel Yayınları.
• Bacanlı, H. (1999). Duyuşsal davranış eğitimi. Nobel Yayınları.
• Baysal, Z. N., ve Saman, O. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencileri ile değerler üzerine bir çalışma. Electronic Journal of Social Sciences, 9(34), 56-69.
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A., ve Sürmeli, Z. (2014). Değerleri eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 9(5), 427-440.
• Böke, K. (2009). Örnekleme. K. Böke (Der.), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (ss. 105-147). Alfa yayınları.
• Cevizci, A. (2002). Paradigma felsefe sözlüğü. Paradigma Yayınları.
• Cihan, N. (2014). Okullardaki değerler eğitimi ve Türkiye'deki uygulamaya bir bakış. Turkish Studies, 9(2), 429-436.
• Çelik, F. (2010). 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Programı'nda sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çengelci, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminin gerçekleştirilmesine ilişkin bir durum çalışması (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çengelci, T., Hancı, B., ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık.
• Doğanay, A. (2009). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Der.), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi (ss. 256-287). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Ekşi, H., ve Ersoy, F. (2020). Karakter ve değerler eğitiminde rol model olarak öğretmen. H. Ekşi ve A. Katılmış (Der.), Karakter ve Değerler Eğitimi (ss. 143-175). Nobel Yayınları.
• Ekşi, H., ve Katılmış, A. (2016). Uygulama örnekleriyle değerler eğitimi. Nobel Yayınları.
• Ekşi, H., ve Katılmış, A. (2020). Kavramsal çerçeve. H. Ekşi, ve A. Katılmış (Der.), Karakter ve Değerler Eğitimi (ss. 1-26). Ankara: Nobel Yayınları.
• Erdem, A. R., Gezer, K. ve Çokadar, H. (2005). Ortaöğretim fen-matematik ve sosyal alanlar öğretmenliği tezsiz yüksek yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Kongre kitabı (ss. 471-477). Denizli.
• Ersoy, F., ve Şahin, T. (2012). Sosyal Bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Educational Sciences: Theory ve Practice, 12(2), 1535-1558.
• Fidan, N. K. (2009). Öğretmen adaylarının değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 2(2), 1-18.
• Gökçe, E. (1997). Eğitim programının geliştirilmesinde öğretmenin rolü. Uluslararası Dünya Öğretmen Eğitimi Konferansı kitabı (ss. 204-206). Milli Eğitim Basımevi.
• Göksu, M. Z. (2018). İmam-hatip ortaokulları ile diğer devlet okullarının değerler eğitimi açısından karşılaştırılması: Erzincan örneği (Doktora tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Kafadar, T., Öztürk, C., ve Katılmış, A. (2018). Farklı ülkelerin Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının değerler eğitimi boyutunda karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 154-177.
• Katılmış, A. (2010). Sosyal bilgiler derslerindeki bazı değerlerin kazandırılmasına yönelik bir karakter eğitimi programının geliştirilmesi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaymakcan, R., ve Meydan, H. (2011). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programları ve öğretmenlerine göre değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29-55.
• Kılcan, B. (2020). Türkiye'de karakter ve değerler eğitimi uygulama ve araştırmaları. H. Ekşi ve A. Katılmış (Der.), Karakter ve Değerler Eğitimi (ss. 309-350). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kıncal, R. Y. (1991). Okul-aile birliğinin fonksiyonunu gerçekleştirme düzeyi (Doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Küçük-Turgut, B. (2020). Değerler eğitimi yaklaşımı ve uygulamaları. H. Ekşi ve A. Katılmış (Der.), Karakter ve değerler eğitimi (ss. 95-113). Nobel Yayınları.
• MEB. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersi programı. MEB Yayınları.
• MEB TTKB. (2018, Temmuz 20). Müfredat yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma, Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Meydan, A., ve Bahçe, A. (2010). Hayat Bilgisi öğretiminde değerlerin kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 20-37.
• Oğuz, E. (2012). Öğretmen adaylarının değerler ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimler Dergisi, 12(2), 1309-1325.
• Özdaş, F. (2013). Ortaokullarda değerler eğitimi ve istenmeyen öğrenci davranışlarına ilişkin öğretmen davranışlarının değerlendirilmesi (Doktora tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Özmen, C., Er, H., ve Gürgil, F. (2012). İlköğretim branş öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 297-311.
• Sanchez, T. (2007). The forgotten American: a story for character education. International Journal of Social Education, 21(2), 79-90.
• TDK (2019, Ekim 18). https://sozluk.gov.tr/
• Tepecik, B. (2008). Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşler (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ulusoy, K., ve Dilmaç, B. (2018). Değerler eğitimi. Pegem Akademi Yayınları.
• Varol, Ç. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yazar, T., ve Yanpar Yelken, T. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı'nda değerler eğitiminin mevcut durumunun öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 14(10), 44-58.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 19, 499-522.
• Yeşil, R., ve Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 65-84.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Anı Yayınları.
• Yıldırım, S. G., Becerikli, S., ve Demirel, M. (2017). Farklı bakış açılarına göre sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. Elementary Education Online, 16(4), 1575-1588.