KINALIZDE HASAN ÇELEBİ’YE GELİNCEYE KADAR ANADOLU’DA ŞU’AR TEZKİRECİLİĞİNİN GELİŞİMİ VE TEZKİRETÜ’Ş-ŞU’AR’NIN TANITILMASI

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 6, 71 - 104, 01.12.2013

Aysun Sungurhan

Öz

Writing a bibliography of biographical resources, a tradition which had emerged in the Islamic world was transferred without much modification to the Ottoman biography writing. Poet biographies were part of the tradition of writing bibliography of biographical resources. In Turkish literature, the tradition of writing poet biographies first emerged in the late fifteen century in the region of Cagatay. It was developed in the early sixteen century in Anatolia. The collection of biographies of Kinalizade Hasan Celebi, also known as Tezkiretu’s-Su’ara was written by Kinalizade Hasan Celebi between the years 1585 and 1586 (the year 994 by Islamic calendar). Before the Tezkiretu’s-Su’ara, the collections of biographies of Sehi, Latifi, Ahdi and Asik Celebi had been written in Anatolia. A great number of the manuscripts of Tezkiretu’s-Suara are present in libraries in Turkey and abroad. This collection of biographies includes a five-part introduction and three sections: on poet sultans, poet sultans’ descendants and actual poets, respectively. The sultans and their descendants are presented in chronological order in the first and second section, and the poets are presented in alphabetical order in the third section. Most of the third section includes biographies of sages and wise poets. Kinalizade Hasan Celebi work includes 642 poet biographies and added 122 new poet biographies not to be found in the earlier collections of biographies. This study presents the collection of biographies of Kinalizade Hasan Celebi, discusses the poet biographies written in Anatolia before Kinalizade Hasan Celebi, and offers a table of the poets mentioned in the collections of biographies

Anahtar Kelimeler

Kinalizade Hasan Celebi, the collection of biographies of

KINALIZDE HASAN ÇELEBİ’YE GELİNCEYE KADAR ANADOLU’DA ŞU’AR TEZKİRECİLİĞİNİN GELİŞİMİ VE TEZKİRETÜ’Ş-ŞU’AR’NIN TANITILMASI

Öz

İslam dünyasında ortaya çıkan biyografik künye yazıcılığı fazla değişiklik göstermeden Osmanlı biyografi geleneğine geçmiştir. Osmanlı biyografi geleneği içerisinde yer alan şairler hakkında bilgi veren “şu’arâ tezkireleri” bunlardan biridir. Türk edebiyatında, “şu’arâ tezkiresi” yazma geleneği, ilk olarak XV. yüzyıl sonlarında Çağatay sahasında, XVI. yüzyıl başlarında da Anadolu sahasında başlamıştır. Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiresi veya Tezkiretü’ş-şu’arâ olarak bilinen eser, Sehî, Latîfî, Ahdî ve Âşık Çelebi Tezkiresi’nden sonra Anadolu’da H.994/M.1585-86 tarihinde Kınalızâde Hasan Çelebi tarafından kaleme alınmıştır. Türkiye ve yurtdışı kütüphanelerinde Tezkire’nin çok sayıda yazma nüshası mevcuttur. Tezkire, beş ana kısımdan oluşan bir mukaddime, sultan şairler, şehzade şairler ve asıl şairler olmak üzere üç fasıl hâlinde düzenlenmiş; birinci ve ikinci fasılda yer alan padişah ve şehzade şairler kronolojik, üçüncü fasılda bulunan şairler ise alfabetik olarak sıralanmıştır. Tezkire’nin üçüncü faslında çoğunlukla âlim ve bilgin şairler bulunmaktadır. Kınalızâde Hasan Çelebi, eserinde altı yüz kırk iki şair biyografisine yer vermiş; önceden yazılmış tezkirelerde bulunmayan yüz yirmi iki yeni şair biyografisini eserine ilave etmiştir. Bu çalışmada Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiresi’nin tanıtılmasının yanı sıra ona gelinceye kadar Anadolu sahasında yazılan şair tezkireleri hakkında bilgi verilmekte ve söz konusu tezkirelerde yer alan şairler bir tablo hâlinde gösterilmektedir

Anahtar Kelimeler

Kınalızâde Hasan Çelebi, Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiresi, Tezkiretü’ş-şu’arâ, Şairler Tezkiresi

Kaynakça

• ADIVAR, Adnan (1952). “Tarih ve Biyografi”, Tarih Dergisi, S. 3-4, s.2.
• AYAN, Hüseyin (1983). Tezkireler, Erzurum: Atatürk Ünv. Fen-Edb. Fak. Edebiyat Bölümleri Ders Notları.
• CANIM, Rıdvan (2000). Tezkiretü’ş-şu`arâ ve Tabsıratü’n-nüzemâ, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
• ÇAVUŞOĞLU, Ali (1999). E.J.Wilkkinson Gibb, Osmanlı Şiir Tarihi, A History of Ottomn Poetry II C., Ankara: Akçağ Yay.
• EYDURAN, Aysun (2000). “Biyografi Kaynaklarında Şehir, Kültür İlişkisi ve Bunun Kınalızâde
• Hasan Çelebi Tezkiresi’nde Görünüşü”, bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S. 12, s. 29-44. GANİYEVA, Suyima-Vohid Zohidov (1961). Ali Şîr Nevâ`î, Mecâlisü’n-nefâ’is, Taşkent:
• Özbekistan SSR Fahlar Akademisi. İPEKTEN, Haluk-Mustafa İsen (1992). XVI. Yüzyıl Divan Edebiyatı, Türk Dünyası El Kitabı,
• Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay. İSEN, Mustafa (1997). Ötelerden Bir Ses, Ankara: Akçağ Yay.
• İSEN, Mustafa (1998). Sehi Bey Tezkiresi, Heşt-Behişt, Ankara: Akçağ Yay.
• İSEN, Mustafa (1999). Latîfî Tezkiresi, Ankara: Akçağ Yay.