Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Zaman Birimlerini Karşılayan Sözcükler

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 5 - 18, 01.04.2012

Dilek Akan Budak

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Zaman Birimlerini Karşılayan Sözcükler

Öz

Türk dili, dünyada yakla ık 220 milyon ki i tarafından konu ulan bir dildir. Ait oldu u Ural-Altay dil ailesinin konu ur sayısı en çok olan koludur. Dünyanın birçok yerinde Türkçe konu an insan vardır. Türkler özellikle Orta Asya’da kalabalık topluluklar halinde ya arlar. Orta Asya’daki bu Türk topluluklarının kullandıkları ça da Türk yazı dilleri birbirlerine benzerlik gösterir. Bu benzerli in sebebi; hem aynı tarihe sahip olmaları hem de aynı co rafya üzerinde ya ıyor olmalarıdır. Ça da Türk yazı dillerinde ekil ve anlam itibariyle ortak sözcüklere rastlanır. Çalı mamızda inceleme konusu olan sözcükler, zaman birimlerini ifade eden sözcüklerdir. Zaman birimlerinden kastımız; zamanı anlatan, zaman aralıklarına ad olan kelimelerdir. Örnek vermek gerekirse; mevsim adları, ay adları, gün adları vb. Bu çalı mada, ça da Türk yazı dillerinde zaman birimlerini göstermek üzere kullanılan sözcükler hem anlam hem de ekil yönüyle incelenmi tir. Bu sözcüklerin Türkiye Türkçesiyle benze en ve ayrı an yönleri tespit edilmi tir. Türkiye Türkçesi ile benzer olan sözcüklerin sadece Standart Türkiye Türkçesi ile de il, aynı zamanda Türkiye Türkçesi a ızları ile de benzerlikleri gösterilmi tir. Bilindi i üzere ça da Türk yazı dillerinde kimi sözcükler Eski Türkçe ile ko utluk gösterir. Bu makalede söz konusu ko utluklar da de erlendirilmi tir. Zaman birimlerini kar ılayan sözcükler Türkiye Türkçesi ve Eski Türkçe ile kar ıla tırılırken ses olayları da açıklanmı tır

Anahtar Kelimeler

Ça da Türk yazı dilleri, zaman birimleri, Eski Türkçe, Türkiye Türkçesi a ızları

Kaynakça

• ALYILMAZ, Cengiz (2005). Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu, Ankara: Kurmay Yayınları.
• ARAT, Re it Rahmeti (1939). Türk Dilinin Bünyesine Dair, stanbul: Varlık 134.
• BAYAT, Fuzuli ve AL YEVA, Minara Esen (2008). Eski Türkçe Sözlük, stanbul: Yalın Yayıncılık.
• BAYAT, Fuzuli ve AL YEVA, Minara Esen (2008). Orta Türkçe Sözlük, stanbul: Yalın Yayıncılık.
• BERDAK, Yusuf ve TULUM, Mehmet Mâhur (1994). Özbek Türkçesi-Türkiye Türkçesi, Türkiye Türkçesi
• Özbek Türkçesi Sözlü ü, stanbul: Türk Dünyası Ara tırmaları Vakfı Yayınları. BRETON, Roland J. L. (2007). Dünya Dilleri Atlası, stanbul: NTV Yayınları.
• CAFERO LU, Ahmet (1934). Uygur Sözlü ü, stanbul: Burhanettin Matbaası.
• ÇA ATAY, Saadet (1972). Türk Lehçeleri Örnekleri II, Ankara: Ankara Üniversitesi
• Co rafya Fakültesi Yayınları. DEVELL O LU, Ferit (2000). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• EKER, Süer (2005). Ça da Türk Dili, Ankara: Grafiker Yayınları.
• ERC LASUN, Ahmet Bican (2005). Ba langıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: Akça Yayınları.
• ERC LASUN, Ahmet Bican (2007). Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akça Yayınları.
• ERG N, Muharrem (2000). Orhun Abideleri, stanbul: Bo aziçi Yayınları.
• GABAIN, A. Von (2000). Eski Türkçenin Grameri, Çev.: Mehmet Akalın, Ankara: TDK Yayınları.
• GURBANNEPESOV, A. ve ATABEYEV, A. (1995). Ça da Türkmen iirlerinden Örnekler, Ankara: Kültür Bakanlı ı Yayınları.
• GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlü ü, Ankara: TDK Yayınları.
• HACALO LU, Recep Albayrak (1992). Azeri Türkçesi Dil Kılavuzu: Güney Azeri Sahası Derleme Deneme
• Sözlü ü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. KÂ GARLI MAHMÛD (2005). Divânü Lugâti’t-Türk, Çev.: Seçkin Erdi, Serap Tu ba Yurteser, stanbul: Kabalcı Yayınevi.
• KOCAO LU, Timur vd. (1992). Türk Dünyası Konu ma Kılavuzu, stanbul: Türk Dünyası Ara tırmaları Vakfı Yayınları.
• KOM SYON (1991). Kar ıla tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü ü, Ankara: Kültür Bakanlı ı Yayınları.
• MAKAS, Zeynelabidin (1992). Ça da Azerbaycan iiri Antolojisi, Ankara: Kültür Bakanlı ı Yayınları.
• NASKAL , Emine Gürsoy ve DURANLI, Muvaffak (1999). Altayca-Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TEK N, Talat (2006). Orhon Yazıtları, Ankara: TDK Yayınları.
• TUNA, Osman Nedim (1997). Sümer ve Türk Dillerinin Tarihi lgisi ile Türk Dili’nin Ya ı Meselesi, Ankara: TDK Yayınları.
• TÜRK D L KURUMU, Büyük Türkçe Sözlük, http://tdkterim.gov.tr/bts/, (ET: 20.06.2012)
• TÜRK D L KURUMU, Türk Lehçeleri Sözlü ü, http://www.tdk.org.tr/lehceler/, (ET: 26.06.2012)
• TÜRK D L KURUMU, Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ü, http://www.tdkterim.gov.tr/ttas/, (ET: 07.2012)
• VARDAR, Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlü ü, stanbul: Multılıngual Yayınları.
• YUDAH N, K. K. (1945). Kırgız Sözlü ü, Çev.: Abdullah Taymas, Ankara: TDK Yayınları. Tarih ve