12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ‘Devrimciler’ ile ‘Yüz: 1981’ Romanlarından Hareketle 12 Eylül Döneminde Yaşanan Devlet Güdümlü Baskı ve Şiddet Sorunsalı

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 5 - 22, 01.02.2012

Ahmet Alver

Öz

Anahtar Kelimeler

-

12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ‘Devrimciler’ ile ‘Yüz: 1981’ Romanlarından Hareketle 12 Eylül Döneminde Yaşanan Devlet Güdümlü Baskı ve Şiddet Sorunsalı

Öz

Bu çalışmada, 12 Eylül askeri darbesini baskı ve şiddetini direkt konu alan Kaan Arslanoğlu’nun ‘Devrimciler’ ile Mehmet Eroğiu’nun Yüz:1981 romanları incelenmiştir. Türkiye’de darbe sonrası, yönetimi siyasilerden devralan askeri idarenin, toplumun bütününe uyguladığı baskı ve şiddete, dönemin aydınları gözüyle bakılarak, bu olguların edebi eserlerde nasıl konu edildiği incelenmiştir. Böylelikle, romancıların dönemin siyasi ve toplumsal gelişmelerini sanatla nasıl bütünle tirdikleri üzerine yoğunlaşılarak 12 Eylül askeri darbesinin kültürel bellekteki izleri sürülmüştür. Devrimciler romanı yönetimin baskısı ve sansürüne rağmen dönemin gerçeklerini en cüretkar bir şekilde yansıtan romanlardan biri olması sebebiyle önem arz eder: ‘Yüz: 1981’ romanı ise ‘Devrimciler’ romanı gibi bireylere uygulanan şiddet ve baskıyı kurgusunda yer vermesi, askeri idarenin topluma uyguladığı şiddet ve baskıyla oluşturmayı arzuladığı apolitik birey ve toplum modelini konu etmesi yönüyle önemli bir yere sahiptir. Bu roman ayrıca, olayları toplumda ezilen toplumun bakış açısıyla değil, yönetime el koyan orduda vazifeli bir asteğmenin bakış açısıyla ele alması yönüyle de önem arzetmektedir. Çalışmada aynı zamanda, Türk siyasal hayatında, 1960’lı yıllarda başlayıp 1970’li yıllarda etkisini arttıran sosyo-politik olaylar kısaca özetlenmiş, 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında yaşanan baskı ve şiddet olaylarının istatiksel olarak genel bir anatomisi yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

12 Eylül Romanları, Baskı, Şiddet, Askeri Darbe

Kaynakça

• ARSLANOĞLU, Kaan (2006). Devrimciler, İstanbul: İthaki Yayınları.
• AYTAÇ, Gürsel (1999). Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Ankara: Gündoğan Yayınları.
• BALIK, Macit (2009). “Türk Romanında 12 Darbesi”, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 4 /1-II Winter 2009
• BELGE, Murat (1994). Edebiyat Üstüne Yazılar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• COŞKUN, Sezai (2004). “İki Eserde İki Siyasi Dönem: Ya Tahammül Ya Sefer ve Mektup Aşkları”, Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S. 90/91/92, s. 531–535.
• CEMAL, Hasan (2004). Tank Sesiyle Uyanmak, 12 Eylül Günlüğü, İstanbul: Doğan Kitap.
• DİNCER, Yeşim (2011), 12 Eylül Romanında İşkence, İstanbul: Yazındergi Yayınevi.
• DOĞAN, Erdal (2000). “Toplumda Vicdani Derinlik Azalıyor”, Radikal, İstanbul.
• ERTEM Ece, Cihan (2006). Romanlarda 12 Eylül Askerî Müdahalesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• EROĞLU, Mehmet (2000). Yüz: 1981, İstanbul: Everest Yayınları, 4. Basım.
• GŰMŰS, Semih (1998). “Fethi Naci ile Söylesi”, Cumhuriyet Kitap Eki, İstanbul: Yenigün Yayıncılık.
• GÜRBİLEK, Nurdan (2007). Vitrinde Yaşamak, İstanbul: Metis Yaynları.
• GÜRSEL, Seyfettin (1998). “1980’li Yıllar ve Sonrası”, Cumhuriyetin 75. Yılı, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• KABACALI, Alpay (1992). Türkiye’de Gençlik Hareketleri, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• KARACA, Emin (2001). 12 Eylül’ün Arka Bahçesinde: Avrupada’ki Mültecilerle Konuşmalar, İstanbul: Gendaş Kültür.
• MORAN, Berna (1994). Türk Romanına Elestirel Bir Bakış 3, İstanbul: İletişim Yayınları.
• NARLI, Mehmet (2007). Roman Ne Anlatır-Cumhuriyet Dönemi (1920-2000), Ankara: Akçağ Yayınları.
• OKTAY, Ahmet (2002). Türkiye’de Popüler Kültür, İstanbul: Everest Yayınları.
• OKTAY, Ahmet (2004). “1980 Sonrası Romanı Üzerine Birkaç Önvarsayım”, Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S. 90/91/92, s. 442–450.
• SEVER, Çiğdem (2011). Geçmişle Hesaplaşmaya Bir Örnek: 12 Mart Romanları, Ankara: Atılım Üniversitesi.
• SEVİNÇ, Canan (2004). “Tanzimat’tan Bugüne Türk Romanında Siyaset”, Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S. 90/91/92, s.511–530.
• TOSUN, Necip (2005). “Seksen Sonrası Türk Öyküsünde Yüzleşme, Yalnızlık, İçe Dönüş” Hece Öykü, S. 9, s.59-68.
• TÜRKEŞ, A. Ömer (2004). “Darbeler; Sözün Bittiği Zamanlar…” Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S. 90/91/92, s. 426–434.